Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۷۶
ویرایش
حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←اهمیت حدیث نزد مسلمانان
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
''' حدیث ''' سخنی است که از گفتار یا رفتار یا تقریر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و دیگر [[چهارده معصوم|معصومان(ع)]] حکایت می‌کند. حدیث، بعد از قرآن، دومین منبع برای شناخت آموزه‌های دینی است و نقشی مهم در فهم [[مسلمان|مسلمانان]] از دین و شکل‌گیری علوم اسلامی، همچون [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[کلام اسلامی|کلام]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] داشته است. | ''' حدیث ''' سخنی است که از گفتار یا رفتار یا تقریر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و دیگر [[چهارده معصوم|معصومان(ع)]] حکایت می‌کند. حدیث، بعد از قرآن، دومین منبع برای شناخت آموزه‌های دینی است و نقشی مهم در فهم [[مسلمان|مسلمانان]] از دین و شکل‌گیری علوم اسلامی، همچون [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[کلام اسلامی|کلام]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] داشته است. | ||
کتابت حدیث را مهم‌ترین عامل در حفظ و انتقال احادیث معصومان می‌دانند. نوشتن حدیث، در دوره‌ای، به‌علت وضع سیاست [[منع حدیث|منع‌حدیث]] توسط دو خلیفه اول، ممنوع بوده است؛ اما صد سال بعد، به دستور [[عمر بن عبدالعزیز]]، هشتمین خلیفه [[بنی‌امیه|اموی]]، رسماً این قانون برداشته شد و کتابت حدیث رواج یافت. | در آغاز، فرایند شنیدن و انتقال احادیثْ شفاهی بود. سپس به‌صورت مکتوب درآمد. [[کتابت حدیث]] را مهم‌ترین عامل در حفظ و انتقال احادیث معصومان می‌دانند. نوشتن حدیث، در دوره‌ای، به‌علت وضع سیاست [[منع حدیث|منع‌حدیث]] توسط دو خلیفه اول، ممنوع بوده است؛ اما صد سال بعد، به دستور [[عمر بن عبدالعزیز]]، هشتمین خلیفه [[بنی‌امیه|اموی]]، رسماً این قانون برداشته شد و کتابت حدیث رواج یافت. | ||
البته شیعیان، به‌سفارش امامان، از همان ابتدا احادیث را ضبط می‌کردند و می‌گویند نخستین کتاب حدیثی‌ای که در اسلام نوشته شد، [[کتاب علی(ع)|کتابُ علی]] یا الجامعه است. مراحل تدوین حدیث [[شیعه]]، شامل ضبط احادیث، تبویب و تنظیم احادیث، و سپس جمع‌آوری آن‌ها در جوامع حدیثی می‌شود. | البته به‌گفته حدیث‌پژوهان شیعه، شیعیان، به‌سفارش امامان، از همان ابتدا احادیث را ضبط می‌کردند و می‌گویند نخستین کتاب حدیثی‌ای که در اسلام نوشته شد، [[کتاب علی(ع)|کتابُ علی]] یا الجامعه است. مراحل تدوین حدیث [[شیعه]]، شامل ضبط احادیث، تبویب و تنظیم احادیث، و سپس جمع‌آوری آن‌ها در جوامع حدیثی می‌شود. | ||
مهم‌ترین منابع حدیثی یا [[جامع حدیثی|جوامع]] روایی شیعه امامی عبارت‌اند از: [[الکافی (کتاب)|کافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی|کُلِینی]] (درگذشت [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]])، [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|مَن لایَحضُرُه الفقیه]] نوشته [[شیخ صدوق]] (۳۰۵-۳۸۱ق)، و [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب‌الاحکام]] و [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|اِستِبصار]] نوشته [[شیخ طوسی]] (۳۸۵-۴۶۰ق). این کتاب‌ها به [[کتب اربعه]] شهرت دارند. [[الوافی (کتاب)|وافی]]، نوشته [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] (۱۰۰۷-۱۰۹۱ق)، [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] نوشته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] (۱۰۳۷-۱۱۱۰ق) و [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسایل‌الشیعه]] نوشته [[شیخ حر عاملی|حرِّ عامِلی]] (۱۰۳۳-۱۱۰۴ق) هم از دیگر جوامع حدیثی شیعه‌اند که در قرون بعدی نوشته شده‌اند. | مهم‌ترین منابع حدیثی یا [[جامع حدیثی|جوامع]] روایی شیعه امامی عبارت‌اند از: [[الکافی (کتاب)|کافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی|کُلِینی]] (درگذشت [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]])، [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|مَن لایَحضُرُه الفقیه]] نوشته [[شیخ صدوق]] (۳۰۵-۳۸۱ق)، و [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب‌الاحکام]] و [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|اِستِبصار]] نوشته [[شیخ طوسی]] (۳۸۵-۴۶۰ق). این کتاب‌ها به [[کتب اربعه]] شهرت دارند. [[الوافی (کتاب)|وافی]]، نوشته [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] (۱۰۰۷-۱۰۹۱ق)، [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] نوشته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] (۱۰۳۷-۱۱۱۰ق) و [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسایل‌الشیعه]] نوشته [[شیخ حر عاملی|حرِّ عامِلی]] (۱۰۳۳-۱۱۰۴ق) هم از دیگر جوامع حدیثی شیعه‌اند که در قرون بعدی نوشته شده‌اند. | ||
اهل‌سنت از نیمه قرن دوم قمری شروع به جمع‌آوری احادیث پیامبر کردند. آن‌ها در قرن سوم قمری، | اهل‌سنت از نیمه قرن دوم قمری شروع به جمع‌آوری احادیث پیامبر کردند. آن‌ها در قرن سوم قمری، [[صحاح سته|صِحاح سته]] (صحیح‌های شش‌گانه) را نوشتند که از مشهورترین جوامع روایی اهل‌سنت‌اند: [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بخاری]] ([[سال ۱۹۴ هجری قمری|۱۹۴]]-[[سال ۲۵۶ هجری قمری|۲۵۶ق]])، [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]] (۲۰۴-۲۶۱ق)، جامع تِرمِذی. سُنَن ابوداوود، سنن نسائی و سنن اِبن‌ماجه. | ||
حدیث اقسام مختلفی دارد که از جمله آن‌ها [[خبر واحد]] و [[حدیث متواتر]] است. خبر واحد خود اقسام مختلفی مانند [[حدیث صحیح|صحیح]]، [[حدیث حسن|حَسَن]]، [[حدیث موثق|مُوَثَّق]] و [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دارد. عالمان مسلمان هر حدیثی را نمی‌پذیرند و برای پذیرش حدیث، ملاک‌هایی چون عدم مخالفت با قرآن، مورداعتماد بودن راویان و [[تواتر|تَواتُر]] را در نظر می‌گیرند. | حدیث اقسام مختلفی دارد که از جمله آن‌ها [[خبر واحد]] و [[حدیث متواتر]] است. خبر واحد خود اقسام مختلفی مانند [[حدیث صحیح|صحیح]]، [[حدیث حسن|حَسَن]]، [[حدیث موثق|مُوَثَّق]] و [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دارد. عالمان مسلمان هر حدیثی را نمی‌پذیرند و برای پذیرش حدیث، ملاک‌هایی چون عدم مخالفت با قرآن، مورداعتماد بودن راویان و [[تواتر|تَواتُر]] را در نظر می‌گیرند. | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
==اهمیت حدیث نزد مسلمانان== | ==اهمیت حدیث نزد مسلمانان== | ||
به‌نوشته [[عبدالهادی فضلی]] ([[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴]]-[[سال ۱۳۹۲ هجری شمسی|۱۳۹۲ش]])، حدیث، بعد از [[قرآن]]، دومین منبع مسلمانان برای دریافت | به‌نوشته [[عبدالهادی فضلی]] ([[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴]]-[[سال ۱۳۹۲ هجری شمسی|۱۳۹۲ش]])، حدیث، بعد از [[قرآن]]، دومین منبع مسلمانان برای دریافت شریعت است. افزون بر این، به‌لحاظ کمیت، گسترده‌تر از قرآن است و آموزه‌های دینی بسیار بیشتری را در بر گرفته و فراگیری دانش حدیث، مقدمه و اساسِ [[اجتهاد]] و استنباط احکام شرعی است.<ref>فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۱۴.</ref> | ||
[[کاظم مدیرشانه‌چی|کاظم مدیر شانه‌چی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۱ هجری شمسی|۱۳۸۱ش]])، حدیث‌پژوه، در مقدمه کتاب علم‌الحدیث نوشته است همه علومی که در اسلام پدید | [[کاظم مدیرشانه‌چی|کاظم مدیر شانه‌چی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۱ هجری شمسی|۱۳۸۱ش]])، حدیث‌پژوه، در مقدمه کتاب علم‌الحدیث نوشته است همه علومی که در اسلام پدید آمده، بر حدیث مبتنی بوده و بدون حدیث به کمال نمی‌رسید: [[تفسیر قرآن|علم تفسیر]]، در آغاز تنها شامل روایات می‌شده است. [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] همواره با حدیث همراه بوده و در دانش [[کلام اسلامی|کلام]] و مناظره فرقه‌های اسلامی با هم، احادیث پیامبر(ص) تعیین‌کننده بود و درستی و نادرستی یک اندیشه را مشخص می‌کرد. تاریخ و سیره هم چیزی نبود، جز روایاتی که با [[اسناد|سلسله‌سند]] نقل می‌شد. در ادبیات هم سخنان پیامبر شاهد گرفته می‌شد.<ref>مدیر شانه چی، علم‌الحدیث و درایةالحدیث، ص۱-۲.</ref> | ||
