حدیث العلماء ورثة الانبیاء: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
برخی فقیهان، از این حدیث برای اثبات [[ولایت فقیه]] استفاده کرده<ref>خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۹۶ و ۹۸؛ مکارم شیرازی، أنوار الفقاهه، ۱۴۲۵ق، ص۴۶۶.</ref> و رهبری جامعه را نیز از شئون پیامبران دانسته‌اند که از آنها به عالمان منتقل می‌گردد.<ref>خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref> | برخی فقیهان، از این حدیث برای اثبات [[ولایت فقیه]] استفاده کرده<ref>خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۹۶ و ۹۸؛ مکارم شیرازی، أنوار الفقاهه، ۱۴۲۵ق، ص۴۶۶.</ref> و رهبری جامعه را نیز از شئون پیامبران دانسته‌اند که از آنها به عالمان منتقل می‌گردد.<ref>خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref> | ||
این حدیث در منابع کهن [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، دار إحیاء الکتب العربیة، ج۱، ص۸۱.</ref> از محدّثان شیعه، [[محمد بن حسن صفار قمی|صفار قمی]] (درگذشت: [[سال ۲۹۰ هجری قمری|۲۹۰ق]]) در [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]،<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰ و ۱۱.</ref> [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] (درگذشت: [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]]) در [[الکافی (کتاب)|کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴.</ref> و [[شیخ صدوق|صدوق]] (درگذشت: [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) در [[الامالی (شیخ صدوق)|اَمالی]]<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۰.</ref> ناقل این حدیث بوده‌اند. | این حدیث در منابع کهن [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، دار إحیاء الکتب العربیة، ج۱، ص۸۱.</ref> از محدّثان شیعه، [[محمد بن حسن صفار قمی|صفار قمی]] (درگذشت: [[سال ۲۹۰ هجری قمری|۲۹۰ق]]) در [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]،<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰ و ۱۱.</ref> [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] (درگذشت: [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]]) در [[الکافی (کتاب)|کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴.</ref> و [[شیخ صدوق|صدوق]] (درگذشت: [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) در [[الامالی (شیخ صدوق)|اَمالی]]<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۰.</ref> ناقل این حدیث بوده‌اند. | ||
از محدّثان اهل‌سنت نیز، ابن‌ماجه<ref>ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، دار إحیاء الکتب العربیة، ج۱، ص۸۱.</ref> (درگذشت: [[سال ۲۷۳ هجری قمری|۲۷۳ق]])، اَبوداود<ref>أبو داود، سنن أبی داود، المکتبة العصریة، ج۳، ص۳۱۷.</ref> (درگذشت: [[سال ۲۷۵ هجری قمری|۲۷۵ق]])، تِرمذی<ref>ترمذی، سنن ترمذی، ۱۹۹۸م، ج۴، ص۳۴۶.</ref> (درگذشت: [[سال ۲۷۹ هجری قمری|۲۷۹ق]]) و ابن‌حِبان<ref>ابن‌حَبّان، صحیح ابن‌حبان، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۸۹.</ref> (درگذشت: [[سال ۳۵۴ هجری قمری|۳۵۴ق]]) این حدیث را در کتاب‌های خود آورده‌اند. | از محدّثان اهل‌سنت نیز، ابن‌ماجه<ref>ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، دار إحیاء الکتب العربیة، ج۱، ص۸۱.</ref> (درگذشت: [[سال ۲۷۳ هجری قمری|۲۷۳ق]])، اَبوداود<ref>أبو داود، سنن أبی داود، المکتبة العصریة، ج۳، ص۳۱۷.</ref> (درگذشت: [[سال ۲۷۵ هجری قمری|۲۷۵ق]])، تِرمذی<ref>ترمذی، سنن ترمذی، ۱۹۹۸م، ج۴، ص۳۴۶.</ref> (درگذشت: [[سال ۲۷۹ هجری قمری|۲۷۹ق]]) و ابن‌حِبان<ref>ابن‌حَبّان، صحیح ابن‌حبان، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۸۹.</ref> (درگذشت: [[سال ۳۵۴ هجری قمری|۳۵۴ق]]) این حدیث را در کتاب‌های خود آورده‌اند. | ||
==متن حدیث== | |||
