ابن‌میثم بحرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم بَحرانی''' (۶۳۶ - ۶۷۹یا۶۹۹ق) [[محدث]]، [[فقیه]] و [[علم کلام|متکلم]] [[شیعه|شیعی]] سده هفتم قمری بود. ابن‌میثم پس از تکمیل تحصیل خود به تربیت شاگردان و تألیف و تصنیف پرداخت و گفته‌اند [[خواجه نصیر الدین طوسی]] نزد او [[فقه]] خواند. شهرت عمده | '''کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم بَحرانی''' (۶۳۶ - ۶۷۹یا۶۹۹ق) [[محدث]]، [[فقیه]] و [[علم کلام|متکلم]] [[شیعه|شیعی]] سده هفتم قمری بود. ابن‌میثم پس از تکمیل تحصیل خود به تربیت شاگردان و تألیف و تصنیف پرداخت و گفته‌اند [[خواجه نصیر الدین طوسی]] نزد او [[فقه]] خواند. شهرت عمده ابن‌میثم در [[کلام]] است و آثار زیادی در این زمینه و زمینه‌های دیگر به او نسبت داده شده که [[قواعد المرام فی علم الکلام]] و [[مصباح السالکین (کتاب)|مصباح السالکین]] از جمله آنهاست. | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
برخی لقب ابن میثم را مفیدالدین آورده‌اند.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ج۲، ص۲۱۰؛ تنکابنی، قصص العلماء، ص۴۲۰.</ref> از زندگی او آگاهی اندکی در دست است. همین قدر گفته‌اند که در ۶۳۶ق به دنیا آمد<ref>ماحوزی، فهرست، قصص العلماء، ص۶۹</ref> و نزد ابوالسعادات [[اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانی]] و کمال الدین [[علی بن سلیمان بحرانی]] دانش آموخت.<ref>افندی، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۲۷.</ref> | برخی لقب ابن میثم را مفیدالدین آورده‌اند.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ج۲، ص۲۱۰؛ تنکابنی، قصص العلماء، ص۴۲۰.</ref> از زندگی او آگاهی اندکی در دست است. همین قدر گفته‌اند که در ۶۳۶ق به دنیا آمد<ref>ماحوزی، فهرست، قصص العلماء، ص۶۹</ref> و نزد ابوالسعادات [[اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانی]] و کمال الدین [[علی بن سلیمان بحرانی]] دانش آموخت.<ref>افندی، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۲۷.</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==تألیف و تدریس== | ==تألیف و تدریس== | ||
پس از مدتی دانشمندان [[عراق]]، به‌ویژه اهل [[حله]] که او را مردی دانشمند می‌شمردند، از او خواستند که به تربیت شاگردان و تألیف و تصنیف بپردازد. | پس از مدتی دانشمندان [[عراق]]، به‌ویژه اهل [[حله]] که او را مردی دانشمند می‌شمردند، از او خواستند که به تربیت شاگردان و تألیف و تصنیف بپردازد. ابن‌میثم در آغاز از سفر سر باز زد، اما سپس به عراق رفت<ref>ماحوزی، السلافه البهیه، ج۱، ص۴۳، ۴۴</ref> و به احتمال قوی در حله اقامت گزید؛ زیرا کسانی که از او روایت کرده‌اند مانند [[سید عبدالکریم بن طاووس حلی]]<ref>افندی، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۲۷.</ref> و [[علامه حلی]]<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۷، ص۲۱۶.</ref> اهل حله هستند. | ||
وی با [[خواجه نصیرالدین طوسی]] معاصر بود و گفته‌اند که خواجه نزد او [[فقه]] می‌خواند و او از خواجه [[علم کلام|کلام]] می‌آموخت.<ref>ماحوزی، السلافة البهیه، ج۱، ص۴۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۲۶؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۳۰۲.</ref> | وی با [[خواجه نصیرالدین طوسی]] معاصر بود و گفته‌اند که خواجه نزد او [[فقه]] می‌خواند و او از خواجه [[علم کلام|کلام]] می‌آموخت.<ref>ماحوزی، السلافة البهیه، ج۱، ص۴۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۲۶؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۳۰۲.</ref> | ||
شهرت عمده | شهرت عمده ابن‌میثم در کلام است و حتی در شرحی که بر [[نهج البلاغه]] نوشته، روش [[علم کلام|کلامی]] و [[فلسفه|فلسفی]] در پیش گرفته است. | ||
ابن‌میثم در روزگار خود چندان شهرت داشته که او را با صفاتی چون فیلسوف، محقق و زبده فقها و محدثان و متکلم ماهر<ref>حرعاملی، امل الامل، ج۱، ص۳۳۲؛ ماحوزی، السلافه البهیه، ج۱، ص۴۲.</ref> وصف کرده‌اند و [[فخرالدین طریحی|طریحی]] او را در [[فقه]] همچون [[خواجه نصیرالدین]] در [[علم کلام]] دانسته است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۶، ص۱۷۲.</ref> | |||
به گفته [[سلیمان ماحوزی بحرانی]]<ref>ماحوزی، السلافه البهیه، ج۱، ص۴۷-۵۳.</ref> (که به درخواست شاگردان و دوستان، رساله‌ای در شرح حال او به نام السلافة البهیة فی الترجمة المیثمیه نگاشته است) فقیهان و محدثان و متکلمان و ادیبان به آراء و روایات | به گفته [[سلیمان ماحوزی بحرانی]]<ref>ماحوزی، السلافه البهیه، ج۱، ص۴۷-۵۳.</ref> (که به درخواست شاگردان و دوستان، رساله‌ای در شرح حال او به نام السلافة البهیة فی الترجمة المیثمیه نگاشته است) فقیهان و محدثان و متکلمان و ادیبان به آراء و روایات ابن‌میثم، به تصریح یا به اشاره استناد جسته‌اند.<ref>ماحوزی، السلافه البهیه، ج۱، ص۴۷، ۴۸.</ref> | ||
