کاربر ناشناس
آل خرسان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi (صفحه‌ای جدید حاوی «آل خِرسان خاندانى‌از عالمان و اديبان‌شيعى نجف. ==نسب== نسب خاندان آل خِرسان ...» ایجاد کرد) |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
آل خِرسان خاندانى‌از عالمان و اديبان‌شيعى نجف. | آل خِرسان خاندانى‌از عالمان و اديبان‌شيعى نجف. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
نسب خاندان آل خِرسان از طريق محمد عابد به فرزند امام موسى كاظم عليه‌السلام مى‌رسد | نسب خاندان آل خِرسان از طريق محمد عابد به فرزند امام موسى كاظم عليه‌السلام مى‌رسد<ref>ابن‌عنبه، عمدة‌الطالب، ص245ـ247، ابن‌عنبه، الفصول‌الفخرية، ص138؛ ضامن‌بن‌شدقم، ج2،قسم2، ص302</ref> اين خاندان علاوه بر شهرت در علم و ادب، عهده‌دار نظارت بر حرم مطهر امام‌على عليه‌السلام و اداره امور زائران در نجف اشرف بوده‌اند.<ref>امين، ج4، ص81، 118؛ آل‌محبوبه، ج1، ص270</ref> | ||
==خاستگاه== | ==خاستگاه== | ||
خاندان خرسان در آغاز ساكن شهر حلّه بودند، سپس برخى از آنان به كربلا مهاجرت كردند تا اينكه سيدابوالحسن معصوم در قرن ششم در نجف اشرف اقامت | خاندان خرسان در آغاز ساكن شهر حلّه بودند، سپس برخى از آنان به كربلا مهاجرت كردند تا اينكه سيدابوالحسن معصوم در قرن ششم در نجف اشرف اقامت گزيد،<ref>تميمى، ج 4، ص 61</ref> ازاين‌رو در قرن پنجم، ششم و اوايل قرن هفتم اين خاندان به آل‌معصوم مشهور بودند،<ref>تميمى، ج 4، ص 61،ر.ک:ضامن‌بن شدقم، ج 2، قسم 2، ص 297</ref>اما شهرت اين خاندان به اخرس، از زمان ابوالفتح ابن ابى‌محمدبن ابراهيم‌بن ابى‌فتيان غنائم‌بن عبداللّه‌بن حسن بركة است كه به اخرس شهرت داشته و به فرزندان او بنواخرس گفته شده است.<ref>ابن‌عنبه، ص 247؛ ضامن‌بن‌شدقم، ج 2، قسم 2، ص 303</ref> | ||
==مشهورترين افراد== | ==مشهورترين افراد== | ||
برخى از مشهورترين افراد اين خاندان عبارت‌اند از : | برخى از مشهورترين افراد اين خاندان عبارت‌اند از : | ||
===معصوم‌بن احمدبن حسن حائرى=== | |||
ابوالحسن معصوم‌بن احمدبن حسن حائرى، جد اعلاى آل‌خرسان كه در قرن پنجم و ششم مى‌زيسته و او را بسيار ستوده‌اند.<ref>ضامن‌بن شدقم، ج 2، قسم 2، ص 303؛ عبدالحسين امينى، ص 57</ref> وى عهده‌دار امور حرم امام على عليه‌السلام بود و بدين‌سبب مَقريزى<ref>مقریزی،ج 4، قسم 1، ص 168ـ172</ref> از وى با عنوان «امام مشهد على» ياد كرده است. در زمان توليت او طلائِع‌بن رُزِّيك، وزير مقتدر فاطميان به زيارت مرقد مطهر امام على عليه‌السلام رفت و ظاهرآ ميان اين دو مناسبات خوبى برقرار شد، چنان‌كه ابن‌رُزِّيك ساليانه مبلغى را نزد ابوالحسن معصوم مى‌فرستاد.<ref>ضامن‌بن شدقم، ج 2، قسم 2، ص 298</ref> | |||
===محمدبن احمدبن على=== | |||
شمس‌الدين محمدبن احمدبن على، از عالمان و فقيهان (زنده در 754) كه كتابهاى زادالسبيل در فقه و المشجَّرالكشّاف لاصول‌السادة‌الاشراف در نسب‌از جمله تأليفات اوست.<ref>ابن‌عنبه، عمدة‌الطالب، ص 247؛ آقابزرگ طهرانى، طبقات: الحقائق، ص 177؛ آقابزرگ طهرانى: الضياء، ص 115، آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 12، ص4</ref> | |||
===احمدبن درويش‌بن محسن=== | |||
احمدبن درويش‌بن محسن، فقيه و اديب بود در نجف به دنيا آمد و نزد فقيهان و بزرگان آن شهر دانش آموخت و از خواص و ملازمان شيخ موسى كاشف‌الغطا (متوفى 1243)، فقيه بزرگ عراق، و كاتب شخصى او شد و به همراه او به بسيارى از شهرهاى ايران سفر كرد. او خطى خوش و در ادبيات مهارت داشت و به دو زبان عربى و فارسى شعر مى‌سرود.<ref>تميمى، ج 4، ص 76</ref> وى در ربيع‌الآخر 1246 در نجف از دنيا رفت.<ref>حرزالدين، ج 1، ص 169؛ امين، ج 4، ص 81؛ آقابزرگ طهرانى، طبقات: الكرام، قسم 1، ص 87؛ خاقانى، ج 2، ص 4؛ حبيب‌آبادى، ج 2، ص 600</ref> از جمله آثار وى مى‌توان به مجموعه ادبى در دو جلد اشاره كرد.<ref>محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486</ref> | |||
===حسن‌بن على‌بن شكر=== | |||
حسن‌بن على‌بن شكر، فقيه امامى قرن سيزدهم در حدود 1200 در نجف به دنيا آمد. فقه را در محضر شيخ‌محمدحسن صاحب جواهر (متوفى 1266) آموخت و در همان زمان مجلس درسى برپا كرد كه عالمان بسيارى از دانش وى بهره بردند.<ref>تميمى، ج 4، ص 68</ref> به درخواست برخى از تجار و اعيان بغداد به آن شهر رفت و تا پايان عمر مرجعيت مردم را برعهده گرفت و در 1265 در همين شهر درگذشت و در نجف اشرف به خاك سپرده شد.<ref>امين، ج 5، ص 189؛ آقابزرگ طهرانى، طبقات: الكرام، قسم 1، ص 338؛ ر.ک: به روضاتى، ص 155؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486؛ تميمى، ج 4، ص 69</ref> او علاوه بر تأليف رساله‌هاى فقهى، كتابخانه نفيسى داشت كه پس از مرگش در آتش سوخت.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذريعة، ج 8، ص 297؛ روضاتى، ص 157</ref> | |||
===جعفربن احمد بن درويش=== | |||
جعفربن احمد بن درويش، عالم، اديب و شاعر، در 17 ذيحجه 1216 به دنيا آمد<ref>تميمى، ج 4، ص 78</ref> و پس از فراگيرى مقدمات علمى در مجلس درس شيخ‌مرتضى انصارى حاضر شد. جعفربن احمد شعر كم مى‌سرود،<ref>ر.ک:آقابزرگ طهرانى، طبقات: نقباء، قسم 1، ص 278</ref> اما مكاتبات بسيارى با شاعران و اديبان معاصر خود داشت. امين<ref>امینی،ج 4، ص 81</ref> و خاقانی<ref>خاقانی،ج 2، ص 6ـ26</ref> بخشى از اين مراسلات را ذكر كرده‌اند. او در دوم رجب 1303 در نجف درگذشت.<ref>حرزالدين، ج 1، ص 168؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 487</ref> از وى دو مجموعه ادبى برجاى مانده است.<ref>ر.ک:آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 9، قسم 1، ص 195</ref> | |||
===محمدحسين‌بن حسن‌بن على=== | |||
محمدحسين‌بن حسن‌بن على، فقيه و اديب و زاهد امامى، در نجف به دنيا آمد، دوره مقدماتى را نزد پدرش و سپس فقه و اصول را نزد فقيهانى چون محمدحسين كاظمى، ميرزاحسين خليلى و شيخ‌محمد طه نجف آموخت. وى مجلس درسى نيز برپا كرد. در سالهاى آخر عمرش نابينا شد و در 1322 چشم از جهان فروبست.<ref>آقا بزرگ تهرانی، طبقات: نقباء، قسم 2، ص 566؛ تميمى، ج 4، ص 74ـ75؛ محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486</ref> از وى تقريرات درسهاى فقه و اصول و ديوان شعر كوچكى باقى مانده است.<ref>محمدهادى امينى، معجم رجال الفكر و الادب فى‌النجف، ج 2، ص 486</ref> | |||
===عبدالرسول‌بن محمدحسين‌بن حسن=== | |||
عبدالرسول‌بن محمدحسين‌بن حسن، فقيه زاهد و مجاهد امامى، پس از خواندن دروس مقدمات، مباحث فقه و اصول را نزد محمد طه نجف و ديگران آموخت. وى از جمله كسانى است كه در ركاب فقيه مجاهد سيدمحمدسعيد حبوبی به جنگ با قواى انگليس پرداخت.<ref>تميمى، ج 4، ص 83</ref> او در 21 محرّم 1361 درگذشت و در مقبره خانوادگى آل‌خرسان به خاك سپرده شد.<ref>تميمى، ج 4، ص 83</ref> | |||
===عبدالمرتضى بن موسى=== | |||
عبدالمرتضى بن موسى، فقيه و زاهد امامى، پس از تكميل دوره مقدماتى، فقه و اصول را نزد فقيهانى چون على‌بن ياسين رفيش نجفى (متوفى 1334) و شيخ‌الشريعه اصفهانى و علم رجال را از ابوتراب خوانسارى و حكمت را نزد شيخ‌نعمت‌اللّه دامغانى آموخت (همان، ج 4، ص 84). وى نيز از مجاهدان و مبارزان با استعمار انگليس بود. او در 27 ربيع‌الاول 1361 وفات كرد (همان، ج 4، ص 84ـ85). | |||
# حسن‌بن عبدالهادى‌بن موسى، فقيه و محقق آثار علماى بزرگ شيعه. تولد وى را به اختلاف 1321 (رجوع کنید به همان، ج 4، ص 85) و 1326 (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 14، ص 67) ذكر كرده‌اند. پس از تكميل دروس مقدمات، فقه و اصول را نزد فقيهانى چون سيدابوالحسن اصفهانى، ميرزاى نائينى، آقاضياء عراقى و رجال را نزد سيدابوتراب خوانسارى و اخلاق را نزد شيخ‌على قمى و حكمت را از محضر نعمت‌اللّه دامغانى كسب كرد (تميمى، همانجا). وى در تحقيق و احياى شمارى از آثار علمى شيعه سهمى اساسى داشت، از جمله تحقيق و چاپ تهذيب‌الاحكام شيخ‌طوسى همراه با شرح مشيخه آن در نجف‌اشرف در 1382 (آقا بزرگ طهرانى، الذريعة، همانجا؛ محمدهادى امينى، 1413، ج 2، ص 488) و تحقيق و چاپ الاستبصار شيخ‌طوسى همراه با مقدمه و شرح مشيخه آن (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، همانجا؛ محمدهادى امينى، 1385، ص 74ـ75). روش شرح ايشان در شرح مشيخه بدين ترتيب است كه در آغاز خلاصه‌اى از جرح و تعديل راوى را ذكر نموده، سپس به اختصار پاره‌اى از منابع رجال يا تراجم موجود وى را نقل كرده است (طوسى، ج 4، ص 305). اثر ديگر او تحقيق و چاپ كتاب من لايحضُرُه الفقيه همراه با مقدمه مبسوطى به نام حياة‌الشيخ الصدوق به پيوست شرح مشيخه صدوق است كه در 1379 در نجف‌اشرف به چاپ رسيده است (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، همانجا؛ عواد، ج 1، ص 332ـ333؛ محمدهادى امينى، 1385، ص 337). وى علاوه بر اين، كتابى در شرح‌حال خاندانش با عنوان يتيمة‌الزمان فى ما قيل فى آل خرسان تأليف كرده است (محمدهادى امينى، 1413، همانجا). | # حسن‌بن عبدالهادى‌بن موسى، فقيه و محقق آثار علماى بزرگ شيعه. تولد وى را به اختلاف 1321 (رجوع کنید به همان، ج 4، ص 85) و 1326 (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 14، ص 