شب قدر: تفاوت میان نسخه‌ها

زمان دقیق شب قدر، روشن نیست؛ ولی بر اساس بسیاری از روایات، در [[رمضان| ماه رمضان]] واقع شده و یکی از شب‌های [[شب ضربت خوردن|۱۹]]، [[شب بیست و یکم رمضان|۲۱]] یا [[۲۳ رمضان|۲۳]] این ماه دانسته شده است. [[شیعه|شیعیان]] بر شب [[۲۳ رمضان]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] بر شب [[۲۷ رمضان]] تأکید بیشتری دارند.

شیعیان در این شب‌ها با الگوگیری از [[چهارده معصوم| معصومین(ع)]]، به [[احیا|شب‌زنده‌داری]]، [[تلاوت|تلاوت قرآن]]، [[دعا]] ، [[عبادت]] و مذاکره علمی و کسب دانش و معرفت می‌پردازند. [[شب ضربت‌خوردن امام علی(ع)|ضربت خوردن]] و شهادت امام علی(ع) در این شب‌ها نیز به اهمیت آن نزد شیعیان افزوده و [[سوگواری]] برای آن امام با آیین‌های شب قدر همراه شده است.

«قَدْر» کلمه‌ای عربی به معنای اندازه، [[تقدیر]] و سرنوشت است.<ref>شاکر، «شبی برتر از هزار ماه»، ص۴۸.</ref> دربارهٔ اینکه چرا این شب را «شب قدر» نامیده‌اند، چند احتمال ذکر شده است:

*از نظر عده‌ای همچون [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبایی]]، چون مقدرات انسان‌ها و اندازه و تقدیر رویدادهای یک سال، در این شب تعیین می‌شود، آن را شب قدر می‌نامند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ش، ج۲۰، ص۳۳۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|آیت الله مکارم شیرازی]] این نظر را هماهنگ با [[حدیث|روایات]] و معروف‌تر و بهتر دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref>

از شب قدر به نام‌های «لیلةالعظمه» و «لیلةالشرف» نیز یاد شده است.<ref>مجیدی خامنه، «شبهای قدر در ایران»، ص۱.</ref>

شب قدر برترین و مهم‌ترین شب سال در فرهنگ اسلامی به شمار می‌رود.<ref>تربتی، «همراه با معصومان در شب قدر»، ص۳۳.</ref> بنابر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، شب قدر از موهبت‌های خدا بر [[مسلمان|مسلمانان]] است و هیچ‌یک از امت‌های پیشین از این موهبت برخوردار نبوده‌اند.<ref>سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۵۷۰.</ref> در [[قرآن|قرآن کریم]]، [[سوره|سوره‌ای]] کامل به توصیف و ستایش شب قدر اختصاص یافته و بدین نام [[سوره قدر|(سوره قدر)]] خوانده شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ص۱۷۸.</ref> در این سوره، ارزش شب قدر بیشتر از هزار ماه دانسته شده است.<ref>سوره قدر، آیه ۲.</ref> آیات یکم تا ششم [[سوره دخان]] نیز به اهمیت و رخدادهای شب قدر می‌پردازد.<ref>سوره دخان، آیات ۱–۶.</ref>

در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام| امام صادق(ع)]] آمده است که بهترین ماه، [[رمضان]] است و قلب ماه رمضان، شب قدر است.<ref>حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۹۱۸.</ref>{{یاد|فَغُرة الشهور شهر رمضان، وقلب شهر رمضان لیلة القدر}} همچنین از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند که شب قدر، سَروَر شب‌هاست.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۰، ص۵۴.</ref> در حدیثی از امام صادق(ع)، شب قدر آغاز سال (رأس السنة) معرفی شده است<ref>. حرّ العاملی، وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> که شاید منظور آغاز سال معنوی و عبادی باشد و شاید منظور مشخص شدن مقدرات یک ساله انسان باشد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14020122000866/ شب قدر موهبتی الهی مخصوص مسلمانان/ ویژگی‌های قلب ماه رمضان را بشناسید]، خبرگزاری فارس.</ref> بنابر منابع روایی و [[فقه|فقهی]]، روز قدر نیز همانند شب قدر، گرانقدر و با فضیلت است.<ref>شیخ طوسی، التهذیب، ۱۳۶۵ش، ج۴، ح۱۰۱، ص۳۳۱.</ref> وقوع برخی حوادث همانند [[شب ضربت‌خوردن امام علی(ع)|ضربت خوردن امام علی(ع) در شب نوزدهم]] و شهادت او در [[شب بیست و یکم رمضان| شب ۲۱ رمضان]]، بر اهمیت این شب‌ها، نزد [[شیعه|شیعیان]] افزوده است و آنان در این شب‌ها در کنار اهتمام به [[اعمال شب قدر|اعمال مستحب]] مخصوص این شب‌ها، برای آن امام نیز [[سوگواری]] می‌کنند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۱۹.</ref>

آیه اول سوره قدر و آیه سوم سوره دخان، بیانگر [[نزول قرآن]] در شب قدر است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۰؛ شاکر، «شبی برتر از هزار ماه»، ص۵۰.</ref> بیشتر [[تفسیر قرآن|مفسران]] معتقدند در این شب، قرآن به صورت یکباره بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نازل شد<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۳۸۴؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۸۶؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۲.</ref> که به آن [[نزول دفعی]] می‌گویند؛<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۲.</ref> اما برخی معتقدند آغاز [[نزول تدریجی| نزول تدریجی قرآن]] در ماه رمضان بوده است.<ref>نگاه کنید به: شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۳۸۴؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۸۶؛ انصاری، «نزول اجمالی قرآن»، ص۲۲۷.</ref>  

از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] در توضیح آیه چهارم سوره دخان{{یاد| فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ ترجمه: در آن شب (شب مبارک قدر، شب نزول قرآن) هر امر استواری (با حکمت و تدبیر نظام احسن) معیّن و ممتاز می‌گردد.}} نقل شده هر ساله در این شب، تقدیر سال آینده هر انسانی نوشته می‌شود.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۶۰.</ref> بر همین اساس در برخی از روایات، شب قدر به عنوان ابتدای سال دانسته شده است.<ref>الشیخ حرّ العاملی، وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، ج۱۰، ص۳۵۳</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی |علامه طباطبایی]] می‌گوید: «مراد از قدر، [[تقدیر]] و اندازه‌گیری است و خداوند در این شب، اموری از قبیل زندگی، مرگ، روزی، سعادت و شقاوت انسان‌ها را مشخص می‌سازد».<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ش، ج۲۰، ص۳۳۱.</ref> بر پایه برخی از روایات، [[ولایت امام علی(ع)]] و سایر [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت(ع)]] نیز در همین شب، مقدر و امضاء شده است.<ref>صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۱۵ و ۳۱۶.</ref>

بر اساس آیه چهارم سوره قدر، [[فرشته|فرشتگان]] و روح در شب قدر بر زمین فرود می‌آیند<ref>سوره قدر، آیه ۴.</ref> و طبق برخی احادیث، برای ابلاغ تقدیر سال آینده نزد [[امام]] می‌روند و آنچه مقدر شده را به او ابلاغ می‌کنند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۲۷۲.</ref> از [[امام محمد باقر علیه‌السلام |امام باقر(ع)]] در این باره نقل شده است: «در این شب، فرشتگان به دور ما طواف می‌کنند و ما بدین‌گونه متوجه شب قدر می‌شویم».<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۱۴.</ref> در روایات دیگری به [[شیعه|شیعیان]] توصیه شده که از این مسئله به عنوان استدلالی برای اثبات [[ضرورت امامت]] و حقانیت شیعه استفاده شود؛ بدین ترتیب که در هر عصری باید [[امامان شیعه |امام معصومی]] وجود داشته باشد تا فرشتگان، مقدرات را به او ابلاغ کنند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۷۱–۷۲.</ref>{{یاد| عن ابی جعفر (ع) أنه قال: یا معشر الشیعة خاصموا بسورة إنا أنزلناه فی لیلة القدر تفلجوا، فوالله إنها لحجة الله تبارک وتعالی علی الخلق بعد رسول الله… امام باقر(ع): «ای گروه شیعیان! به وسیله سوره قدر با مخالفان مناظره کنید تا غالب شوید. به خدا سوگند، آن سوره بعد از پیامبراکرم(ص) حجت خداوند تبارک و تعالی بر بندگان است و آن بزرگ دین (مدرک دین) شما و نهایت علم ماست».}}

