حلال‌زادگی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
حلالزاده کسی است که از طریق ازدواج شرعی متولد شده است و زنازاده نباشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج۱۴، ص۱۱.</ref> طبق آموزه‌های فقه شیعه افراد زیر نیز | حلالزاده کسی است که از طریق [[نکاح|ازدواج شرعی]] متولد شده است و [[ولد الزنا|زنازاده]] نباشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج۱۴، ص۱۱.</ref> طبق آموزه‌های فقه شیعه افراد زیر نیز حلالزاده شمرده میشوند: | ||
* فردی که از طریق وطی به شبهه به دنیا آمده باشد و شبهه از دو طرف (پدر و مادر) باشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج۱۴، ص۱۱؛ نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> اگر یکی از زن و مرد موضوع برایش مشتبه نبود و عمداً مرتکب این عمل شد، فرزند نسبت به وی ولد الزنا شمرده می‌شود.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج۱۴، ص۱۱؛ طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۵۰.</ref> | *فردی که از طریق [[وطی به شبهه]] به دنیا آمده باشد و شبهه از دو طرف (پدر و مادر) باشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج۱۴، ص۱۱؛ نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> اگر یکی از زن و مرد موضوع برایش مشتبه نبود و عمداً مرتکب این عمل شد، فرزند نسبت به وی ولد الزنا شمرده می‌شود.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج۱۴، ص۱۱؛ طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۵۰.</ref> | ||
* فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام باشد.<ref>جمعى از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۳۶۷. | *فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام باشد.<ref>جمعى از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۳۶۷. | ||
</ref> مانند آمیزش در حالتی که زن حیض است یا در هنگام روزه واجب معین و یا در حال احرام.<ref>نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۴۱۱. | </ref> مانند [[آمیزش]] در حالتی که زن [[حیض]] است یا در هنگام روزه واجب معین و یا در حال [[احرام]].<ref>نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۴۱۱. | ||
</ref> | </ref> | ||
* فرزندی که طبق ازدواج مرسوم اقوام دیگر حتی مشرکین به دنیا آمده باشد.<ref>پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص۲۷۸.</ref> به عنوان نمونه فقیهان شیعه فرزند حاصل از نکاح با محارم طبق فرهنگ مجوسیان را حلالزاده میدانند.<ref>شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۴۴؛ بروجردی، جامع الاحادیث الشیعه، ۱۳۸۶ش، ج۲۶، ص۳۸۰؛ عاملی، وسائل، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۱۹۹.</ref> برخی محققان مستند فقیهان را روایاتی دانسته‌اند که رسم ازدواج سایر فرق حتی مشرکین را به رسمیت شناخته است.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۸۷؛ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۲۰۰؛ پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص۲۷۸.</ref> و برخی دیگر با ضمیمه کردن قاعده جب حکم می‌کنند گرچه ازدواج فرد مجوسی با مادرش در شریعت اسلام حرام است اما بعد از مسلمان شدن اعمال سابق نادیده گرفته می‌شود.<ref>شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۴۴؛ مباني الفقه الفعال في القواعد الفقهية الأساسية، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۰۲.</ref> ناصر مکارم شیرازی | *فرزندی که طبق ازدواج مرسوم اقوام دیگر حتی [[شرک|مشرکین]] به دنیا آمده باشد.<ref>پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص۲۷۸.</ref> به عنوان نمونه [[مجتهد|فقیهان شیعه]] فرزند حاصل از [[نکاح با محارم]] طبق فرهنگ [[مجوس|مجوسیان]] را حلالزاده میدانند.<ref>شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۴۴؛ بروجردی، جامع الاحادیث الشیعه، ۱۳۸۶ش، ج۲۶، ص۳۸۰؛ عاملی، وسائل، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۱۹۹.