مشهد: تفاوت میان نسخه‌ها
←تاریخ
(←تاریخ) |
(←تاریخ) |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
==تاریخ== | ==تاریخ== | ||
'''قرن سوم: شکل‌گیری شهر مشهد'''{{سخ}} | '''قرن سوم: شکل‌گیری شهر مشهد'''{{سخ}} | ||
از آغاز سکونت مردم در کنار مدفن امام رضا (ع)، اخبار دقیقی در دست نیست، اما بر اساس اسناد تاریخی، در اواخر قرن سوم هجری قمری، گروهی از علویان، [[سادات]] و خویشاوندان در کنار مزار وی ساکن بوده‌اند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۲.</ref> به تدریج محل‌هایی برای استراحت زائران، بازار و مسافرخانه‌هایی در این محل پدید آمد و مشهد الرضا به معنای محل دفن امام رضا (ع)، به شهری در کنار شهر نوقان(نوغان) تبدیل شد و گروه زیادی از شیعیان و علاقمندان به اهل بیت، در آن ساکن شدند یا برای [[زیارت]] به آن وارد شدند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۲، ۴۳.</ref> | از آغاز سکونت مردم در کنار مدفن امام رضا (ع)، اخبار دقیقی در دست نیست، اما بر اساس اسناد تاریخی، در اواخر قرن سوم هجری قمری، گروهی از علویان، [[سادات]] و خویشاوندان در کنار مزار وی ساکن بوده‌اند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۲.</ref> به تدریج محل‌هایی برای استراحت زائران، بازار و مسافرخانه‌هایی در این محل پدید آمد و مشهد الرضا به معنای محل دفن امام رضا (ع)، به شهری در کنار شهر نوقان(نوغان) تبدیل شد و گروه زیادی از [[شیعیان]] و علاقمندان به اهل بیت، در آن ساکن شدند یا برای [[زیارت]] به آن وارد شدند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۲، ۴۳.</ref> | ||
'''قرن چهارم: ویرانی حرم به دست [[سبکتکین]]'''{{سخ}} | '''قرن چهارم: ویرانی حرم به دست [[سبکتکین]]'''{{سخ}} | ||
قرن چهارم هجری، با رفت و آمد علما و دانشمندان مسلمان و [[محدث (ابهام‌زدایی)|محدثان]] خراسان به مشهد همراه بود؛ تا آنجا که [[شیخ صدوق]] چند بار از ری به مشهد رفت و سه مجلس از [[کتاب امالی شیخ صدوق|کتاب امالی]] او، در کنار مزار امام رضا (ع) نوشته شده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۴.</ref> در این دوره که مقارن [[آل بویه|حکومت آل بویه]] در ایران بوده، مساجد و مدارسی در مشهد پدید آمد و عالمان و فقیهان شیعه به تبلیغ معارف [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] مشغول بوده‌اند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۴، ۴۵.</ref> پس از روی کار آمدن [[غزنویان]] در ایران، در میانه سال‌های ۳۷۰ تا ۳۸۰ق، امیر سبکتکین به دلیل ضدیت با شیعه و تحت تاثیر تبلیغات مخالفان [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]]، دستور ویران‌کردن شهر مشهد را صادر کرد. در این جریان، [[گنبد]] حرم امام رضا (ع) تخریب شد، ورود زائران به حرم ممنوع و ساکنان شهر هم اخراج شدند. حتی منازل شهر هم ویران شد تا مشهد به شهری ویران تبدیل شود. مشهد تا سال‌ها خالی از سکنه ماند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۸.</ref> | قرن چهارم هجری، با رفت و آمد علما و دانشمندان مسلمان و [[محدث (ابهام‌زدایی)|محدثان]] خراسان به مشهد همراه بود؛ تا آنجا که [[شیخ صدوق]] چند بار از [[ری]] به مشهد رفت و سه مجلس از [[کتاب امالی شیخ صدوق|کتاب امالی]] او، در کنار مزار امام رضا (ع) نوشته شده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۴.</ref> در این دوره که مقارن [[آل بویه|حکومت آل بویه]] در ایران بوده، مساجد و مدارسی در مشهد پدید آمد و عالمان و فقیهان شیعه به تبلیغ معارف [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] مشغول بوده‌اند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۴، ۴۵.</ref> پس از روی کار آمدن [[غزنویان]] در ایران، در میانه سال‌های ۳۷۰ تا ۳۸۰ق، امیر سبکتکین به دلیل ضدیت با شیعه و تحت تاثیر تبلیغات مخالفان [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]]، دستور ویران‌کردن شهر مشهد را صادر کرد. در این جریان، [[گنبد]] حرم امام رضا (ع) تخریب شد، ورود زائران به حرم ممنوع و ساکنان شهر هم اخراج شدند. حتی منازل شهر هم ویران شد تا مشهد به شهری ویران تبدیل شود. مشهد تا سال‌ها خالی از سکنه ماند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۸.</ref> | ||
