کنیز: تفاوت میان نسخه‌ها

بنابر احکام اسلامی، کنیزان در مواردی آزاد می‌شوند؛ از جمله در [[کفاره]] برخی از گناهان و [[ام‌ولد|استیلاد]]. علاوه بر کتاب‌های حدیثی، در چند باب فقهی مانند تجارت، [[وصیت]]، [[ازدواج]]، [[ارث]] و [[قصاص]] دربارهٔ بردگان (زن و مرد) و آزادی آنها سخن گفته شده است. مسئله استیلاد و احکام مربوط به ام‌ولد در فقه اختصاص به کنیز دارد.  

==جایگاه==

در [[اسلام]] به مسئله مدارا با کنیزان و تشویق به آزاد کردن آنها اشاره شده‌ است.<ref>مکارم شیرازی، اسلام و آزادی بردگان، ۱۳۵۳ش، ص۱۰-۱۱.</ref> اشاره برخی [[آیه|آیات قرآن]] و روایات به مسائل کنیزان<ref>سوره نساء، آیه ۲۵ و ۹۲؛ سوره احزاب، آیه ۵۹؛ سوره مؤمنون، آيات ۵-۷.</ref> نشان از اصل وجود کنیز در زمان پیامبر(ص) و صدر اسلام دارد.<ref>ابن‌اسحاق، کتاب السیر و المغازی، ۱۳۹۸ق، ص۱۹۱ و ۲۶۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران، ۱۳۷۴ش، ج۲۱، ص۴۱۳.</ref> بنابر آیه ۲۲۱ سوره بقره، کنیز [[ایمان|باایمان]] بهتر از زن آزاد [[شرک|مُشرِک]] است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۲۰۴-۲۰۵.</ref> بنابر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، کسی که بنده مسلمانی (مرد یا زن) را آزاد کند [[خدا]] بدن او را از آتش [[قیامت]] آزاد می‌کند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب العتق، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۹.</ref> به نوشته بخاری، فقیه [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، پیامبر اسلام(ص) توصیه می‌کرد به کنیزان‌تان نگویید «کنیز من»، بلکه او را «دخترم» صدا بزنید.<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۵۰.</ref>  

==مفهوم‌شناسی==

==کنیزان در صدر اسلام==

پیش از اسلام، خرید و فروش کنیز در مکه مانند دیگر سرزمین‌های آن زمان رایج بود<ref>زورق، شهر گمشده، ۱۳۹۴ش، ص۷۹-۸۰.</ref> و بازرگانان نیز از مناطق گوناگون آنها را به مکه می‌آوردند و می‌فروختند.<ref>حسینی طباطبائی، بردگی از دیدگاه اسلام، ۱۳۷۲ش، ص۱۴.</ref> برخی نیز کنیزان (به‌تعبیر قرآن فَتَیات) خود را به [[زنا]] وامی‌داشتند و مزدشان را برای خود می‌گرفتند<ref>طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۱۸، ص۱۰۴.</ref> و [[قرآن]] نیز در آیه ۳۳ [[سوره نور]] این کار را نهی کرده است.

برخی احکام مختص به کنیز و مسئله [[ام ولد]] نیز عبارت است از:

*فرزندانی که نتیجه رابطه جنسی مولا و کنیز بوده‌اند، غلام یا کنیزه نبوده و آزاد هستند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۴، ص۳۷۳؛ علامه حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۵.</ref>

*فروختن ام‌ولد یا [[هبه]] کردن آن به دیگری [[مباح|جایز]] نیست.<ref>علامه حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۷؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۷۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۳۷۳ و ج۳۴، ص۳۷۸.</ref>

===آزادی کنیزان===

===ام‌ولد===

===حجاب کنیز===

«ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو روسری‌های بلند (جلباب) خود را بر خویش بیفکنند این (کار) نزدیک‌تر است به آنکه (به [[حجاب]] و [[عفت]]) شناخته شوند تا مورد تعرض و آزار قرار نگیرند؛ و [[خدا|خداوند]] همواره آمرزنده و مهربان است» (سوره احزاب، آیه ۵۹).}} درباره [[حجاب]]، و تفاوت حجاب کنیز با زنان آزاد، دیدگاه مختلفی دارند. [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]]، مفسر شیعه قرن ششم هجری، در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مجمع البیان]]، دو تفسیر از آیه «ذلِکَ أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ؛ آن کار (افکندن روسری‌های بلند (جلباب) خود را بر خویش) نزدیک‌تر است به آنکه (به حجاب و عفت وحرّیت) شناخته شوند تا مورد تعرض و آزار (فاجران) قرار نگیرند» مطرح کرده است: