شب قدر: تفاوت میان نسخه‌ها

شب قدر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۹

۲۹۳ بایت حذف‌شده ، ۲ آوریل

←‏احیا شب‌های قدر به مذاکره علمی

دیداریویکی‌متن

Shamsoddin

Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران، templateeditor

۱۷٬۸۴۳

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 شیعیان در این شب‌ها با الگوگیری از [[چهارده معصوم| معصومین(ع)]]، به [[احیا|شب‌زنده‌داری]]، [[تلاوت|تلاوت قرآن]]، [[دعا]] ، [[عبادت]]  و مذاکره علمی و کسب دانش و معرفت می‌پردازند. [[شب ضربت‌خوردن امام علی(ع)|ضربت خوردن]] و شهادت امام علی(ع) در این شب‌ها نیز به اهمیت آن نزد شیعیان افزوده و [[سوگواری]] برای آن امام با آیین‌های شب قدر همراه شده است.
-== نامگذاری ==
+==نامگذاری==
 «قَدْر» کلمه‌ای عربی به معنای اندازه، [[تقدیر]] و سرنوشت است.<ref>شاکر، «شبی برتر از هزار ماه»، ص۴۸.</ref> دربارهٔ اینکه چرا این شب را «شب قدر» نامیده‌اند، چند احتمال ذکر شده است:
-* از نظر عده‌ای همچون [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبایی]]، چون مقدرات انسان‌ها و اندازه و تقدیر رویدادهای یک سال، در این شب تعیین می‌شود، آن را شب قدر می‌نامند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ش، ج۲۰، ص۳۳۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|آیت الله مکارم شیرازی]] این نظر را هماهنگ با [[حدیث|روایات]] و معروف‌تر و بهتر دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref>
+*از نظر عده‌ای همچون [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبایی]]، چون مقدرات انسان‌ها و اندازه و تقدیر رویدادهای یک سال، در این شب تعیین می‌شود، آن را شب قدر می‌نامند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ش، ج۲۰، ص۳۳۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|آیت الله مکارم شیرازی]] این نظر را هماهنگ با [[حدیث|روایات]] و معروف‌تر و بهتر دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۷.</ref>
-* [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] درباره دلیل نام‌گذاری شب قدر سه احتمال را مطرح کرده است؛ نخست اینکه چون صاحب شرف و منزلت است و قرآنِ صاحبِ قدر توسط ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر و برای امت صاحبِ قدر نازل شد، آن را لیلة القدر گویند. دوم، چون در این شب تقدیر امور و ارزاق مردم انجام می‌گیرد، شب قد نامیده شده است و سوم، به دلیل حضور تعداد زیاد [[فرشته|ملائکه]]، زمین تنگ شود؛ به همین دلیل آن را قدر گویند.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۹۴ش، ص۳۲۴.</ref> امام خمینی وجه دوم را ارجح دانسته و گفته است شاید «لیلة القدر» برای آن صاحب «قدر» شده است که شب وصال‏‎ ‎‏نبیّ خاتم و شب وصول عاشق حقیقی به محبوب خود است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۹۴ش، ص۳۲۶.</ref>
+*[[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] درباره دلیل نام‌گذاری شب قدر سه احتمال را مطرح کرده است؛ نخست اینکه چون صاحب شرف و منزلت است و قرآنِ صاحبِ قدر توسط ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر و برای امت صاحبِ قدر نازل شد، آن را لیلة القدر گویند. دوم، چون در این شب تقدیر امور و ارزاق مردم انجام می‌گیرد، شب قد نامیده شده است و سوم، به دلیل حضور تعداد زیاد [[فرشته|ملائکه]]، زمین تنگ شود؛ به همین دلیل آن را قدر گویند.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۹۴ش، ص۳۲۴.</ref> امام خمینی وجه دوم را ارجح دانسته و گفته است شاید «لیلة القدر» برای آن صاحب «قدر» شده است که شب وصال‏‎ ‎‏نبیّ خاتم و شب وصول عاشق حقیقی به محبوب خود است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۹۴ش، ص۳۲۶.</ref>
-* مکارم شیرازی نیز سه احتمالِ صاحب قدر و منزلت بودن احیاگیرندگان این شب، شرافت والای این شب و نزول قرآن در آن را علت نامیده شدن این شب به نام قدر ذکر کرده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۸.</ref>
+*مکارم شیرازی نیز سه احتمالِ صاحب قدر و منزلت بودن احیاگیرندگان این شب، شرافت والای این شب و نزول قرآن در آن را علت نامیده شدن این شب به نام قدر ذکر کرده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۸.</ref>
 از شب قدر به نام‌های «لیلةالعظمه» و «لیلةالشرف» نیز یاد شده است.<ref>مجیدی خامنه، «شبهای قدر در ایران»، ص۱.</ref>
-== جایگاه و اهمیت ==
+==جایگاه و اهمیت==
 شب قدر برترین و مهم‌ترین شب سال در فرهنگ اسلامی به شمار می‌رود.<ref>تربتی، «همراه با معصومان در شب قدر»، ص۳۳.</ref> بنابر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، شب قدر از موهبت‌های خدا بر [[مسلمان|مسلمانان]] است و هیچ‌یک از امت‌های پیشین از این موهبت برخوردار نبوده‌اند.<ref>سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۵۷۰.</ref> در [[قرآن|قرآن کریم]]، [[سوره|سوره‌ای]] کامل به توصیف و ستایش شب قدر اختصاص یافته و بدین نام [[سوره قدر|(سوره قدر)]] خوانده شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ص۱۷۸.</ref> در این سوره، ارزش شب قدر بیشتر از هزار ماه دانسته شده است.<ref>سوره قدر، آیه ۲.</ref> آیات یکم تا ششم [[سوره دخان]] نیز به اهمیت و رخدادهای شب قدر می‌پردازد.<ref>سوره دخان، آیات ۱–۶.</ref>
@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 در برخی از روایات آمده است که[[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها| فاطمه(س)]] سِرّ شب قدر است<ref>نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۷۹؛ کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۸۱؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۹۷. .</ref> و هر کس فاطمه(س) را به صورت کامل بشناسد، شب قدر را درک کرده است.<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۸۱.</ref>
-=== نزول قرآن ===
+===نزول قرآن===
 آیه اول سوره قدر و آیه سوم سوره دخان، بیانگر [[نزول قرآن]] در شب قدر است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۰؛ شاکر، «شبی برتر از هزار ماه»، ص۵۰.</ref> بیشتر [[تفسیر قرآن|مفسران]] معتقدند در این شب، قرآن به صورت یکباره بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نازل شد<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۳۸۴؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۸۶؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۳۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۲.</ref> که به آن [[نزول دفعی]] می‌گویند؛<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۲۷، ص۱۸۲.</ref> اما برخی معتقدند آغاز [[نزول تدریجی| نزول تدریجی قرآن]] در ماه رمضان بوده است.<ref>نگاه کنید به: شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۳۸۴؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۸۶؛ انصاری، «نزول اجمالی قرآن»، ص۲۲۷.</ref>
-=== تقدیر امور ===
+===تقدیر امور===