پس از مرگ سبکتکین، حرم امام رضا (ع) در دوره سلطان محمود غزنوی (حکومت: ۳۸۷-۴۲۱ق)، جانشین و پسر سبکتکین، بازسازی شد و شهر مشهد بار دیگر رونق یافت و نماز جمعه و کرسی‌های خطابه در آن برقرار شد و در طول حکومت غزنویان در آرامش به سر برد.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۰.</ref> | پس از مرگ سبکتکین،(۳۸۶ق.) حرم امام رضا (ع) در دوره سلطان محمود غزنوی (حکومت: ۳۸۷-۴۲۱ق)، جانشین و پسر سبکتکین، بازسازی شد و شهر مشهد بار دیگر رونق یافت و [[نماز جمعه]] و کرسی‌های خطابه در آن برقرار شد و در طول حکومت غزنویان در آرامش به سر برد.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۰.</ref> | ||
'''قرن پنجم و ششم: آرامش طولانی و آشوب یکباره'''{{سخ}} | '''قرن پنجم و ششم: آرامش طولانی و آشوب یکباره'''{{سخ}} | ||
در دوره حکومت سلجوقیان در قرن پنجم قمری، اگرچه حاکمان حنفی مذهب بودند، اما برای حرم امام رضا (ع) احترام قائل بودند و به زیارت آن می‌رفتند. روایاتی از توجه ویژه امیران سلجوقی از جمله ملکشاه و سلطان سنجر، به حرم امام رضا (ع) نقل شده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۱، ۵۲.</ref> بر اساس روایات تاریخی، در این دوره راه‌های منتهی به مشهد امن شد، راهزنان جرأت راهزنی نداشتند و دشمنان اهل بیت نمی‌توانستند مانع از رفت و آمد زائران به مشهد شوند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۱، ۵۲.</ref> | در دوره حکومت سلجوقیان در قرن پنجم قمری، اگرچه حاکمان حنفی مذهب بودند، اما برای حرم امام رضا (ع) احترام قائل بودند و به زیارت آن می‌رفتند. روایاتی از توجه ویژه امیران سلجوقی از جمله ملکشاه و سلطان سنجر، به حرم امام رضا (ع) نقل شده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۱، ۵۲.</ref> بر اساس روایات تاریخی، در این دوره راه‌های منتهی به مشهد امن شد، راهزنان جرأت راهزنی نداشتند و دشمنان [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] نمی‌توانستند مانع از رفت و آمد زائران به مشهد شوند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۱، ۵۲.</ref> | ||
مشاجره میان یک تن از علویان و فقیهی از اهل سنت در عاشورای ۵۱۰ قمری، سرانجام به محاصره مشهد، حمله به آن و خراب کردن حرم امام رضا (ع) و همچنین کشته شدن و غارت مردم انجامید.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۲، ۵۳.</ref> پس از این رخداد تاکنون، حرم امام رضا (ع) هیچ گاه به طور کامل تخریب نشده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۹.</ref> برخی از مورخان، معتقدند مشاجره علوی و فقیه سنی به آشتی انجامیده، اما [[فرقه کرامیه]] با استفاده از شرایط ایجاد شده، به تحریک مردم پرداخته‌اند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۴.</ref> این رخداد در دوره حکومت سلطان سنجر سلجوقی و در زمان حمله او به غزنین رخ داد. سلطان سنجر پس از آگاهی از این رخداد، مجد الملک قمی، وزیر خود را مامور کرد تا حرم امام رضا (ع) را از نو بسازند، شهر مشهد را بازسازی کنند و وسائل رفت و آمد زائران را فراهم کنند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۵.</ref> پس از این، مشهد هیچگاه نزاع شیعه و سنی به خود ندیده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۶۱.</ref> | مشاجره میان یک تن از علویان و فقیهی از اهل سنت در عاشورای ۵۱۰ قمری، سرانجام به محاصره مشهد، حمله به آن و خراب کردن حرم امام رضا (ع) و همچنین کشته شدن و غارت مردم انجامید.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۲، ۵۳.</ref> پس از این رخداد تاکنون، حرم امام رضا (ع) هیچ گاه به طور کامل تخریب نشده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۹.</ref> برخی از مورخان، معتقدند مشاجره علوی و فقیه سنی به آشتی انجامیده، اما [[فرقه کرامیه]] با استفاده از شرایط ایجاد شده، به تحریک مردم پرداخته‌اند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۴.</ref> این رخداد در دوره حکومت سلطان سنجر سلجوقی و در زمان حمله او به غزنین رخ داد. سلطان سنجر پس از آگاهی از این رخداد، مجد الملک قمی، وزیر خود را مامور کرد تا حرم امام رضا (ع) را از نو بسازند، شهر مشهد را بازسازی کنند و وسائل رفت و آمد زائران را فراهم کنند.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۵۵.</ref> پس از این، مشهد هیچگاه نزاع شیعه و سنی به خود ندیده است.<ref>عطاردی، فرهنگ خراسان، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۶۱.</ref> | ||