۱۷٬۰۴۰
ویرایش
توسل به مردگان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
'''تَوَسُّل به مردگان''' یا '''توسل به اَموات''' واسطه قراردادن بزرگان دینی مانند [[چهارده معصوم |معصومان]] پس از مرگشان نزد [[خدا|خداوند]] برای برآوردن شدن حاجات است. [[توسل]] به اموات از اعتقادات [[مسلمان|مسلمانان]] به‌ویژه [[شیعه|شیعیان]] است که بر مبنای پذیرش [[سماع موتی]] و [[حیات برزخی]] بنا شده است. | '''تَوَسُّل به مردگان''' یا '''توسل به اَموات''' واسطه قراردادن بزرگان دینی مانند [[چهارده معصوم |معصومان]] پس از مرگشان نزد [[خدا|خداوند]] برای برآوردن شدن حاجات است. [[توسل]] به اموات از اعتقادات [[مسلمان|مسلمانان]] به‌ویژه [[شیعه|شیعیان]] است که بر مبنای پذیرش [[سماع موتی]] و [[حیات برزخی]] بنا شده است. | ||
در منابع شیعه و [[سنی]] مواردی از توسل [[ | در منابع شیعه و [[سنی]] مواردی از توسل [[اهل‌بیت(ع)]] و برخی [[صحابه]] به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] پس از وفات آن حضرت آمده است. [[وهابیت|وهابی‌ها]] و [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] توسل به مردگان را جایز و مشروع نمی‌دانند. | ||
از نظر علمای مسلمان، میان توسل به اولیاء الهی در زمان حیات و مرگشان تفاوتی نیست. همان‌گونه که در زمان حیات پیامبر(ص) و دیگر اولیای خدا می‌توان از آنان خواست تا برای انسان [[دعا]] و [[استغفار]] کنند، پس از حیات آنان نیز می‌توان همین درخواست را داشت. | از نظر علمای مسلمان، میان توسل به اولیاء الهی در زمان حیات و مرگشان تفاوتی نیست. همان‌گونه که در زمان حیات پیامبر(ص) و دیگر اولیای خدا می‌توان از آنان خواست تا برای انسان [[دعا]] و [[استغفار]] کنند، پس از حیات آنان نیز می‌توان همین درخواست را داشت. | ||
== مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
توسل به مردگان واسطه قراردادن بزرگان دینی مانند [[چهارده معصوم|معصومان]] پس از مرگشان نزد خداوند برای برآوردن شدن حاجات است.<ref>سبحانی، بحوث قرآنيه في التوحید و الشرک، ۱۴۲۶ق، ص ۹۳.</ref> | توسل به مردگان واسطه قراردادن بزرگان دینی مانند [[چهارده معصوم|معصومان]] پس از مرگشان نزد خداوند برای برآوردن شدن حاجات است.<ref>سبحانی، بحوث قرآنيه في التوحید و الشرک، ۱۴۲۶ق، ص ۹۳.</ref> | ||
===سماع موتی و حیات برزخی=== | ===سماع موتی و حیات برزخی=== | ||
توسل به مردگان در صورتی پذیرفتنی است که عقیده به [[حیات برزخی]] و [[سماع موتی]] پذیرفته شود و امکان ارتباط زندگان با ارواح در [[برزخ|عالم برزخ]] و شنیدن صدای زندگان توسط آنان وجود داشته باشد.<ref>سبحانی، بحوث قرآنيه في التوحید و الشرک، ۱۴۲۶ق، ص ۱۱۱.</ref> | توسل به مردگان در صورتی پذیرفتنی است که عقیده به [[حیات برزخی]] و [[سماع موتی|سماع موتیٰ]] پذیرفته شود و امکان ارتباط زندگان با ارواح در [[برزخ|عالم برزخ]] و شنیدن صدای زندگان توسط آنان وجود داشته باشد.<ref>سبحانی، بحوث قرآنيه في التوحید و الشرک، ۱۴۲۶ق، ص ۱۱۱.</ref> | ||
== مشروعیت== | ==مشروعیت== | ||
{{همچنین ببینید|توسل}} | {{همچنین ببینید|توسل}} | ||
برای مشروعیت توسل به مردگان به آیات قرآن، سیره اهل بیت و سیره مسلمانان استناد شده است: | برای مشروعیت توسل به مردگان به آیات قرآن، سیره اهل بیت و سیره مسلمانان استناد شده است: | ||
===شواهد قرآنی=== | ===شواهد قرآنی=== | ||
برای مشروعیت توسل به اموات، به عمومیت [[آیه | برای مشروعیت توسل به اموات، به عمومیت [[آیه ۶۴ سوره نساء]] استدلال شده که مؤمنین را تشویق می‌کند که از پیامبر بخواهند برای آنان [[استغفار]] کند. این عمومیت زمان حیات و مرگ پیامبر(ص) را در برمی‌گیرد.<ref>نووی، المجموع، ۱۴۲۱ق، ج۸، ص۲۷۴.</ref> همچنین [[آیه وسیله|آیه ۳۵ سوره مائده]] توسل را به صورت مطلق جایز می‌شمارد و از اطلاق این آیه استفاده کرده‌اند که می‌توان به ارواح مؤمنین و پیامبران پس از مرگشان نیز توسل جست.<ref>رجوع کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۳۶۵.</ref> | ||