67) ذكر كرده‌اند. پس از تكميل دروس مقدمات، فقه و اصول را نزد فقيهانى چون سيدابوالحسن اصفهانى، ميرزاى نائينى، آقاضياء عراقى و رجال را نزد سيدابوتراب خوانسارى و اخلاق را نزد شيخ‌على قمى و حكمت را از محضر نعمت‌اللّه دامغانى كسب كرد (تميمى، همانجا). وى در تحقيق و احياى شمارى از آثار علمى شيعه سهمى اساسى داشت، از جمله تحقيق و چاپ تهذيب‌الاحكام شيخ‌طوسى همراه با شرح مشيخه آن در نجف‌اشرف در 1382 (آقا بزرگ طهرانى، الذريعة، همانجا؛ محمدهادى امينى، 1413، ج 2، ص 488) و تحقيق و چاپ الاستبصار شيخ‌طوسى همراه با مقدمه و شرح مشيخه آن (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، همانجا؛ محمدهادى امينى، 1385، ص 74ـ75). روش شرح ايشان در شرح مشيخه بدين ترتيب است كه در آغاز خلاصه‌اى از جرح و تعديل راوى را ذكر نموده، سپس به اختصار پاره‌اى از منابع رجال يا تراجم موجود وى را نقل كرده است (طوسى، ج 4، ص 305). اثر ديگر او تحقيق و چاپ كتاب من لايحضُرُه الفقيه همراه با مقدمه مبسوطى به نام حياة‌الشيخ الصدوق به پيوست شرح مشيخه صدوق است كه در 1379 در نجف‌اشرف به چاپ رسيده است (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، همانجا؛ عواد، ج 1، ص 332ـ333؛ محمدهادى امينى، 1385، ص 337). وى علاوه بر اين، كتابى در شرح‌حال خاندانش با عنوان يتيمة‌الزمان فى ما قيل فى آل خرسان تأليف كرده است (محمدهادى امينى، 1413، همانجا). | ||
# محمدمهدى‌بن سيدحسن، محقق و مؤلف. وى در 1347 در نجف به‌دنيا آمد و پس از اتمام تحصيلات به نگارش و تحقيق روى آورده و آثار فراوانى را تحقيق و تأليف كرده است؛ از جمله كتابى در شرح‌حال عبداللّه‌بن عباس در چهار جلد (آقابزرگ طهرانى، طبقات : نقباء، قسم 3، ص 1118؛ محمدهادى امينى، 1413، همانجا)؛ المشجَّر المبيَّن فى مَنْ ذُكِرَ فى منتقلة الطالبيين (همان، ج 21، ص 44)؛ نشوة‌الامانى كه منظومه‌اى است در 78 بيت در نسب آل خرسان (همان، ج 24، ص160؛ محمدهادى امينى، 1413، همانجا)؛ و قَلائد العِقْيان فى ما قيل فى آل‌الخرسان (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 17، ص 163؛ روضاتى، ص 156). وى همچنين تمام آثار باقى مانده از ابن‌ادريس حلّى را تحت عنوان موسوعة ابن‌ادريس حلّى (قم 1387ش) به چاپ رسانده است. وى علاوه بر اين بر بسيارى از كتابها مقدمه نوشته است، كه تمام اين مقدمه‌ها در كتابى با عنوان مقدمات كتب تراثية (قم 1385ش) به چاپ رسيده است. وى همچنين در كتاب اخير، ضمن آوردن شرح حال خود، فهرست كاملى از آثارش (از جمله آثار چاپ نشده) آورده است. | # محمدمهدى‌بن سيدحسن، محقق و مؤلف. وى در 1347 در نجف به‌دنيا آمد و پس از اتمام تحصيلات به نگارش و تحقيق روى آورده و آثار فراوانى را تحقيق و تأليف كرده است؛ از جمله كتابى در شرح‌حال عبداللّه‌بن عباس در چهار جلد (آقابزرگ طهرانى، طبقات : نقباء، قسم 3، ص 1118؛ محمدهادى امينى، 1413، همانجا)؛ المشجَّر المبيَّن فى مَنْ ذُكِرَ فى منتقلة الطالبيين (همان، ج 21، ص 44)؛ نشوة‌الامانى كه منظومه‌اى است در 78 بيت در نسب آل خرسان (همان، ج 24، ص160؛ محمدهادى امينى، 1413، همانجا)؛ و قَلائد العِقْيان فى ما قيل فى آل‌الخرسان (آقابزرگ طهرانى، الذريعة، ج 17، ص 163؛ روضاتى، ص 156). وى همچنين تمام آثار باقى مانده از ابن‌ادريس حلّى را تحت عنوان موسوعة ابن‌ادريس حلّى (قم 1387ش) به چاپ رسانده است. وى علاوه بر اين بر بسيارى از كتابها مقدمه نوشته است، كه تمام اين مقدمه‌ها در كتابى با عنوان مقدمات كتب تراثية (قم 1385ش) به چاپ رسيده است. وى همچنين در كتاب اخير، ضمن آوردن شرح حال خود، فهرست كاملى از آثارش (از جمله آثار چاپ نشده) آورده است. | ||
| خط ۲۲: | خط ۳۰: | ||
* محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الذريعة الى تصانيف‌الشيعة، چاپ على‌نقى منزوى و احمد منزوى، بيروت 1403/1983. | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الذريعة الى تصانيف‌الشيعة، چاپ على‌نقى منزوى و احمد منزوى، بيروت 1403/1983. | ||
* محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، طبقات اعلام‌الشيعة: الحقائق الراهنة فى المائة الثامنة، چاپ على‌نقى منزوى، بيروت 1975. | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، طبقات اعلام‌الشيعة: الحقائق الراهنة فى المائة الثامنة، چاپ على‌نقى منزوى، بيروت 1975. | ||
* محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الضياءاللامع فى‌القرن التاسع، چاپ على‌نقى منزوى، تهران 1362ش؛ | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الضياءاللامع فى‌القرن التاسع، چاپ على‌نقى منزوى، تهران 1362ش؛ | ||
* محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الكرام البررة، قسم 1ـ2، مشهد 1404؛ همان: نقباءالبشر فى‌القرن‌الرابع عشر، مشهد، قسم 1ـ4، 1404. | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الكرام البررة، قسم 1ـ2، مشهد 1404؛ همان: نقباءالبشر فى‌القرن‌الرابع عشر، مشهد، قسم 1ـ4، 1404. | ||
* جعفربن باقر آل‌محبوبه، ماضى‌النجف و حاضرها، بيروت 1406/1986؛ | * جعفربن باقر آل‌محبوبه، ماضى‌النجف و حاضرها، بيروت 1406/1986؛ | ||
* ابن‌عنبه، عمدة‌الطالب فى انساب آل ابى‌طالب، بيروت: دارمكتبة الحياة،، بى‌تا. | * ابن‌عنبه، عمدة‌الطالب فى انساب آل ابى‌طالب، بيروت: دارمكتبة الحياة،، بى‌تا. | ||
* همو، الفصول‌الفخريه، چاپ جلال‌الدين محدث ارموى، تهران 1363ش. | * همو، الفصول‌الفخريه، چاپ جلال‌الدين محدث ارموى، تهران 1363ش. | ||
* امين. | * امين. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۸: | ||
* احمدبن على مَقريزى، المواعظ و الاعتبار فى ذكر الخطط و الآثار، چاپ ايمن فؤاد سيد، لندن 1422ـ1425/ 2002ـ2004. | * احمدبن على مَقريزى، المواعظ و الاعتبار فى ذكر الخطط و الآثار، چاپ ايمن فؤاد سيد، لندن 1422ـ1425/ 2002ـ2004. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
این مقاله با تلخیص از [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid= | این مقاله با تلخیص از [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=6989 دانشنامه جهان اسلام] اخذ شده است. | ||