confirmed، protected، templateeditor
۱٬۶۸۵
ویرایش
صراط مستقیم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''صراط مستقیم''' اصطلاحی قرآنی به معنای راه راست و درست و پایداری که هیچ گونه انحرافی در آن نباشد در بیش از ۳۰ [[آیه]] از [[قرآن]] آمده است. در قرآن از صراط مستقیم گاه به «صراط | '''صراط مستقیم''' اصطلاحی قرآنی به معنای راه راست و درست و پایداری که هیچ گونه انحرافی در آن نباشد در بیش از ۳۰ [[آیه]] از [[قرآن]] آمده است. در قرآن از صراط مستقیم گاه به «صراط سَوی» و گاه به «صراط الله» و گاه به «صراط حَمید» و... نیز توصیف شده است. در [[تفسیر قرآن|تفاسیر قرآن کریم]] مصادیق صراط مستقیم را راه خدا و [[توحید]] و یکتا پرستی، راه حق و دین الهی، و راه نبوت و [[امامت]] و [[پیامبران|انبیا]]، صدیقین، [[شهادت|شهدا]] و صالحان معرفی نموده‌اند. در [[حدیث|روایات]] نیز صراط مستقیم را [[اسلام|دین اسلام]]، راه انبیا، [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]]، [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]]، شناخت امام، محبت و ولایت پیامبر(ص) و اهل بیت او معرفی نموده‌اند. | ||
قرآن کریم در [[آیه ۲۳ سوره صافات|آیه | قرآن کریم در [[آیه ۲۳ سوره صافات|آیه ۲۳ سوره صافات]] در مقابل صراط مستقیم، صراط جحیم را قرار داده است، لکن تنها یک بار واژه «صراط» را در آن به کار برده که نشانگر بی‌اعتنایی خداوند به این صراط پست و حقیر است. | ||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
در [[تفسیر امام حسن عسکری (کتاب)|تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)]] صراط مستقیم را دو صراط معرفی می‌کند یک صراط در دنیا و یک صراط در آخرت. صراط مستقیم در دنیا را صراطی معرفی می‌کند که در آن افراط و تفریطی نباشد و سمت هیچ باطلی نرود و صراط مستقیم در آخرت، صراطی است که مؤمنان در آن به سمت بهشت بروند و به سمت جهنم و یا راه دیگر نروند.<ref>التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۴.</ref> | در [[تفسیر امام حسن عسکری (کتاب)|تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)]] صراط مستقیم را دو صراط معرفی می‌کند یک صراط در دنیا و یک صراط در آخرت. صراط مستقیم در دنیا را صراطی معرفی می‌کند که در آن افراط و تفریطی نباشد و سمت هیچ باطلی نرود و صراط مستقیم در آخرت، صراطی است که مؤمنان در آن به سمت [[بهشت]] بروند و به سمت [[جهنم]] و یا راه دیگر نروند.<ref>التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۴.</ref> [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نیز صراط مستقیم را طلب هدایت‌شدن به‌سوی دین خدا و چنگ‌زدن به ریسمان او و طلب افزونی شناخت پروردگار و شناخت بزرگی و بزرگواری او معرفی می‌کند.<ref>شیخ صدوق، عيون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۱۰۷؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۶۰؛ صادقی تهرانی، الفرقان في تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۰.</ref> | ||
در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] آمده است که: «صراط، راهی است به‌سوی شناخت خداوند | در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] آمده است که: «صراط، راهی است به‌سوی شناخت خداوند و دو صراط وجود دارد: صراطی در دنیا و صراطی در آخرت؛ صراط دنیا امامی است که پیروی از او [[واجب]] است. هرکس در دنیا او را بشناسد و به هدایت او اقتدا کند، از [[صراط|صراط آخرت]] که پل جهنّم است عبور می‌کند و هرکس در دنیا او را نشناسد، در آخرت قدمش بر صراط بلغزد و در آتش جهنّم افتاده و هلاک شود». <ref>بحرانی، البرهان في تفسير القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۱۳؛ شیخ صدوق، معانی الأخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۲؛ فيض كاشانى، نوادر الأخبار فيما يتعلق بأصول الدين، ۱۳۷۱ش، ص۳۴۶.</ref> | ||
