Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۲۵
ویرایش
توحید عبادی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
توحید عبادی، به این معناست که غیر از [[خدا]] معبودی نیست و فقط خدا شایسته عبادت است.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۱۶؛ سبحانی، الالهیات، | توحید عبادی، به این معناست که غیر از [[خدا]] معبودی نیست و فقط خدا شایسته عبادت است.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۱۶؛ سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۵.</ref> [[محمدتقی مصباح یزدی]] این تعریف را برای توحید در [[الوهیت]] و معبودیت آورده و توحید در عبادت را به این معنا دانسته که انسان در عمل جز خدا را [[عبادت|پرستش]] نکند. تفاوت آن دو در این است که اولی مربوط به اعتقاد و دومی مربوط به مقام عمل است.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی، ۱۳۹۳ش، ص۵۹.</ref> | ||
عده‌ای اِله و اُلوهیت را به معنای پرستیدنی و شایسته عبادت معنا کرده‌اند؛<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۸۵؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۴۴۶.</ref> اما از دیدگاه بعضی معنای حقیقی اله، معبود نیست؛ بلکه معبود بودن از لوازم معنای الوهیت است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۶.</ref> [[عبدالله جوادی آملی]]، الوهیت را موجودی که در کار خود به صورت مطلق، مستقل باشد، معنا کرده<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۴.</ref> و جعفر سبحانی نیز آن را هم معنا با الله و به معنای خدا بودن دانسته است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۶.</ref> | عده‌ای اِله و اُلوهیت را به معنای پرستیدنی و شایسته عبادت معنا کرده‌اند؛<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۸۴ش، ص۸۵؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۴۴۶.</ref> اما از دیدگاه بعضی معنای حقیقی اله، معبود نیست؛ بلکه معبود بودن از لوازم معنای الوهیت است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۶.</ref> [[عبدالله جوادی آملی]]، الوهیت را موجودی که در کار خود به صورت مطلق، مستقل باشد، معنا کرده<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۴.</ref> و جعفر سبحانی نیز آن را هم معنا با الله و به معنای خدا بودن دانسته است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۶.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
توحید عبادی و یکتاپرستی را از اساسی‌ترین آموزه‌های آسمانی و هدف اصلی دعوت همه [[پیامبران|پیامبران(ع)]] شمرده‌اند؛ چنانچه در [[آیه ۳۶ سوره نحل]] و [[آیه ۲۵ سوره انبیاء]] بدان اشاره شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۲۸ و ۴۲۹؛ سبحانی، | توحید عبادی و یکتاپرستی را از اساسی‌ترین آموزه‌های آسمانی و هدف اصلی دعوت همه [[پیامبران|پیامبران(ع)]] شمرده‌اند؛ چنانچه در [[آیه ۳۶ سوره نحل]] و [[آیه ۲۵ سوره انبیاء]] بدان اشاره شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۲۸ و ۴۲۹؛ سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۵.</ref> گفته شده همه [[مسلمان|مسلمانان]] و موحدان بر اختصاص عبادت به خداوند اتفاق‌نظر دارند؛<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۲۹؛ سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۵.</ref> ولی برخی از فرقه‌ها همچون [[وهابیت]] در تفسیر عبادت اختلاف‌نظر دارند.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۳.</ref> | ||
به نظر [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، مشرکین قریش به [[توحید در خالقیت]] و [[توحید در ربوبیت|ربوبیت]] اقرار داشتند و اختلاف اساسی آنها در توحید عبادی بود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳، ۲۰۹.</ref> برخی توحید عبادی را منشأ تمام اختلاف‌های مسلمانان و دستاویز وهابیون برای [[تکفیر اهل قبله|تکفیر]] و نسبت [[شرک]] به دیگران دانسته‌اند.<ref>عابدی، توحید و شرک، نشر مشعر، ص۸۳.</ref> | به نظر [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، مشرکین قریش به [[توحید در خالقیت]] و [[توحید در ربوبیت|ربوبیت]] اقرار داشتند و اختلاف اساسی آنها در توحید عبادی بود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳، ۲۰۹.</ref> برخی توحید عبادی را منشأ تمام اختلاف‌های مسلمانان و دستاویز وهابیون برای [[تکفیر اهل قبله|تکفیر]] و نسبت [[شرک]] به دیگران دانسته‌اند.<ref>عابدی، توحید و شرک، نشر مشعر، ص۸۳.</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
