اسماء بن خارجه فزاری: تفاوت میان نسخه‌ها

بر‌اساس منابع تاریخی اسماء بن خارجه در حوادث [[واقعه کربلا]] نقش داشت:

در سال [[سال ۶۰ هجری قمری|۶۰ق]] که [[عبیدالله بن زیاد]]، امیر [[کوفه]] شد اسماء دخترش را به ازدواج او درآورد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۰۰ق، ج۵، ص۳۸۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۲۳.</ref> و در [[دار الخلافه]] حضور و با او همکاری داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref> عبیدالله نقشه اصلی خود را که همانا ایجاد رعب و وحشت و کنترل شهر بود، به وسیله اسماء و چند تن دیگر مانند [[کثیر بن شهاب مذحجی|کثیر بن شهاب حارثی]]، [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث بن قیس]] و [[قعقاع بن سوید منقری|قعقاع بن سوید بن منقری]] پیاده کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref> عبیدالله به این افراد دستور داد که در میان مردم کوفه پراکنده شوند و آنها را به اطاعت فراخوانده و از همراهی با [[مسلم بن عقیل]]، سفیر امام حسین(ع) در کوفه و مشارکت در شورش بترسانند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۱۷۸.</ref>

زمانی که عبیدالله بن زیاد قصد داشت که [[هانی بن عروه]] را به دار الخلافه فراخواند و مسلم بن عقیل را از او مطالبه کند و در صورت امتناع او را به شهادت برساند، اسماء بن خارجه و [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث]] را به دنبال وی روانه کرد.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۳۹۴ق، ج‏۲، ص۸۰.</ref> در برخی منابع، در این جریان نام [[عمرو بن حجاج زبیدی]] و حَسّان پسر اسماء نیز به میان آمده است.<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق،  ج۵، صص۴۴، ۴۶؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۵.</ref>  

ابن‌قتیبه و [[تاریخ طبری (کتاب)|طبری]] به گزارشی اشاره کرده‌اند که اسماء بن خارجه از نیّت [[عبیدالله بن زیاد]] بی‌اطلاع بوده است.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۷-۲۳۶؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۵.</ref> او در ابتدا تلاش کرده برای هانی از عبیدالله، امان بگیرد<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۰.</ref> اما با دیدن ضرب و شتم و زندانی کردن هانی از سوی عبیدالله بر او اعتراض نموده و بازداشت شده است.<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۴۸؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۷.</ref> برخی مانند [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی]]، معتقدند، فرد غیرمطلع و معترض بر عبیدالله، حَسّان فرزند اسماء بوده است.<ref>نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، حیدری، ج۲، ص۳۲۹.</ref>

===نجات حسن مثنیٰ از میدان نبرد روز عاشورا===

بنا بر نظر [[شیخ مفید]] و [[محمدتقی شوشتری]]، اسماء بن خارجه در [[لشکر عمر بن سعد|سپاه عمر بن سعد]] علیه [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نجنگیده و تنها پس از اتمام جنگ در [[روز عاشورا]]، در [[کربلا]] حاضر شده و با مشاهده [[حسن مثنی|حسن مثنیٰ]] که مجروح شده بود، به دلیل هم‌قبیلگی با مادرش، جان او را نجات داده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴، ج۲، ص۲۵؛ تستری، قاموس الرجال، ۱۴۲۲ق، ج۱۱، ص۳۹.</ref>

زمانی که عبیدالله، [[مختار بن ابی‌عبید ثقفی]] را زندان و سوگند یاد کرد که او را خواهد کشت، اسماء بن خارجه و عروة بن مغیرة به دیدن مختار در زندان رفته و او را از اقدامات تحریک‌کننده عبیدالله، برحذر داشتند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۰۰ق، ج‏۵، ص۳۸۵.</ref> با این حال مختار پس از تسلط مختار بر کوفه، هنگامی که از انتقام‌گرفتن از عاملان واقعه کربلا سخن می‌گفت از اسماء نام برد و او را تهدید کرد، از این‌رو اسما از کوفه فرار کرد<ref>.بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج‏۶، ص۴۱۰-۴۱۱.</ref> و تا شکست مختار، به کوفه بازنگشت.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۳۰۳.</ref> مختار خانه اسما و پسرعموهایش را خراب کرد.<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۶، ص۲۵۴.</ref>