 از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] در توضیح آیه چهارم سوره دخان{{یاد| فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ ترجمه: در آن شب (شب مبارک قدر، شب نزول قرآن) هر امر استواری (با حکمت و تدبیر نظام احسن) معیّن و ممتاز می‌گردد.}} نقل شده هر ساله در این شب، تقدیر سال آینده هر انسانی نوشته می‌شود.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۶۰.</ref> بر همین اساس در برخی از روایات، شب قدر به عنوان ابتدای سال دانسته شده است.<ref>الشیخ حرّ العاملی، وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، ج۱۰، ص۳۵۳</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی |علامه طباطبایی]] می‌گوید: «مراد از قدر، [[تقدیر]] و اندازه‌گیری است و خداوند در این شب، اموری از قبیل زندگی، مرگ، روزی، سعادت و شقاوت انسان‌ها را مشخص می‌سازد».<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ش، ج۲۰، ص۳۳۱.</ref> بر پایه برخی از روایات، [[ولایت امام علی(ع)]] و سایر [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت(ع)]] نیز در همین شب، مقدر و امضاء شده است.<ref>صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۱۵ و ۳۱۶.</ref>
-=== آمرزش گناهان ===
+===آمرزش گناهان===
 بنا بر پاره‌ای از روایات در ماه رمضان[[شیطان| شیاطین]] به غل و زنجیر کشیده شده و درهای [[بهشت]] برای مؤمنان باز می‌شوند. [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] پس از نقل این سخن سه مرتبه فرمود: در این ماه شب قدر است که از هزار ماه بهتر است و محروم (حقیقی) کسی است که از شب قدر محروم گردد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۱۷</ref> از پیامبر(ص) روایت شده است: هر کس شب قدر را [[احیا]] کند و [[ایمان|مؤمن]] باشد و به [[قیامت|روز جزا]] اعتقاد داشته باشد، همه [[گناه|گناهانش]] بخشیده می‌شود.<ref>کاشانی، تفسیر منهج الصادقین، ۱۳۴۰ش، ج۱۰، ص۳۰۸.</ref>
-=== نزول فرشتگان ===
+===نزول فرشتگان===
 بر اساس آیه چهارم سوره قدر، [[فرشته|فرشتگان]] و روح در شب قدر بر زمین فرود می‌آیند<ref>سوره قدر، آیه ۴.</ref> و طبق برخی احادیث، برای ابلاغ تقدیر سال آینده نزد [[امام]] می‌روند و آنچه مقدر شده را به او ابلاغ می‌کنند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۲۷۲.</ref> از [[امام محمد باقر علیه‌السلام |امام باقر(ع)]] در این باره نقل شده است: «در این شب، فرشتگان به دور ما طواف می‌کنند و ما بدین‌گونه متوجه شب قدر می‌شویم».<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۱۴.</ref> در روایات دیگری به [[شیعه|شیعیان]] توصیه شده که از این مسئله به عنوان استدلالی برای اثبات [[ضرورت امامت]] و حقانیت شیعه استفاده شود؛ بدین ترتیب که در هر عصری باید [[امامان شیعه |امام معصومی]] وجود داشته باشد تا فرشتگان، مقدرات را به او ابلاغ کنند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۷۱–۷۲.</ref>{{یاد| عن ابی جعفر (ع) أنه قال: یا معشر الشیعة خاصموا بسورة إنا أنزلناه فی لیلة القدر تفلجوا، فوالله إنها لحجة الله تبارک وتعالی علی الخلق بعد رسول الله… امام باقر(ع): «ای گروه شیعیان! به وسیله سوره قدر با مخالفان مناظره کنید تا غالب شوید. به خدا سوگند، آن سوره بعد از پیامبراکرم(ص) حجت خداوند تبارک و تعالی بر بندگان است و آن بزرگ دین (مدرک دین) شما و نهایت علم ماست».}}
-== زمان ==
+==زمان==
 [[پرونده:مراسم شب قدر در حرم امام رضا.jpg|260px|بندانگشتی|تصویری از مراسم شب قدر در [[حرم امام رضا (ع)]]]]
 در مورد اینکه شب قدر کدام یک از شب‌های سال است، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد.