===سیره امامان شیعه=== | ===سیره امامان شیعه=== | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
===رفتار اصحاب=== | ===رفتار اصحاب=== | ||
در منابع روایی [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، گزارش‌هایی از توسل برخی [[صحابه]] و [[مسلمان|مسلمانان]] به پیامبر پس از درگذشت وی، نقل شده است. برخی از آنها عبارتند از: | در منابع روایی [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، گزارش‌هایی از توسل برخی [[صحابه]] و [[مسلمان|مسلمانان]] به پیامبر پس از درگذشت وی، نقل شده است. برخی از آنها عبارتند از: | ||
* توسل [[عایشه]] برای برطرف شدن قحطی و خشکسالی به پیامبر(ص) و قبر وی.<ref>دارمی، سنن الدارمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۲۷.</ref> | *توسل [[عایشه]] برای برطرف شدن قحطی و خشکسالی به پیامبر(ص) و قبر وی.<ref>دارمی، سنن الدارمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۲۷.</ref> | ||
* توسل مردی در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] با راهنمایی [[عثمان بن حنیف]] به پیامبر اکرم.<ref> سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> {{یاد|عثمان بن حنیف از او خواست که این گونه به پیامبر متوسل شود: اللّهمّ إنّی أسألک وأتوجّه إلیک بنبیک محمّد صلّی اللَّه علیه وسلّم نبی الرحمة، یا محمّد! إنّی أتوجّه بک إلی ربّی فتقضی لی حاجتی. <small>(طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۳۰.)</small>}} | *توسل مردی در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] با راهنمایی [[عثمان بن حنیف]] به پیامبر اکرم.<ref> سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> {{یاد|عثمان بن حنیف از او خواست که این گونه به پیامبر متوسل شود: اللّهمّ إنّی أسألک وأتوجّه إلیک بنبیک محمّد صلّی اللَّه علیه وسلّم نبی الرحمة، یا محمّد! إنّی أتوجّه بک إلی ربّی فتقضی لی حاجتی. <small>(طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۳۰.)</small>}} | ||
* توسل [[بلال بن حارث]] برای طلب باران به پیامبر(ص).<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> | *توسل [[بلال بن حارث]] برای طلب باران به پیامبر(ص).<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> | ||
* بنا بر گزارشی، [[مالک بن انس]] در گفتگویی با [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] چگونگی [[زیارت]] پیامبر(ص) و توسل به آن حضرت را به وی آموخته است.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> | *بنا بر گزارشی، [[مالک بن انس]] در گفتگویی با [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] چگونگی [[زیارت]] پیامبر(ص) و توسل به آن حضرت را به وی آموخته است.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> | ||
===دیدگاه اهل سنت=== | ===دیدگاه اهل سنت=== | ||
بیشتر عالمان اهل سنت، توسل به اموات را جایز دانسته و به بزرگان دینی متوسل می‌شده‌اند. از جمله: | بیشتر عالمان اهل سنت، توسل به اموات را جایز دانسته و به بزرگان دینی متوسل می‌شده‌اند. از جمله: | ||
