آیه ۱۱ سوره رعد: تفاوت میان نسخه‌ها

آیۀ ۱۱ سورۀ رعد منشأ مباحثاتی کلامی شده است. برخی از تفاسیر [[معتزله|معتزلی]] این آیه را دلیلی بر رد این ادعا گرفته‌اند که خداوند نمی‌تواند ابتدائاً فردی را گمراه سازد.<ref>قاضی عبدالجبار، تفسیر القاضی عبدالجبار المعتزلی، ۲۰۰۹م، صفحه ۲۴۳.</ref> از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل شده است که برداشت‌های اختیارگرایانه افراطی از این آیه به دلیل تمرکز بر بخش میانی آیه (إن الله لایغیر...) و نادیده گرفتن ادامۀ آن (إذا إراد الله بقومٍ سوءاً...) است. در نتیجه، رأی صحیح این است که امور در دست خداوند متعال است و هر که را بخواهد هدایت می‌کند.<ref>حمیری، قرب الإسناد، ۱۳۷۱ش، ص۳۵۸.</ref> با این حال، از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز نقل شده است که خداوند به [[قضا و قدر|قضای قطعی]]، چنین مقدر فرموده که اگر به بنده‌ای نعمتی اعطا فرماید، قبل ازآن‌که بنده مرتکب [[گناه|گناهی]] گردد که مستوجب محرومیت خود از آن نعمت شود، وی را از آن نعمت محروم نخواهد کرد.<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۲۰۶.</ref> در روایتی از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] نیز قطع نعمت‌های الهی به عنوان نتیجۀ گناهانی همچون ظلم به مردم، ناسپاسی خداوند و رها کردن کارهای خیر در نظر گرفته شده است.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۳۲۵.</ref>

از نظر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] آیات پیش از آیۀ ۱۱ سورۀ رعد نشان می‌دهد که همه چیز نزد خدا حدودی ثابت و غیرمتغیر دارند.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۱، ۱۳۵۲ ش، ص ۳۱۲.</ref> این آیه توضیح می‌دهد که خداوند برای انسان‌ها نیز اموری مادی و معنوی قرار داده است تا آن‌ها را در طول حیاتشان از هلاکت و زوال محافظت کند؛<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۱، ۱۳۵۲ ش، ص ۳۰۹- ۳۱۰.</ref> اما این امر تا زمانی تداوم دارد که حالات نفسانی انسان مطابق با [[فطرت|فطرت الهی]] او باشد و هر گاه که انسان حال خود را تغییر دهد، خداوند نیز او را از نعمت‌هایش محروم می‌سازد.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۱، ۱۳۵۲ ش، ص ۳۱۰.</ref> از نظر [[ناصر مکارم شیرازی]]، خداوند فراز «إن الله لایغیر...» را آورده تا مخاطب آیه به اشتباه گمان نکند که می‌تواند خود را به هلاکت بیاندازد و باز انتظار داشته باشد که خدا و مأموران او حافظ او باشند.<ref>مکارم شیرازی، ‏تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، جلد ۱۰ ، صفحه ۱۴۱.</ref> از نظر او «إذا إراد الله بقومٍ سوءاً...» نیز برای این آمده است که نشان دهد اگر قوم و جمعیتی راه نعمت را بر خود بست، شامل ارادۀ سوء خداوند خواهد شد و هیچ راه دفاعی در برابرش نخواند داشت. <ref>مکارم شیرازی، ‏تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، جلد ۱۰ ، صفحه ۱۴۱-۱۴۲.</ref>