@@ خط ۵۰: / خط ۵۰: @@
 فقط یکی از شب‌های هر سال، شب قدر است؛<ref>شیخ طوسی، التهذیب، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۸۵.</ref> اما مختلف بودن افق کشورها (مانند افق [[ایران]] و [[عربستان سعودی|عربستان]]) باعث می‌شود که زمان آغاز [[رمضان|ماه رمضان]] در مناطق مختلف، فرق داشته باشد و به تبع آن، زمان شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان نیز مختلف باشد.<ref>مختاری، رؤیت هلال، ۱۴۲۶ق، ج۴، ص۲۹۷۲.</ref> [[مجتهد|فقها]] دربارهٔ این تعارض گفته‌اند تفاوت افق کشورها دلیل بر تعدد شب قدر نیست و مردم هر یک از مناطق جهان باید شب قدر و سایر زمان‌های مقدس مانند [[عید فطر]] یا [[عید قربان]] را طبق افق خودشان تعیین کنند.<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref> بر اساس دیدگاه [[ناصر مکارم شیرازی |آیت الله مکارم]]، شب، همان سایه نیمی از کره زمین بر نیمه دیگر آن است و این سایه همراه گردش زمین در حرکت بوده و یک دوره کامل آن، ۲۴ ساعت طول می‌کشد؛ بنابراین ممکن است شب قدر، یک دور کامل از حرکت وضعی زمین به دور خویش باشد؛ یعنی مدت ۲۴ ساعت تاریکی که تمام نقاط زمین را زیر پوشش قرار می‌دهد. پس شب قدر از یک منطقه شروع می‌شود و تا ۲۴ ساعت ادامه دارد و همه کره زمین شب قدر را درک می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ص۱۹۲.</ref>
-== سیره معصومان ==
+==سیره معصومان==
 در حدیثی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] آمده است که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در دهه سوم [[رمضان|ماه رمضان]]، رختخوابش را جمع می‌کرد و برای [[اعتکاف]] به [[مسجد]] می‌رفت و با وجود آنکه [[مسجدالنبی|مسجد مدینه]] سقف نداشت، حتی در زمان بارندگی نیز مسجد را ترک نمی‌کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۹۵، ص۱۴۵، به نقل از: تربتی، «همراه با معصومان در شب قدر»، ص۳۳.</ref> همچنین نقل شده است که پیامبر(ص) در شب‌های قدر بیدار بود و به صورت افراد خواب‌آلود نیز آب می‌پاشید.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۹–۱۰، به نقل از: شاکر، «شبی برتر از هزار ماه»، ص۵۲.</ref>
@@ خط ۵۶: / خط ۵۶: @@
 ==احیا شب‌های قدر به مذاکره علمی==
-محدّث بزرگ [[شیخ صدوق]] در مجلس ۹۳ از [[الامالی (شیخ صدوق)| کتاب امالی]] پس از بيان نوافل شب هاى ماه رمضان و صد رکعت نماز براى هر یک از شب‌هاى بیست و یکم و بیست و سوم ، مى‌گويد:
+[[شیخ صدوق]] در مجلس ۹۳ از [[الامالی (شیخ صدوق)| کتاب امالی]] پس از بيان نوافل شب‌هاى ماه رمضان و [[نماز شب قدر (صد رکعت)|صد رکعت نماز]] براى هر یک از شب‌هاى بیست و یکم و بیست و سوم، گفته است احیا این دو شب به گفتگوى علمى بهتر است.