حدیث العُلماء وَرَثةُ الأنبِیاء در کتاب کافی با دو سند ذکر شده‌است؛ یکی روایت [[عبدالله بن میمون قداح|قداّح]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴.</ref> که آن را [[حدیث موثق|موثّق]] دانسته‌اند<ref>مکارم شیرازی، أنوار الفقاهه، ۱۴۲۵ق، ص۴۶۶.</ref> و یکی روایت ابوالبختری<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲.</ref> که با وجود ضعف آن،<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> برخی به جهت مضمونش آن‌را پذیرفته‌اند.<ref>مازندرانی، شرح الکافی،۱۳۸۲ق، ج۲، ص۲۹.</ref> | |||
متن روایت قداّح از امام صادق(ع) که حضرت آن‌را از پیامبر(ص) نقل کرده، چنین است:<br> | |||
{{حدیث|مَنْ سَلَکَ طَرِیقاً یَطْلُبُ فِیهِ عِلْماً سَلَکَ اللَّهُ بِهِ «3» طَرِیقاً إِلَی الْجَنَّةِ وَ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ الْعِلْمِ رِضًا بِهِ «4» وَ إِنَّهُ یَسْتَغْفِرُ لِطَالِبِ الْعِلْمِ مَنْ فِی السَّمَاءِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ حَتَّی الْحُوتِ فِی الْبَحْرِ وَ فَضْلُ الْعَالِمِ عَلَی الْعَابِدِ کَفَضْلِ الْقَمَرِ عَلَی سَائِرِ النُّجُومِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ وَ إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُوَرِّثُوا دِینَاراً وَ لَا دِرْهَماً وَ لَکِنْ وَرَّثُوا الْعِلْمَ فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِر|ترجمه=کسی که در راهی رود که در آن دانشی جوید خدا او را براهی سوی بهشت برد، همانا، فرشتگان با خرسندی بالهای خویش براه دانشجو فرونهند و اهل زمین و آسمان تا برسد بماهیان دریا برای دانشجو آمرزش طلبند و برتری عالم بر عابد مانند برتری ماه شب چهارده است بر ستارگان دیگر و علماء وارث پیمبرانند زیرا پیمبران پول طلا و نقره بجای نگذارند بلکه دانش بجای گذارند، هر که از دانش ایشان برگیرد بهره فراوانی گرفته است.|اندازه=20px}} | |||
==بررسی محتوای حدیث== | ==بررسی محتوای حدیث== | ||
در حدیث العُلماء وَرَثةُ الأنبِیاء عالمان، وارثانِ [[پیامبران]] معرفی شده‌اند.<ref>منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۵۷-۲۵۸.</ref> [[محمدحسین غروی نائینی|میرزای نایینی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۱۵ هجری شمسی|۱۳۱۵ش]]) احتمال داده که منظور از «العلماء» [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] باشند؛<ref>نائینی، منیة الطالب، ۱۳۷۳ق، ج۱، ص۳۲۶.</ref> ولی [[سید محمدصادق روحانی]] (درگذشت: [[سال ۱۴۰۱ هجری شمسی|۱۴۰۱ش]]) به قرینه مضمون حدیث که از ثواب دانش‌اندوزی سخن گفته، این احتمال را بعید شمرده است،<ref>روحانی، فقه الصادق(ع)، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۱۷۶.</ref> بلکه مراد از علماء را دانشمندان علوم دینی دانسته‌اند.<ref>قزوینی، الشافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۹۳؛ خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۹۸</ref> | در حدیث العُلماء وَرَثةُ الأنبِیاء عالمان، وارثانِ [[پیامبران]] معرفی شده‌اند.<ref>منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۵۷-۲۵۸.</ref> [[محمدحسین غروی نائینی|میرزای نایینی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۱۵ هجری شمسی|۱۳۱۵ش]]) احتمال داده که منظور از «العلماء» [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] باشند؛<ref>نائینی، منیة الطالب، ۱۳۷۳ق، ج۱، ص۳۲۶.</ref> ولی [[سید محمدصادق روحانی]] (درگذشت: [[سال ۱۴۰۱ هجری شمسی|۱۴۰۱ش]]) به قرینه مضمون حدیث که از ثواب دانش‌اندوزی سخن گفته، این احتمال را بعید شمرده است،<ref>روحانی، فقه الصادق(ع)، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۱۷۶.</ref> بلکه مراد از علماء را دانشمندان علوم دینی دانسته‌اند.<ref>قزوینی، الشافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۹۳؛ خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۹۸</ref> | ||