به گفته وی، حدیث بر ادبیات فارسی هم تأثیر گذشته و آن را غنی‌تر کرده و گسترش داده است. کمتر | به گفته وی، حدیث بر ادبیات فارسی هم تأثیر گذشته و آن را غنی‌تر کرده و گسترش داده است. کمتر شاعر فارسی‌زبانی یافت می‌شود که در اشعارش، حدیث به کار نبرده باشد. نکته‌های ادبی که در آن‌ها به حدیثی اشاره شده، جزو بهترین آثار در ادبیات فارسی است و اهمیت آموزشی و [[اخلاق|اخلاقی]] بسیار دارد.<ref>مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث و درایةالحدیث، ص۲-۳.</ref> | ||
==نوشتن حدیث== | ==نوشتن حدیث== | ||
[[پرونده:Man laa yahzor.jpg|180px|بندانگشتی|[[من لایحضره الفقیه (کتاب)|'''مَن لایَحْضُرُهُ الفَقیه''']]، اثر [[شیخ صدوق]]، از [[کتب اربعه]] حدیثی شیعه]] | [[پرونده:Man laa yahzor.jpg|180px|بندانگشتی|[[من لایحضره الفقیه (کتاب)|'''مَن لایَحْضُرُهُ الفَقیه''']]، اثر [[شیخ صدوق]]، از [[کتب اربعه]] حدیثی شیعه]] | ||
{{اصلی|کتابت حدیث}} | {{اصلی|کتابت حدیث}} | ||
به‌گفته پژوهشگران، نوشتن روایت‌های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر | به‌گفته پژوهشگران، نوشتن روایت‌های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[اهل‌بیت(ع)]] عامل مهم حفظ روایات اسلامی بوده است.<ref>معارف، «بررسی سیر تاریخی کتابت حدیث در شیعه»، ص۷۴.</ref> نورالدین عِتْر، حدیث‌دان اهل‌تسنن، نوشته است کتابت حدیث اصلی‌ترین وسیله برای حفظ [[حدیث]] و انتقال آن به نسل‌های آینده بوده است.<ref>عتر، منهج النقد فی علوم الحدیث، ۱۴۱۸ق، ص۳۹-۴۰.</ref> طبق گفته [[سید محسن امین]]، مؤلف کتاب [[اعیان الشیعة (کتاب)|اَعیان‌الشّیعه]]، شیعیان از زمان [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] تا دوره [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] ۶۶۰۰ کتاب حدیثی تألیف کردند.<ref>امین، أعیان الشیعه، ۱۴۰۳، ج۱، ص۱۴۰.</ref> | ||
به‌جهت آن‌که در سنت اسلامی، احادیث دومین منبع شناخت معارف دینی شمرده می‌شوند، کتابت حدیث در دوران پیامبر(ص) و امامان را امری مهم می‌دانند.<ref>توحیدی، «بررسی کتابت حدیث در دوره صحابه»، ص۸۷.</ref> گفته‌اند احادیث متعددی از [[چهارده معصوم|امامان شیعه(ع)]] در توصیه به کتابت حدیث وجود دارد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ترمذی، سنن الترمذی، ۱۳۹۵ق، ج۵، ص۳۹؛ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۲، حدیث ۸، ۹ و ۱۰؛ ابن‌شعبه، تحف‌العقول، ۱۴۰۴ق، ص۳۶.</ref> شهید ثانی، به‌علت آن‌که در دورهٔ او کتاب‌های دینی به‌مقدار کافی وجود نداشت، نوشتن حدیث را [[واجب عینی]] می‌دانست.<ref>شهید ثانی، منیة المرید، ۱۴۰۹ق، ص۳۳۹.</ref> | به‌جهت آن‌که در سنت اسلامی، احادیث دومین منبع شناخت معارف دینی شمرده می‌شوند، کتابت حدیث در دوران پیامبر(ص) و امامان را امری مهم می‌دانند.<ref>توحیدی، «بررسی کتابت حدیث در دوره صحابه»، ص۸۷.</ref> گفته‌اند احادیث متعددی از [[چهارده معصوم|امامان شیعه(ع)]] در توصیه به کتابت حدیث وجود دارد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ترمذی، سنن الترمذی، ۱۳۹۵ق، ج۵، ص۳۹؛ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۲، حدیث ۸، ۹ و ۱۰؛ ابن‌شعبه، تحف‌العقول، ۱۴۰۴ق، ص۳۶.</ref> شهید ثانی، به‌علت آن‌که در دورهٔ او کتاب‌های دینی به‌مقدار کافی وجود نداشت، نوشتن حدیث را [[واجب عینی]] می‌دانست.<ref>شهید ثانی، منیة المرید، ۱۴۰۹ق، ص۳۳۹.</ref> | ||