امام صادق(ع) اثرات پیروی از صراط مستقیم را رسیدن به [[محبت خداوند|محبت خدا]]، دین او و مانع از پیروی [[نفس اماره|هواهای نفسانی]] معرفی می‌کند.<ref>التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۴؛ طبرسى، الإحتجاج على أهل اللجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۶۹؛ استرآبادى، تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ۱۴۰۹ق، ص۲۹.</ref> | امام صادق(ع) اثرات پیروی از صراط مستقیم را رسیدن به [[محبت خداوند|محبت خدا]]، دین او و مانع از پیروی [[نفس اماره|هواهای نفسانی]] معرفی می‌کند.<ref>التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۴؛ طبرسى، الإحتجاج على أهل اللجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۶۹؛ استرآبادى، تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ۱۴۰۹ق، ص۲۹.</ref> | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
[[عزیزالله خوشوقت|آیت‌الله خوشوقت]] «صراط مستقیم» را راهی که افراط و تفریط در آن نیست معرفی می‌کند، به عکس تورات و انجیل که در آن افراط و تفریط هست. در تورات تفریط است همه‌اش درباره مال و مادیات است، و معنویات در آن نیست. انجیل هم تفریط دارد همه‌اش معنویت است مادیات در آن نیست. در حالی که انسان به دو بُعد محتاج است هم بُعد مادی و هم بُعد معنوی می‌خواهد که این «صراط مستقیم» هر دو را دارد؛ و معتدل است. بنابراین زمان نزول قرآن کریم که صراط مستقیم بود آن دو تا راه از اعتبار افتاد.<ref>خوشوقت، صراط مستقیم در قرآن و روایات، [http://www.sahebeamr.org/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-70/326-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B7-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA سایت صاحب امر].</ref> | [[عزیزالله خوشوقت|آیت‌الله خوشوقت]] «صراط مستقیم» را راهی که افراط و تفریط در آن نیست معرفی می‌کند، به عکس [[تورات]] و [[انجیل]] که در آن افراط و تفریط هست. در تورات تفریط است همه‌اش درباره مال و مادیات است، و معنویات در آن نیست. انجیل هم تفریط دارد همه‌اش معنویت است مادیات در آن نیست. در حالی که انسان به دو بُعد محتاج است هم بُعد مادی و هم بُعد معنوی می‌خواهد که این «صراط مستقیم» هر دو را دارد؛ و معتدل است. بنابراین زمان نزول قرآن کریم که صراط مستقیم بود آن دو تا راه از اعتبار افتاد.<ref>خوشوقت، صراط مستقیم در قرآن و روایات، [http://www.sahebeamr.org/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-70/326-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B7-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA سایت صاحب امر].</ref> | ||
به گفته برخی پژوهشگران صراط مستقیم در بیش از ۳۰ آیه از قرآن آمده است<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، باز شناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۹.</ref> و واژه صراط ۴۵ بار و واژه مستقیم ۳۷ بار در قرآن کریم به کار رفته است که در بیشتر آیات این دو واژه در کنار هم به کار رفته است و تنها در ۴ آیه واژه «مستقیم» در توصیف واژه دیگر به کار رفته است.<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، باز شناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.</ref> {{یاد|مانند «هدی مستقیم»<ref>سوره حج، آیه ۶۷.</ref> و «طریق مستقیم»<ref>سوره احقاف، آیه ۳۰.</ref> و «بالقسطاس المستقیم»<ref>سوره اسراء، آیه ۳۵؛ سوره شعراء، آیه ۱۸۲.</ref> در این موارد ۲ آیه نخست با مفهوم صراط مستقیم در ارتباط هستند.(دیاری بیدگلی، و درویشی، باز شناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.)}} به گفته تعدادی پژوهشگران آیات مشتمل بر دو واژه صراط و مستقیم بهترین منبع برای شناخت مفهوم قرآنی «صراط مستقیم» است.<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، بازشناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.</ref> البته این گفته به معنای نادیده گرفتن سایر آیات نیست. بی شک در مسیر شناخت معنا و مصادیق این اصطلاح قرآنی، باید به تمام آیات مرتبط توجه داشت.