[[پرونده:مراسم شب قدر در حرم امام رضا.jpg|260px|بندانگشتی|تصویری از مراسم شب قدر در [[حرم امام رضا (ع)]]]]

به گفته مفسرانی همچون [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] با استناد به ظاهر آیات سوره قدر و دخان، شب قدر اختصاص به شب [[نزول قرآن]] در عصر پیامبر(ص) ندارد و هر سال تکرار می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۹۰.</ref> روایات بسیاری<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، ج۱۰، ص۳۵۶</ref> نیز که [[تواتر|متواتر]] شمرده شده،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۹۰.</ref> این مطلب را تأیید می‌کند. به گفته علامه طباطبایی، روایات اتفاق نظر دارند که شب قدر در هر سال تکرار می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۴.</ref>  

به گفته [[محمدباقر مجلسی| علامه مجلسی]]، شب قدر از نظر علمای [[امامیه]] منحصر در یکی از شب‌های [[شب ضربت‌خوردن امام علی(ع)|۱۹]]، [[شب بیست و یکم رمضان|۲۱]] و ۲۳ ماه رمضان است و روایات نیز در این باره فراوان است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۸۱.</ref> از نظر علامه طباطبایی، روایات اهل بیت(ع) اتفاق دارند که شب قدر یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ رمضان است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۴.</ref> [[شیخ صدوق]] گفته است که اساتید ما [[اجماع|اتفاق نظر]] دارند که شب قدر، شب ۲۳ رمضان است.<ref>صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ص۵۱۹.</ref> به گفته[[ملا فتح‌الله کاشانی| ملافتح الله کاشانی]] در کتاب [[منهج الصادقین فی الزام المخالفین (کتاب)|منهج الصادقین]]، از نظر بیشتر علمای امامیه، شب قدر، شب ۲۳ رمضان است.<ref>کاشانی، منهج الصادقین، کتابفروشی اسلامی، ج۱۰، ص۳۰۶.</ref> گفته شده احادیث متعددی<ref>برای نمونه نگاه کنید به: صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۶۰.</ref> نیز در تعیین شب ۲۳ به عنوان شب قدر نقل شده است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۸۱.</ref> بنابر برخی روایات، شب نوزدهم تقدیرها نوشته می‌شود و در شب بیست و یکم، إبرام (قطعی) می‌گردد در شب بیست و سوم امضای نهایی اتفاق می‌افتد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۹ و ۱۶۰.</ref> شب [[۲۷ رمضان|۲۷رمضان]] و [[نیمه شعبان|شب نیمه شعبان]] نیز به عنوان دو احتمال دیگر برای شب قدر بیان شده است.<ref>کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۴۴ش، ج۴، ص۲۷۴ به نقل از افتخاری، «دعا و شب قدر از منظر موسی صدر»، ص۱۷.</ref>

شب بیست و سوم ماه رمضان، به جهت روایتی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] یا [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] به شب جُهَنِی شهرت یافته است. [[زرارة بن اعین|زراره]] نقل کرده است: از آن امام درباره شب‌هایی از ماه رمضان که [[غسل]] در آنها [[مستحب]] است، سؤال کردم، امام فرمود: شب نوزدهم، شب بیست و یکم و شب بیست و سوّم. سپس فرمود: شب بیست و سوّم شب جُهَنی است و حکایتش چنین است که فردی به نام جهنی (عبدالله بن اُنَیْس انصاری) به [[ حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] گفت منزل من از [[مدینه]] دور است، شبی را به من دستور بده تا به مدینه بیایم. پیامبر(ص) شب بیست و سوّم را به او معرفی کرد.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۶۰.</ref> پس از این گفت و گو و مشاهده رفتار عبدالله انیس انصاری در شب بیست و سوم، این شب «شب جهنی» نامیده شد و لیلة الجهنی نامی برای شب قدر گردید، <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۳-۵.</ref> به گونه‌ای که اصحاب امامان از زمان شب جهنی می‌پرسیده‌اند.<ref>نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۶؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۶۰.</ref> به گفته [[محمدتقی مجلسی]] به اعتبار روایاتی مانند شب جهنی، شیخ صدوق و بیشتر علمای شیعه شب ۲۳ را شب قدر می‌دانند.<ref>مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۰۴ق، ج۶،‌ ص۵۹۹.</ref>