</ref> برخی محققان مستند فقیهان را روایاتی دانسته‌اند که رسم ازدواج سایر فرق حتی مشرکین را به رسمیت شناخته است.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۸۷؛ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۲۰۰؛ پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص۲۷۸.</ref> و برخی دیگر با ضمیمه کردن [[قاعده جب]] حکم می‌کنند گرچه ازدواج فرد مجوسی با مادرش در شریعت اسلام حرام است اما بعد از مسلمان شدن اعمال سابق نادیده گرفته می‌شود.<ref>شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۴۴؛ مباني الفقه الفعال في القواعد الفقهية الأساسية، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۰۲.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] با استناد به [[سیره عقلاء|سیره عقلا]] این فرزند را حلالزاده میداند.<ref>مکارم شیرازی، انوار الفقاهه (کتاب حدود و تعزیرات)، ۱۴۱۸ق، ص۴۸.</ref> براساس [[حدیث|روایات]] در هر قومی رسم ازدواجی میان مردم وجود دارد که آن را متفاوت از زنا میدانند.<ref>عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۲۰۰.</ref> | ||
*کسی که حلال‌زادگی‌اش مشکوک است؛ ولی پدر و مادر مشخصی دارد؛ همچنین کسی که پدر و مادر مشخصی نداشته باشد مانند کودکی که پیدا شده، بیشتر [[مجتهد|فقیهان]] او را حلالزاده دانسته‌اند؛ هرچند برخی اشکالاتی به آن وارد کرده‌اند.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۶۷.</ref> | |||
از حلال‌زادگی با عنوان «طَهارت مَوْلِد»<ref>برای نمونه نگاه کنید به: محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۷ و ۱۱۴، ج۴، ص۵۹ و۱۲۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۱۱۷و۱۱۸؛ عاملی، الاصطلاحات الفقهیة فی الرسائل العملیة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۳.</ref> در ابواب مختلف فقهی مانند اجتهاد و تقلید، [[نماز جماعت]]، نکاح، [[قضاوت]] و [[بینه شرعی|شهادت]] سخن گفته شده است.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۶۶.</ref> | |||
=== اهمیت حلال‌زادگی === | |||
اهمیت حلال‌زادگی در تشیع به جهت امتیازاتی نظیر برخورداری از [[ارث]]<ref>فقه الصادق عليه السلام، ۱۴۱۲ق، ج۲۴، ص۴۷۰؛ نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۹، ص۲۷۴.</ref> و امکان تصدی مناصبی چون [[قضاوت]]<ref>نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۰، ص۱۲؛ روحانی، فقه الصادق عليه السلام، ۱۴۱۲ق، ج۲۵، ص۲۱.</ref> و [[امام جماعت|امام جماعت شدن]]<ref>نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴؛ روحانی، فقه الصادق عليه السلام، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۸۷.</ref> است که برای مسلمان حلالزاده برشمرده شده است و فرد زنازاده از آن بی بهره است.<ref>نگاه کنید به: نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴ و ج۴۰، ص۱۲-۱۳؛ یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۹۷؛ شکریان امیری، «شرطیت حلال زادگی یا زنازاده نبودن در شهادت و قضاوت»، ص۱۲۰.</ref> برخی پژوهشگران سبب این محرومیت را موارد زیر میدانند: | |||
از | * انتقال برخی صفات رذیله از طرق وراثت به افرادی که حلالزاده نیستند. اینان معتقدند همانطور که ویژگی‌های ظاهری افراد از طریق ژن انتقال می‌یابد ویژگی‌های باطنی نیز منتقل می‌شود و در فرزندان نامشروع غالبا زمینه ارتکاب جرم بیشتر است.<ref>بصیری، گوهری، «نقش وراثت در سرنوشت انسان از منظر قرآن و حدیث»، ص۱۲۱.</ref> | ||
* نداشتن مقبولیت اجتماعی<ref>کیخا، فتوحی، «تحلیل و بررسی ارزش اثباتی شهادت ولد الزنا در مذاهب اسلامی»، ص۲۳۹.</ref> | |||
* کافر بودن کسی که حلالزاده نیست.<ref>حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۲۲.</ref> | |||
* عدم نجابت؛ به گفته [[سید مرتضی]]، خدای متعال میداند که فرد متولد از زنا خیر و صلح را اختیار نمی‌کند فلذا از تصدی اموری چون [[بینه شرعی|شهادت در دادگاه]] محروم است.<ref>سید مرتضی، الانتصار في انفرادات الإمامية، ۱۴۱۵ق، ص۵۰۲.</ref> | |||
==حلال‌زادگی؛ شرط برخی مناصب== | ==حلال‌زادگی؛ شرط برخی مناصب== | ||