==برخی نظرات کلامی== | ==برخی نظرات کلامی== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
حدود ۳۰ اثر به ابن میثم نسبت داده شده است: | حدود ۳۰ اثر به ابن میثم نسبت داده شده است: | ||
===آثار چاپی=== | ===آثار چاپی=== | ||
*[[مصباح السالکین]] یا شرح بزرگ نهج البلاغه که در ۱۲۷۶ق به اهتمام آخوند ملامحمدباقر در [[تهران]] چاپ سنگی شد و بار دیگر در ۱۴۰۴ق در تهران به کوشش جمعی از محققان به نام شرح نهج البلاغه به چاپ رسید. | *[[مصباح السالکین]] یا شرح بزرگ نهج البلاغه که در ۱۲۷۶ق به اهتمام آخوند ملامحمدباقر در [[تهران]] چاپ سنگی شد و بار دیگر در ۱۴۰۴ق در تهران به کوشش جمعی از محققان به نام شرح نهج البلاغه به چاپ رسید. ابن‌میثم خود در مقدمه آورده که این شرح را به تشویق و برای عطاءالملک جوینی نوشته است.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴.</ref> | ||
*[[اختیار مصباح السالکین]]، خلاصه شرح بزرگ نهج البلاغه. | *[[اختیار مصباح السالکین]]، خلاصه شرح بزرگ نهج البلاغه. | ||
*[[شرح المائة کلمة لنهج البلاغة]]<ref>استرآبادی، منهج المقال، ص۵۱۱.</ref> که [[اعجاز حسین کنتوری|کَنتوری]] نام اصلی آن را [[منهاج العارفین]] ذکر کرده<ref>کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، ص۳۴۹</ref> و [[آقابزرگ]] از نسخه‌های آن در کتاب‌های اهدایی مشکوة و [[کتابخانه کاشف الغطا]] یاد کرده است.<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج۲۳، ص۱۶۸.</ref> این کتاب در ۱۳۹۰ق به کوشش [[محدث ارموی]] در [[قم]] چاپ و منتشر شده است. | *[[شرح المائة کلمة لنهج البلاغة]]<ref>استرآبادی، منهج المقال، ص۵۱۱.</ref> که [[اعجاز حسین کنتوری|کَنتوری]] نام اصلی آن را [[منهاج العارفین]] ذکر کرده<ref>کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، ص۳۴۹</ref> و [[آقابزرگ]] از نسخه‌های آن در کتاب‌های اهدایی مشکوة و [[کتابخانه کاشف الغطا]] یاد کرده است.<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج۲۳، ص۱۶۸.</ref> این کتاب در ۱۳۹۰ق به کوشش [[محدث ارموی]] در [[قم]] چاپ و منتشر شده است. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
رساله السلافة البهية في الترجمة الميثميه، توسط [[سلیمان بن عبدالله ماحوزی]] در شرح‌حال | رساله السلافة البهية في الترجمة الميثميه، توسط [[سلیمان بن عبدالله ماحوزی]] در شرح‌حال ابن‌میثم بحرانی نوشته شده است.<ref>بحرانی، لؤلؤة البحرین، مؤسسة آل البیت(ع)، ص۱۰.</ref> این رساله توسط دار حفظ التراث البحرانی، در سال [[سال ۱۴۳۰ هجری قمری|۱۴۳۰ق]] چاپ شده است.<ref>بحرانی، السلافة البهیة، ۱۴۳۰ق.</ref> [[یوسف بن احمد بحرانی|صاحب حدائق]] نیز، تمام این رساله را در جلد اول از کشکول خود آورده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۲، ص۲۱۱.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
* آستان قدس، فهرست. | * آستان قدس، فهرست. | ||
* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، گردآوری احمد بن محمد حسینی، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق. | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، گردآوری احمد بن محمد حسینی، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق. | ||
* | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، قرن ۷، به کوشش علی نقی منزوی، بیروت ۱۹۷۲م. | ||
* ابن‌میثم، میثم، شرح نهج البلاغه، تهران، ۱۴۰۴ق. | |||
* | |||
* استرآبادی، میرزا محمد، منهج المقال، تهران، ۱۳۰۶ق. | * استرآبادی، میرزا محمد، منهج المقال، تهران، ۱۳۰۶ق. | ||
* افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء، به کوشش محمود مرعشی و احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱ق. | * افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء، به کوشش محمود مرعشی و احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱ق. | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۲: | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326105604-1108-26.pdf ابن میثم بحرانی و مراتب علمی ، ادبی و انسانی وی] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326105604-1108-26.pdf ابن میثم بحرانی و مراتب علمی ، ادبی و انسانی وی] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120504175118-9048-37.pdf ابن میثم بحرانی و شرح نهج البلاغه] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120504175118-9048-37.pdf ابن میثم بحرانی و شرح نهج البلاغه] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{متکلمان شیعه}} | {{متکلمان شیعه}} | ||