<ref>شیخ صدوق، الامالی، مؤسسة البعثة، ۱۴۱۷ق، ص۷۴۷</ref>{{یاد| [[محمد محمدی ری‌شهری|ری شهری]] نویسنده کتاب میزان الحکمه در این زمینه می نویسد: شمارى از بزرگان علما ، تأليف‌هاى معروف خود را در شب قدر به پايان برده‌اند ، همچون شيخ محمّد حسن ، [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] ، كه اين كتاب عظيم را در شب بيست و سوم ماه رمضان تمام كرده است. نيز [[ملا هادی سبزواری]]  ، در بيست و سوم رمضان سال ۱۲۶۱ ق ، تأليف كتاب منظومه را به پايان رسانده است. همين نكته را درباره مفسّر برجسته قرآن ، [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبائی]]  نيز مى‌بينيم كه تفسير ارزشمند خويش الميزان را در بيست و سوم رمضان سال ۱۳۹۲ ق ، تمام كرده است. خودِ اين خدمت گزار كوچکِ احادیث [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] عليهم السلام نيز كار تدوين  [[میزان الحکمه (کتاب)| کتاب میزان الحکمه]]  را در بيست و سوم ماه رمضان سال ۱۴۰۵ ق ، به فضل الهى به پايان رساندم. http://hadith.net/post/51023/بهترين-اعمال-در-شب-قدر/}} [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید نیز نقل کرده که [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] در آخرین صفحه جواهر بیان می‌کند که خدا را شکر که در شب ۲۳ماه رمضان این کتاب تمام شد؛ این مسئله به این معنا است که علمای ما در این شب‌ها به دنبال سواد می‌رفتند.<ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/مبلغان-و-مفسران-وظیفه-دارند-به-شبهات،-پاسخ-عالمان</ref>[[سید محسن امین]] در [[اعیان الشیعة (کتاب)|اعیان الشیعه]] از [[سید محمدجواد عاملی|صاحب مفتاح الکرامه]]  نقل کرده که براساس [[اجماع]] علمای [[امامیه]] اشتغال به طلب علم بهترین کار در شب قدر است. <ref>امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.</ref>
-«ومن أحيا هاتين الليلتين بمذاكرة العلم فهو أفضل»
-هر كس اين دو شب را با گفتگوى علمى احيا بدارد ، بهتر است. <ref>شیخ صدوق، الامالی، مؤسسة البعثة، ۱۴۱۷ق، ص۷۴۷</ref>{{یاد| [[محمد محمدی ری‌شهری|ری شهری]] نویسنده کتاب میزان الحکمه در این زمینه می نویسد: شمارى از بزرگان علما ، تأليف‌هاى معروف خود را در شب قدر به پايان برده‌اند ، همچون شيخ محمّد حسن ، [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] ، كه اين كتاب عظيم را در شب بيست و سوم ماه رمضان تمام كرده است. نيز [[ملا هادی سبزواری]]  ، در بيست و سوم رمضان سال ۱۲۶۱ ق ، تأليف كتاب منظومه را به پايان رسانده است. همين نكته را درباره مفسّر برجسته قرآن ، [[سید محمدحسین طباطبائی| علامه طباطبائی]]  نيز مى‌بينيم كه تفسير ارزشمند خويش الميزان را در بيست و سوم رمضان سال ۱۳۹۲ ق ، تمام كرده است. خودِ اين خدمت گزار كوچکِ احادیث [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] عليهم السلام نيز كار تدوين  [[میزان الحکمه (کتاب)| کتاب میزان الحکمه]]  را در بيست و سوم ماه رمضان سال ۱۴۰۵ ق ، به فضل الهى به پايان رساندم. http://hadith.net/post/51023/بهترين-اعمال-در-شب-قدر/}} [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله جوادی آملی]] از مراجع تقلید نیز نقل کرده که [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] در آخرین صفحه جواهر بیان می‌کند که خدا را شکر که در شب۲۳ماه رمضان این کتاب تمام شد؛ این مساله به این معنی است که علمای ما در این شبها به دنبال سواد می رفتند، اما گاهی برخی خیال می کنند با سواد شدن و علم آموزی معصیت کبیره است و از آن فرار می کنند.<ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/مبلغان-و-مفسران-وظیفه-دارند-به-شبهات،-پاسخ-عالمان</ref>[[سید محسن امین]] در [[اعیان الشیعة (کتاب)|اعیان الشیعه]] از [[سید محمدجواد عاملی|صاحب مفتاح الکرامه]]  نقل کرده که براساس [[اجماع]] علمای [[امامیه]] اشتغال به طلب علم بهترین کار در شب قدر است. <ref>امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۴، ص۲۹۰.</ref>