*سمهودی از علمای شافعی قرن دهم قمری گزارش‌هایی از کسانی که با توسل به پیامبر به خواست‌های خود رسیده‌اند را در کتاب [[وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی (کتاب)|وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی]] آورده است. وی معتقد است استغاثه٬ شفاعت و توسل به پیامبر(ص) نزد خداوند از کارهای انبیاء و سیره صالحان بوده و در هر زمانی انجام می‌‌گرفته است؛ چه قبل از خلقت و چه بعد از او، چه در حیات دنیوی و چه در برزخ. <ref> سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> | *سمهودی از علمای شافعی قرن دهم قمری گزارش‌هایی از کسانی که با توسل به پیامبر به خواست‌های خود رسیده‌اند را در کتاب [[وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی (کتاب)|وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی]] آورده است. وی معتقد است استغاثه٬ شفاعت و توسل به پیامبر(ص) نزد خداوند از کارهای انبیاء و سیره صالحان بوده و در هر زمانی انجام می‌‌گرفته است؛ چه قبل از خلقت و چه بعد از او، چه در حیات دنیوی و چه در برزخ. <ref> سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۵.</ref> | ||
*ابوعلی خلال گفته است هرگاه برایش مشکلی پیش می‌آمده به زیارت قبر [[امام کاظم(ع)]] می‌رفته و به او [[توسل]] می‌کرده و مشکلش برطرف می‌شده است.<ref> بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> از [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]] نیز نقل شده که قبر امام کاظم(ع) را «داروی شفابخش» توصیف کرده است.<ref>کعبی، الامام موسی بن الکاظم علیه السلام سیره و تاریخ، ۱۴۳۰ق، ص۲۶۱.</ref> | *ابوعلی خلال گفته است هرگاه برایش مشکلی پیش می‌آمده به زیارت قبر [[امام کاظم(ع)]] می‌رفته و به او [[توسل]] می‌کرده و مشکلش برطرف می‌شده است.<ref> بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> از [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]] نیز نقل شده که قبر امام کاظم(ع) را «داروی شفابخش» توصیف کرده است.<ref>کعبی، الامام موسی بن الکاظم علیه السلام سیره و تاریخ، ۱۴۳۰ق، ص۲۶۱.</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
*آلوسى در تفسیر خود پس از نقل برخی از گزارش‌های تاریخی و روایاتی در باب توسل و تجزيه و تحليل طولانى آنها به این نتیجه می‌رسد که مانعى در توسل به پيشگاه خداوند به مقام پيامبر(ص) نیست چه در حال حيات پيامبر و چه پس از رحلت او. وی بعد از بحث نسبتا مشروحى در اين زمينه، اذعان مىكند توسل جستن به مقام غير پيامبر نیز در پيشگاه خدا نيز مانعى ندارد به شرط اينكه او حقيقتا در پيشگاه خدا مقامى داشته باشد.<ref>آلوسى٬ روح المعاني في تفسير القرآن العظيم٬ ۱۴۱۵ق٬ ج۳ ٬ ص۲۹۷</ref> | *آلوسى در تفسیر خود پس از نقل برخی از گزارش‌های تاریخی و روایاتی در باب توسل و تجزيه و تحليل طولانى آنها به این نتیجه می‌رسد که مانعى در توسل به پيشگاه خداوند به مقام پيامبر(ص) نیست چه در حال حيات پيامبر و چه پس از رحلت او. وی بعد از بحث نسبتا مشروحى در اين زمينه، اذعان مىكند توسل جستن به مقام غير پيامبر نیز در پيشگاه خدا نيز مانعى ندارد به شرط اينكه او حقيقتا در پيشگاه خدا مقامى داشته باشد.<ref>آلوسى٬ روح المعاني في تفسير القرآن العظيم٬ ۱۴۱۵ق٬ ج۳ ٬ ص۲۹۷</ref> | ||
*عسقلانی پس از نقل جریان درخواست [[عمر بن خطاب]] از [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] برای دعا و طلب باران اذعان کرده | *عسقلانی پس از نقل جریان درخواست [[عمر بن خطاب]] از [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] برای دعا و طلب باران اذعان کرده شفیع قراردادن اهل خیر و صلاح و به خصوص [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] امری [[مستحب]] است.<ref>العسقلاني، فتح الباري٬ ۱۳۹۷ق٬ ج۲ ٬ ص ۴۹۷</ref> | ||
==دیدگاه وهابیان== | ==دیدگاه وهابیان== | ||
وهابیان توسل به مردگان را جایز و مشروع نمی‌دانند. [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] ( | وهابیان توسل به مردگان را جایز و مشروع نمی‌دانند. [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] (وهابیان به دیدگاه‌های او استناد می‌کنند) بر این باور است که توسل به دعای پیامبر(ص) و صالحان، فقط در زمان حیات آنان صحیح است و توسل به آنان پس از مرگشان، [[شرک]] است.<ref>ابن تیمیه، مجموعةالفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۵۹. https://shamela.ws/book/6919/17</ref> | ||