بیشتر [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] به استناد حدیثی نبوی معتقدند شب قدر یکی از ده شب آخر ماه رمضان است.<ref>سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۵۷۱.</ref> به گفته [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبایی]]، معروف میان اهل سنت این است که شب قدر، شب [[۲۷ رمضان]] است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ش، ج۲۰، ص۳۳۴.</ref> برخی از اهل سنت نیز معتقدند شب قدر تنها در زمان زندگی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] هر ساله تکرار می‌شد؛ اما پس از آن دیگر شب قدری نیست.<ref>قاسمی، تفسیر القاسمی، بی‌تا، ج۱۷، ص۲۱۷.</ref> به گفته برخی دیگر، شب قدر یک شب مشخص در سال نیست و در هر سال شبی نامعلوم است.<ref>ابن المفتاح، شرح الازهار، بی‌تا، ج۱، ص۵۷.</ref> این عده معتقدند شب قدر، در سال [[بعثت]]، در ماه رمضان بوده ولی در سال‌های دیگر ممکن است در ماه‌های دیگر باشد.<ref>ابن المفتاح، شرح الازهار، بی‌تا، ج۱، ص۵۷.</ref> با این حال به گفته [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مجمع البیان]]، عموم علما اتفاق نظر دارند که شب قدر در ماه رمضان قرار دارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۸۶.</ref>

فقط یکی از شب‌های هر سال، شب قدر است؛<ref>شیخ طوسی، التهذیب، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۸۵.</ref> اما مختلف بودن افق کشورها (مانند افق [[ایران]] و [[عربستان سعودی|عربستان]]) باعث می‌شود که زمان آغاز [[رمضان|ماه رمضان]] در مناطق مختلف، فرق داشته باشد و به تبع آن، زمان شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان نیز مختلف باشد.<ref>مختاری، رؤیت هلال، ۱۴۲۶ق، ج۴، ص۲۹۷۲.</ref> [[مجتهد|فقها]] دربارهٔ این تعارض گفته‌اند تفاوت افق کشورها دلیل بر تعدد شب قدر نیست و مردم هر یک از مناطق جهان باید شب قدر و سایر زمان‌های مقدس مانند [[عید فطر]] یا [[عید قربان]] را طبق افق خودشان تعیین کنند.<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref> بر اساس دیدگاه [[ناصر مکارم شیرازی |آیت الله مکارم]]، شب، همان سایه نیمی از کره زمین بر نیمه دیگر آن است و این سایه همراه گردش زمین در حرکت بوده و یک دوره کامل آن، ۲۴ ساعت طول می‌کشد؛ بنابراین ممکن است شب قدر، یک دور کامل از حرکت وضعی زمین به دور خویش باشد؛ یعنی مدت ۲۴ ساعت تاریکی که تمام نقاط زمین را زیر پوشش قرار می‌دهد. پس شب قدر از یک منطقه شروع می‌شود و تا ۲۴ ساعت ادامه دارد و همه کره زمین شب قدر را درک می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ص۱۹۲.</ref>

