خطبه شقشقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

خطبه شِقشِقیّه از مشهورترین خطبه‌های نهج البلاغه است<ref>شیخ مفید، الجَمَل، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۶.</ref> که شیعه و سنی آن را نقل کرده‌اند.<ref>حکیمی، شرح الخطبة الشقشقیة، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۶.</ref> این خطبه را از مهم‌ترین خطبه‌های نهج البلاغه دانسته‌اند؛ چرا که در آن مسائل مربوط به خلافت پیامبر(ص)، به صورت صریح بیان شده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> از آنجا که امام علی‌(ع) از خلیفه شدن [[خلفای سه‌گانه]] پیش از خود شکایت می‌کند این خطبه از خطبه‌های بحث‌برانگیز نهج البلاغه شده است؛<ref>ابن‌میثم بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۱.</ref> چون موضع‌گیری صریح امام علی(ع) درباره مسئله خلافت پیامبر(ص)، برخی شبهات اهل سنت درباره این خطبه را پدید آورده است<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> و سبب شده برخی از سنی‌مذهبان، نه تنها این خطبه، بلکه درستی کل نهج البلاغه را انکار کرده‌اند.<ref>حکیمی، شرح الخطبة الشقشقیة، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۶.</ref>

در این خطبه، دوره کامل تاریخ سه خلیفه نخست از نگاه امام(ع) بیان می‌شود. محور اصلی این خطبه مسئله خلافت، اوضاع سیاسی عصر سه خلیفه اول، علت سکوت ۲۵ ساله امام، انگیزه‌های پذیرش خلافت، گروه‌های سیاسی عصر امام علی و دلایل انحراف آنها از دین است.<ref>نگاه کنید به: نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۴۸-۵۰.</ref> این خطبه را به اعتبار بخشی از کلام امام (تِلْکَ شِقْشِقَةٌ هَدَرَتْ ثُمَّ قَرَّتْ) «شِقشِقیّه» (شعله غم)<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> و به اعتبار جمله نخستین آن (واللّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَها فلان) «مُقَمّصه» (یعنی: لباس پوشیدن) نامیده‌اند.<ref>بیهقی، معارج نهج البلاغه، ۱۴۰۹ق، بخش۲، ص۸۰.</ref>  

بر اساس نقل ابن‌عباس، امام(ع) این خطبه را با آمدن نامه‌ای از کوفه قطع کرد و دیگر آن را ادامه نداد. مطابق این نقل، ابن‌عباس در طول عمر خود بر قطع هیچ کلامی مانند این خطبه، متأسف نشده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۵۰.</ref> عبدالزهرا حسینی، مؤلف [[مصادر نهج البلاغة و اسانیده (کتاب)|مصادر نهج البلاغة و اسانیده]] معتقد است فردی که سخنان امام علی(ع) را قطع کرد، فردی جاهل یا فردی منافق بود که مانع شد امام(ع) مقصود خود را بیان کند.<ref>حسینی، مصادر نهج البلاغة و اسانیده، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۵.</ref>