-== اعمال شب‌های قدر ==
+==اعمال شب‌های قدر==
 اعمال شب‌های قدر دو نوع است:
-* اعمالی که در هر سه شب انجام می‌شود و به اعمال مشترک معروف است.<ref>مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، اعمال ماه‌ها، ذیل اعمال مشترک شب‌های قدر، ص۷۵۹.</ref>
+*اعمالی که در هر سه شب انجام می‌شود و به اعمال مشترک معروف است.<ref>مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، اعمال ماه‌ها، ذیل اعمال مشترک شب‌های قدر، ص۷۵۹.</ref>
-* اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های [[۱۹ رمضان|نوزدهم]]، [[۲۱ رمضان|بیست و یکم]] و [[۲۳ رمضان|بیست و سوم ماه رمضان]] است.<ref>مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، اعمال ماه‌ها، ذیل اعمال مخصوص شب‌های قدر، ص۷۶۲.</ref>
+*اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های [[۱۹ رمضان|نوزدهم]]، [[۲۱ رمضان|بیست و یکم]] و [[۲۳ رمضان|بیست و سوم ماه رمضان]] است.<ref>مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، اعمال ماه‌ها، ذیل اعمال مخصوص شب‌های قدر، ص۷۶۲.</ref>
 {{اعمال شب قدر}}
-== آیین‌ها و مناسک ==
+==آیین‌ها و مناسک==
 [[شیعه|شیعیان]] هر ساله در اماکن مقدس همچون [[مسجد|مساجد]] و [[حرم|حرم‌ها]] یا خانه‌های خود مراسم و اعمال شب قدر را به جا می‌آورند و از شب تا سحر به [[احیا]] (شب‌زنده‌داری) و [[عبادت]] می‌پردازند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۱.</ref> برگزاری مجالس سخنرانی، اقامه [[نماز جماعت]]، خواندن [[دعای افتتاح]]، [[دعای ابوحمزه ثمالی|ابوحمزه ثمالی]]، [[دعای جوشن کبیر|جوشن کبیر]] و [[قرآن به سر گرفتن|قرآن به سر]] نیز از مهم‌ترین اعمالی است که در این شب‌ها به صورت عمومی انجام می‌گردد.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۲.</ref> [[افطاری]] دادن، [[سحری]] دادن، [[نذر|ادای نذر]] و خیرات برای درگذشتگان، [[اطعام]] فقرا و آزاد کردن زندانیان نیز از آیین‌های جانبی این شب است.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۲.</ref>
 به دلیل وقوع [[شهادت امام علی(ع)]] در دهه سوم [[رمضان |ماه رمضان]]، شیعیان در این شب‌ها به [[سوگواری]] می‌پردازند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۱۹.</ref> گفته شده در بعضی از شهرهای [[ایران]]، در شب [[۲۷ رمضان]] که شب قصاص [[ابن ملجم مرادی]]، قاتل [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، است، بیشتر مردم آن شهر «کله‌پاچه» می‌خورند و بر قاتل امام علی(ع) [[لعن|لعنت]] می‌فرستند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۱.</ref>
-== شب قدر در ادبیات فارسی ==
+==شب قدر در ادبیات فارسی==