<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، بازشناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.</ref> | به گفته برخی پژوهشگران صراط مستقیم در بیش از ۳۰ آیه از قرآن آمده است<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، باز شناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۹.</ref> و واژه صراط ۴۵ بار و واژه مستقیم ۳۷ بار در قرآن کریم به کار رفته است که در بیشتر آیات این دو واژه در کنار هم به کار رفته است و تنها در ۴ آیه واژه «مستقیم» در توصیف واژه دیگر به کار رفته است.<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، باز شناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.</ref> {{یاد|مانند «هدی مستقیم»<ref>سوره حج، آیه ۶۷.</ref> و «طریق مستقیم»<ref>سوره احقاف، آیه ۳۰.</ref> و «بالقسطاس المستقیم»<ref>سوره اسراء، آیه ۳۵؛ سوره شعراء، آیه ۱۸۲.</ref> در این موارد ۲ آیه نخست با مفهوم صراط مستقیم در ارتباط هستند.(دیاری بیدگلی، و درویشی، باز شناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.)}} به گفته تعدادی پژوهشگران آیات مشتمل بر دو واژه صراط و مستقیم بهترین منبع برای شناخت مفهوم قرآنی «صراط مستقیم» است.<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، بازشناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.</ref> البته این گفته به معنای نادیده گرفتن سایر آیات نیست. بی شک در مسیر شناخت معنا و مصادیق این اصطلاح قرآنی، باید به تمام آیات مرتبط توجه داشت.<ref>دیاری بیدگلی، و درویشی، بازشناسی مصادیق روایی صراط مستقیم بر پایه روایات «التفسیر الاثری الجامع»، ص۱۱.</ref> | ||
به گفته [[سید احمد خاتمی|آیت‌الله خاتمی]] در قرآن از صراط مستقیم گاه به «صراط سوی» و گاه به «صراط الله» و گاه به «صراط حمید» و... توصیف شده است.<ref>خاتمی، امامان نور و صراط مستقیم، ص۹.</ref> | به گفته [[سید احمد خاتمی|آیت‌الله خاتمی]] در قرآن از صراط مستقیم گاه به «صراط سوی» و گاه به «صراط الله» و گاه به «صراط حمید» و... توصیف شده است.<ref>خاتمی، امامان نور و صراط مستقیم، ص۹.</ref> | ||
===واژه‌های | ===واژه‌های هم‌معنا با صراط=== | ||
*در قرآن کریم از سه واژۀ صراط، سبیل و طریق استفاده شده است که به نوعی با همدیگر مترادف، اما در واقع تفاوت‌هایی دارند، مانند: | *در قرآن کریم از سه واژۀ صراط، سبیل و طریق استفاده شده است که به نوعی با همدیگر مترادف، اما در واقع تفاوت‌هایی دارند، مانند: | ||
۱. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان یکی از تفاوت‌های صراط با طریق و سبیل، در مفرد بودن و یکتایی در معنای صراط می‌داند، برخلاف دو واژۀ دیگر که هر دو جمع بسته می‌شوند و به راه‌های مختلف و بسیار اطلاق می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۱، ص۲۸.</ref> به گفته بعضی پژوهشگران «سبیل» برای امور مادی و معنوی هر دو به کار رفته، در حالی که «صراط» فقط برای امور معنوی استعمال شده است.<ref>بستانی و کرئی: معنا، ویژگی‌ها و مفاهیم صراط مستقیم در قرآن کریم، ص۷.</ref> البته در قرآن کریم برای «[[جحیم]]» نیز واژۀ «صراط» استفاده شده است.<ref>سوره صافات، آیه ۲۳.</ref> | ۱. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان یکی از تفاوت‌های صراط با طریق و سبیل، در مفرد بودن و یکتایی در معنای صراط می‌داند، برخلاف دو واژۀ دیگر که هر دو جمع بسته می‌شوند و به راه‌های مختلف و بسیار اطلاق می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۱، ص۲۸.</ref> به گفته بعضی پژوهشگران «سبیل» برای امور مادی و معنوی هر دو به کار رفته، در حالی که «صراط» فقط برای امور معنوی استعمال شده است.<ref>بستانی و کرئی: معنا، ویژگی‌ها و مفاهیم صراط مستقیم در قرآن کریم، ص۷.</ref> البته در قرآن کریم برای «[[جحیم]]» نیز واژۀ «صراط» استفاده شده است.<ref>سوره صافات، آیه ۲۳.</ref> | ||