#وابستگی خالقیت و عبودیت: معبود کسی است که آفریننده باشد. هیچ آفریننده‌ای جز [[خدا|خداوند]] نیست. پس کسی جز او معبود نیست. مقدمه دوم همان [[توحید در خالقیت]] است. آیاتی همچون [[آیه ۶۱ سوره هود]]، [[آیه ۱ سوره انعام|آیه ۱]] و [[آیه۱۰۲ سوره انعام|۱۰۲ سوره انعام]] بر تلازم خالقیت و عبودیت دلالت دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۱۹-۵۲۰.</ref> | #وابستگی خالقیت و عبودیت: معبود کسی است که آفریننده باشد. هیچ آفریننده‌ای جز [[خدا|خداوند]] نیست. پس کسی جز او معبود نیست. مقدمه دوم همان [[توحید در خالقیت]] است. آیاتی همچون [[آیه ۶۱ سوره هود]]، [[آیه ۱ سوره انعام|آیه ۱]] و [[آیه۱۰۲ سوره انعام|۱۰۲ سوره انعام]] بر تلازم خالقیت و عبودیت دلالت دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۱۹-۵۲۰.</ref> | ||
#تلازم [[ربوبیت]] و عبودیت: معبود کسی است که ربّ باشد. غیر از خدا کسی ربّ نیست. بنابراین غیر از خدا کسی معبود نیست.<ref>سبحانی، الالهیات، | #تلازم [[ربوبیت]] و عبودیت: معبود کسی است که ربّ باشد. غیر از خدا کسی ربّ نیست. بنابراین غیر از خدا کسی معبود نیست.<ref>سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۶؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۱ و ۵۲۲.</ref> [[آیه ۲۱ سوره بقره]]، آیات ۷۶ تا ۷۹ سوره انعام از جمله آیاتی هستند که دلالت بر وابستگی ربوبیت و عبودیت دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۲-۵۲۴.</ref> | ||
#وابستگی مالکیت مرگ و حیات و عبودیت: معبود کسی است که حیات و مرگِ مخلوقات در دست اوست. جز خدا کسی مالک مرگ و حیات نیست. پس غیر از خدا کسی معبود نیست.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۵.</ref> آیاتی مانند [[آیه ۱۰۴ سوره یونس]]، [[آیه ۱۲۳ سوره هود]] و [[آیه ۸۸ سوره قصص]] را دالِّ بر این برهان دانسته‌اند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۶.</ref> | #وابستگی مالکیت مرگ و حیات و عبودیت: معبود کسی است که حیات و مرگِ مخلوقات در دست اوست. جز خدا کسی مالک مرگ و حیات نیست. پس غیر از خدا کسی معبود نیست.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۵.</ref> آیاتی مانند [[آیه ۱۰۴ سوره یونس]]، [[آیه ۱۲۳ سوره هود]] و [[آیه ۸۸ سوره قصص]] را دالِّ بر این برهان دانسته‌اند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۲۶.</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
براساس توحید عبادی، [[عبادت]]ِ غیر خدا جایز نیست و موجب خروج از اسلام می‌شود.<ref>مصباح یزدی، به سوی تو، ۱۳۸۳ش، ص۶۳.</ref> ابهام در تعریف معنای عبادت باعث شده است تا [[وهابیت|وهابیان]] تصور کنند هر نوع خضوع و خشوعی نسبت به دیگران عبادت است؛<ref>سبحانی، آیین وهابیت، ۱۳۷۵ش، ص۲۰۷-۲۰۸.</ref> ازاین‌رو به عقیده [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] هر گونه [[توسل]]، [[تبرک]]، [[زیارت قبور]]، طلب [[شفاعت]]، به معنای عبادت اشخاص بوده و [[شرک]] است.<ref>ابن تیمیه، زيارة القبور والاستنجاد بالمقبور، نشر دار طیبه، ص۵۴.</ref> | براساس توحید عبادی، [[عبادت]]ِ غیر خدا جایز نیست و موجب خروج از اسلام می‌شود.<ref>مصباح یزدی، به سوی تو، ۱۳۸۳ش، ص۶۳.</ref> ابهام در تعریف معنای عبادت باعث شده است تا [[وهابیت|وهابیان]] تصور کنند هر نوع خضوع و خشوعی نسبت به دیگران عبادت است؛<ref>سبحانی، آیین وهابیت، ۱۳۷۵ش، ص۲۰۷-۲۰۸.</ref> ازاین‌رو به عقیده [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] هر گونه [[توسل]]، [[تبرک]]، [[زیارت قبور]]، طلب [[شفاعت]]، به معنای عبادت اشخاص بوده و [[شرک]] است.<ref>ابن تیمیه، زيارة القبور والاستنجاد بالمقبور، نشر دار طیبه، ص۵۴.</ref> | ||