=== پاسخ=== | ===پاسخ=== | ||
از نظر موافقان توسل، میان توسل در حیات و ممات اولیاء الهی تفاوتی نیست. همان‌گونه که در زمان حیات پیامبر(ص) و دیگر اولیای خدا می‌توان از آنان خواست تا برای انسان [[دعا]] و [[استغفار]] کنند، پس از حیات آنان نیز می‌توان همین درخواست را داشت.<ref>رجوع کنید به: سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۷-۱۹۶.</ref> همچنین در این زمینه به آیه {{متن قرآن|وَلَوْ أنَّهُمْ إذْ ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ جَاءُوک فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحیماً|.|سوره=[[سوره نساء|نساء]]|آیه=۶۴}} استناد شده که هم، زمان حیات پیامبر(ص) و هم پس از مرگ آن حضرت را در برمی‌گیرد.<ref>رجوع کنید به: ابن تیمیه، مجموعةالفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۵۹.</ref> سیره مسلمانان از جمله [[صحابه]] نشان می‌دهد که توسل به اموات امری جایز بوده است.<ref> نگاه کنید به: سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۷-۱۹۵.</ref> | از نظر موافقان توسل، میان توسل در حیات و ممات اولیاء الهی تفاوتی نیست. همان‌گونه که در زمان حیات پیامبر(ص) و دیگر اولیای خدا می‌توان از آنان خواست تا برای انسان [[دعا]] و [[استغفار]] کنند، پس از حیات آنان نیز می‌توان همین درخواست را داشت.<ref>رجوع کنید به: سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۷-۱۹۶.</ref> همچنین در این زمینه به آیه {{متن قرآن|وَلَوْ أنَّهُمْ إذْ ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ جَاءُوک فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رَحیماً|.|سوره=[[سوره نساء|نساء]]|آیه=۶۴}} استناد شده که هم، زمان حیات پیامبر(ص) و هم پس از مرگ آن حضرت را در برمی‌گیرد.<ref>رجوع کنید به: ابن تیمیه، مجموعةالفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۵۹.</ref> سیره مسلمانان از جمله [[صحابه]] نشان می‌دهد که توسل به اموات امری جایز بوده است.<ref> نگاه کنید به: سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۱۹۷-۱۹۵.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
*[[حیات برزخی]] | *[[حیات برزخی]] | ||
*[[سماع موتی]] | *[[سماع موتی]] | ||
*[[زیارت قبور]] | *[[زیارت قبور]] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آلوسى٬ سيد محمود٬ روح المعاني في تفسير القرآن العظيم٬ تحقيق: على عبدالبارى عطية٬ بيروت٬ دارالكتب العلميه٬ چ۱ ٬ ۱۴۱۵ق. | * آلوسى٬ سيد محمود٬ روح المعاني في تفسير القرآن العظيم٬ تحقيق: على عبدالبارى عطية٬ بيروت٬ دارالكتب العلميه٬ چ۱ ٬ ۱۴۱۵ق. | ||
| خط ۸۰: | خط ۷۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://maarefquran.org/files/pdf/21684.pdf قوی‌دست، کریمه، مسئله توسل به اموات با نگاهی به آیه ۲۲ سوره مبارکه فاطر] | *[http://maarefquran.org/files/pdf/21684.pdf قوی‌دست، کریمه، مسئله توسل به اموات با نگاهی به آیه ۲۲ سوره مبارکه فاطر] | ||
* [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/965069 بررسی دیدگاه وهابیان درباره توسل سلف به پیامبر پس از حیات] | *[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/965069 بررسی دیدگاه وهابیان درباره توسل سلف به پیامبر پس از حیات] | ||
*[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/965068 سماع موتی و رابطه آن با تسل به ارواح اولیای الهی] | *[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/965068 سماع موتی و رابطه آن با تسل به ارواح اولیای الهی] | ||
{{وهابیت}} | {{وهابیت}} | ||