[[شیخ صدوق]] در مجلس ۹۳ از [[الامالی (شیخ صدوق)| کتاب امالی]] پس از بيان نوافل شب‌هاى ماه رمضان و [[نماز شب قدر (صد رکعت)|صد رکعت نماز]] براى هر یک از شب‌هاى بیست و یکم و بیست و سوم، گفته است احیا این دو شب به گفتگوى علمى بهتر است.<ref>شیخ صدوق، الامالی، مؤسسة البعثة، ۱۴۱۷ق، ص۷۴۷</ref>{{یاد| [[محمد محمدی ری‌شهری|ری شهری]] نویسنده کتاب میزان الحکمه در این زمینه می نویسد: شمارى از بزرگان علما ، تأليف‌هاى معروف خود را در شب قدر به پايان برده‌اند ، همچون شيخ محمّد حسن ، [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] ، كه اين كتاب عظيم را در شب بيست و سوم ماه رمضان تمام كرده است. نيز [[ملا هادی سبزواری]]  ، در بيست و سوم رمضان سال ۱۲۶۱ ق ، تأليف كتاب منظومه را به پايان رسانده است. همين نكته را درباره مفسّر برجسته قرآن ، [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبائی]]  نيز مى‌بينيم كه تفسير ارزشمند خويش الميزان را در بيست و سوم رمضان سال ۱۳۹۲ ق ، تمام كرده است. خودِ اين خدمت گزار كوچکِ احادیث [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] عليهم السلام نيز كار تدوين  [[میزان الحکمه (کتاب)| کتاب میزان الحکمه]] را در بيست و سوم ماه رمضان سال ۱۴۰۵ ق ، به فضل الهى به پايان رساندم. http://hadith.net/post/51023/بهترين-اعمال-در-شب-قدر/}} [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید نیز نقل کرده که [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] در آخرین صفحه جواهر بیان می‌کند که خدا را شکر که در شب ۲۳ماه رمضان این کتاب تمام شد؛ این مسئله به این معنا است که علمای ما در این شب‌ها به دنبال سواد می‌رفتند.<ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/مبلغان-و-مفسران-وظیفه-دارند-به-شبهات،-پاسخ-عالمان</ref>[[سید محسن امین]] در [[اعیان الشیعة (کتاب)|اعیان الشیعه]] از [[سید محمدجواد عاملی|صاحب مفتاح الکرامه]]  نقل کرده که براساس [[اجماع]] علمای [[امامیه]] اشتغال به طلب علم بهترین کار در شب قدر است. <ref>امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.</ref>

به دلیل وقوع [[شهادت امام علی(ع)]] در دهه سوم [[رمضان |ماه رمضان]]، شیعیان در این شب‌ها به [[سوگواری]] می‌پردازند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۱۹.</ref> گفته شده در بعضی از شهرهای [[ایران]]، در شب [[۲۷ رمضان]] که شب قصاص [[ابن ملجم مرادی]]، قاتل [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، است، بیشتر مردم آن شهر «کله‌پاچه» می‌خورند و بر قاتل امام علی(ع) [[لعن|لعنت]] می‌فرستند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۱.</ref>

شب قدر مورد توجه شاعران و ادیبان فارسی قرار گرفته است. [[سعدی]] در کتاب گلستان دربارهٔ شب قدر می‌گوید: «اگر شبها همه قدر بودی، شب قدر بی قدر بودی»؛<ref>کلیات سعدی، گلستان، ۱۳۸۷ش، باب هشتم در آداب صحبت، ص۱۰۰.</ref> در کتاب بوستان سعدی نیز ابیاتی در مورد این شب ذکر شده است.<ref>کلیات سعدی، ۱۳۸۷ش، مواعظ، غزل۹، ص۶۰۴.</ref> [[حافظ شیرازی| حافظ]]،<ref>دیوان حافظ، ۱۳۸۶ش، غزل شماره ۲۰۶، ص۱۶۴.</ref> [[ناصر خسرو قبادیانی|ناصر خسرو]]،<ref>دیوان ناصر خسرو، ۱۳۵۷ش، قصاید، ص۱۴۱.</ref> اوحدی<ref>دیوان اوحدی، ۱۳۴۰ش، غزل ۲۳۱.</ref> و دیگران نیز دربارهٔ این شب، اشعاری سرودند. حافظ می‌گوید:

{{شعر|}}{{ب|در شب قدر ار صبوحی کرده‌ام عیبم مکن |سرخوش آمد یار و جامی بر کنار طاق بود<ref>دیوان حافظ، ۱۳۸۶ش، غزل شماره ۲۰۶، ص۱۶۴.</ref>}}{{پایان شعر}}

{{شعر|}}{{ب|چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی |آن شب قدر که آن تازه براتم دادند<ref>دیوان حافظ، غزل شماره ۱۸۳.</ref>}}{{پایان شعر}}

*شب قدر: قلب ماه رمضان، ناصر باقری بیدهندی، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ‌۱۳۷۵ش.<ref>نگاه کنید به: «[https://bookroom.ir/news/29282 کتاب‌شناسی شب‌های قدر]»، وبگاه پاتوق کتاب فردا؛ «[https://www.gisoom.com/search/book/keyword-%D8%B4%D8%A8-%D9%82%D8%AF%D8%B1/ جستجوی کتاب: شب قدر]»، شبکه جامع کتاب گیسوم.</ref>

* امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق و تخريج : حسن الأمين، بی تا، بی جا.