در پاسخ گفته شده اعمالی همچون توسل به اولیاء الله، درخواست یاری و [[شفاعت]] از آنها، تبرک به آثار آنان و شفا خواستن از آنان، اگر همراه با اعتقاد به [[الوهیت]]، [[ربوبیت]] آنها یا [[تفویض]] (به معنای واگذاری امور به پیامبر و امامان) باشد، عبادت و شرک در عبادت محسوب می‌شود؛ حتی بوسیدن [[ضریح]] یا قبر با این اعتقاد عبادت و شرک عبادی محسوب می‌شود. اما اگر این گونه اعمال با این اعتقاد باشد که اولیاء‌الله بندگان خالص خدا هستند که تمام زندگیشان را وقف در کسب رضایت خدا کردند، چنین اعمالی عبادت شمرده نمی‌شود حتی اگر همراه با [[سجده]] و خضوع باشد مثل سجده [[فرشته|ملائکه]] بر [[آدم|آدم(ع)]] یا [[یعقوب|یعقوب(ع)]] و پسرانش برای [[یوسف|یوسف(ع)]].{{یاد| آیه ۱۰۰ سوره یوسف وَ رَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّداً «و پدر و مادر را بر تخت بنشاند و آنها همگی پیش او (به شکرانه دیدار او، خدا را) سجده کردند.»}} هیچ‌یک از اینها شرک در عبادت نبوده و منافاتی با توحید عبادی ندارند.<ref>سبحانی، | در پاسخ گفته شده اعمالی همچون توسل به اولیاء الله، درخواست یاری و [[شفاعت]] از آنها، تبرک به آثار آنان و شفا خواستن از آنان، اگر همراه با اعتقاد به [[الوهیت]]، [[ربوبیت]] آنها یا [[تفویض]] (به معنای واگذاری امور به پیامبر و امامان) باشد، عبادت و شرک در عبادت محسوب می‌شود؛ حتی بوسیدن [[ضریح]] یا قبر با این اعتقاد عبادت و شرک عبادی محسوب می‌شود. اما اگر این گونه اعمال با این اعتقاد باشد که اولیاء‌الله بندگان خالص خدا هستند که تمام زندگیشان را وقف در کسب رضایت خدا کردند، چنین اعمالی عبادت شمرده نمی‌شود حتی اگر همراه با [[سجده]] و خضوع باشد مثل سجده [[فرشته|ملائکه]] بر [[آدم|آدم(ع)]] یا [[یعقوب|یعقوب(ع)]] و پسرانش برای [[یوسف|یوسف(ع)]].{{یاد| آیه ۱۰۰ سوره یوسف وَ رَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّداً «و پدر و مادر را بر تخت بنشاند و آنها همگی پیش او (به شکرانه دیدار او، خدا را) سجده کردند.»}} هیچ‌یک از اینها شرک در عبادت نبوده و منافاتی با توحید عبادی ندارند.<ref>سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref> البته سجده در [[اسلام]] برای غیرخدا و بدون اذن خدا [[حرام]] است؛ ولی بدون اعتقاد به الوهیت و ربوبیت عبادت محسوب نمی‌شود.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۴۷.</ref> | ||
==تک نگاری== | ==تک نگاری== | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن تیمیه، الحرانی، زيارة القبور والاستنجاد بالمقبور، ریاض، نشر دار طیبه، بی‌تا. | * ابن تیمیه، الحرانی، زيارة القبور والاستنجاد بالمقبور، ریاض، نشر دار طیبه، بی‌تا. | ||
* ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار إحياء التراث | * ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۸ق. | ||
* جوادی آملی، عبدالله، توحید در | * جوادی آملی، عبدالله، توحید در قرآن؛ تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم، نشر اسراء، چاپ هشتم، ۱۳۹۵ش. | ||
* ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، قم، | * ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، قم، نشر هاجر، ۱۳۸۸ش. | ||
* سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۵ش. | * سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۵ش. | ||
* سبحانی، جعفر، الالهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق. | |||
* سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | |||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | |||
*مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، | |||
*مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۴ش. | *مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۴ش. | ||
*مصباح یزدی، محمدتقی، به سوی تو، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، ۱۳۸۳ش. | *مصباح یزدی، محمدتقی، به سوی تو، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، ۱۳۸۳ش. | ||