نیابت در حج: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نیابت در حج''' یا '''حج نیابتی''' یا '''حج نیابی'''، به‌جا آوردن حج از طرف شخص دیگر است و با انجام صحیح آن، از عهده او ساقط می‌گردد و در روایات، اجر فراوانی برای آن ذکر شده است. نیابت در [[حج واجب]]، از طرف شخص زنده، تنها در صورتی صحیح است که وی از انجام آن عاجز باشد. چنانچه شخصی از دنیا برود و حجی که بر او واجب شده بود را انجام نداد، یا وصیت به حج کرده باشد، ورثه‌اش باید از طرف او برای انجام حج، نائب بگیرند.  

در حج نیابتی، دو طرف، باید مسلمان باشند و نائب باید عاقل باشد و حج واجب بر عهده‌اش نباشد، اما در مورد صحت نیابت [[صرورة]]،{{یاد|کسی که تا کنون حج نگزارده.}} اختلاف است. در صورت فوت نائب پس از [[احرام]] و ورود به حرم، حج او صحیح است. نیابت چند نفر از یک نفر، صحیح است، اما نیابت یک نفر از چند نفر، تنها در [[حج مستحب|حج مستحبی]] صحیح است. نائب باید حج را مطابق نظر مرجع تقلید خودش انجام دهد و کفاره اعمالی که از او صادر می‌شود را خودش بپردازد.

در کتب فقهی به کسی که تا کنون حج نگزارده، [[صرورة]]{{یاد|این صفت برای مذکر و مؤنث به صورت یکسان و همراه با تاء تأنیث (ة) به کار می‌رود (طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۶۵؛ عبدالرحمان عبدالمنعم، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی‌تا، ج۲، ص۳۶۷).}} گفته می‌شود<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۶۵؛ عبدالرحمان عبدالمنعم، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی‌تا، ج۲، ص۳۶۷.</ref> که در صحت نیابت او در صورتی که خودش [[استطاعت (حج)|مستطیع]] نباشد،{{یاد|در صورت استطاعت، به دلیل آن که حج واجب بر عهده‌اش خواهد آمد، صلاحیت نیابت را از دست می‌دهد.}} اختلاف است؛ برخی مثل [[شیخ طوسی]]، فقیه شیعه قرن ۵ هجری، نیابت زن صرورة را مطلقاً<ref>شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۲۸۰.</ref> و یا از طرف مرد<ref>شیخ طوسی، الاستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۲۲.</ref> جایز نمی‌دانند، برخی نیابت او را صحیح دانسته<ref>محقق حلّی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۷۶۷؛ شیخ حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۴۱.</ref> و برخی آن را مطلقاً و یا در صورت نیابت زن از مرد، [[مکروه]] می‌دانند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴، ج۱۷، ص۳۶۴؛ یزدی، العروة الوثقی (المحشی)، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۳۸؛ افتخاری گلپایگانی، آراء المراجع فی الحج، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۳۴.</ref> این در حالی است که برخی از فقها، در مورد مرد زنده‌ای که به سبب عجز از انجام حج واجب، نائب می‌گیرد، معتقدند فقط مرد صرورة، می‌تواند نیابت او را انجام دهد.<ref>یزدی، العروة الوثقی (المحشی)، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۳۸؛ افتخاری گلپایگانی، آراء المراجع فی الحج، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۱۹؛ محمودی، مناسک حج (محشّٰی)، ۱۴۲۹ق، ص۸۹.</ref>