 شب قدر مورد توجه شاعران و ادیبان فارسی قرار گرفته است. [[سعدی]] در کتاب گلستان دربارهٔ شب قدر می‌گوید: «اگر شبها همه قدر بودی، شب قدر بی قدر بودی»؛<ref>کلیات سعدی، گلستان، ۱۳۸۷ش، باب هشتم در آداب صحبت، ص۱۰۰.</ref> در کتاب بوستان سعدی نیز ابیاتی در مورد این شب ذکر شده است.<ref>کلیات سعدی، ۱۳۸۷ش، مواعظ، غزل۹، ص۶۰۴.</ref> [[حافظ شیرازی| حافظ]]،<ref>دیوان حافظ، ۱۳۸۶ش، غزل شماره ۲۰۶، ص۱۶۴.</ref> [[ناصر خسرو قبادیانی|ناصر خسرو]]،<ref>دیوان ناصر خسرو، ۱۳۵۷ش، قصاید، ص۱۴۱.</ref> اوحدی<ref>دیوان اوحدی، ۱۳۴۰ش، غزل ۲۳۱.</ref> و دیگران نیز دربارهٔ این شب، اشعاری سرودند. حافظ می‌گوید:
 {{شعر|}}{{ب|در شب قدر ار صبوحی کرده‌ام عیبم مکن |سرخوش آمد یار و جامی بر کنار طاق بود<ref>دیوان حافظ، ۱۳۸۶ش، غزل شماره ۲۰۶، ص۱۶۴.</ref>}}{{پایان شعر}}
@@ خط ۷۷: / خط ۷۵: @@
 {{شعر|}}{{ب|چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی |آن شب قدر که آن تازه براتم دادند<ref>دیوان حافظ، غزل شماره ۱۸۳.</ref>}}{{پایان شعر}}
-== کتاب‌شناسی ==
+==کتاب‌شناسی==
 کتاب‌هایی متعدد مستقلی درباره فضیلت، اعمال و اهمیت شب قدر نگارش و منتشر شده است<ref>«[https://bookroom.ir/news/29282 کتاب‌شناسی شب‌های قدر]»، وبگاه پاتوق کتاب فردا؛ «[https://www.ibna.ir/fa/report/276042 کتابشناسی آثار منتشر شده درباره شب های قدر در یک دهه اخیر در قم]»، خبرگزاری کتاب ایران.</ref> از جمله:
-* شب قدر، [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد بهشتی]]، تهران، بقعه، چاپ اول، ‌۱۳۸۳ش.
+*شب قدر، [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد بهشتی]]، تهران، بقعه، چاپ اول، ‌۱۳۸۳ش.
-* شب‌های بی‌قراری: گفتارهایی پیرامون شب‌های قدر، سید محمد بنی‌هاشمی، انتشارات منیر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
+*شب‌های بی‌قراری: گفتارهایی پیرامون شب‌های قدر، سید محمد بنی‌هاشمی، انتشارات منیر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
-* شب قدر: قلب ماه رمضان، ناصر باقری بیدهندی، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ‌۱۳۷۵ش.<ref>نگاه کنید به: «[https://bookroom.ir/news/29282 کتاب‌شناسی شب‌های قدر]»، وبگاه پاتوق کتاب فردا؛ «[https://www.gisoom.com/search/book/keyword-%D8%B4%D8%A8-%D9%82%D8%AF%D8%B1/ جستجوی کتاب: شب قدر]»، شبکه جامع کتاب گیسوم.</ref>
+*شب قدر: قلب ماه رمضان، ناصر باقری بیدهندی، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ‌۱۳۷۵ش.<ref>نگاه کنید به: «[https://bookroom.ir/news/29282 کتاب‌شناسی شب‌های قدر]»، وبگاه پاتوق کتاب فردا؛ «[https://www.gisoom.com/search/book/keyword-%D8%B4%D8%A8-%D9%82%D8%AF%D8%B1/ جستجوی کتاب: شب قدر]»، شبکه جامع کتاب گیسوم.</ref>
-* پژوهشی درباره شب قدر، سید مرتضی حسینی، فرهنگ قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
+*پژوهشی درباره شب قدر، سید مرتضی حسینی، فرهنگ قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
-== جستارهای وابسته ==
+==جستارهای وابسته==
 {{ستون-شروع|۴}}
 * [[نزول قرآن]]
@@ خط ۹۲: / خط ۹۰: @@
 {{پایان}}
-== پانویس ==
+==پانویس==
 {{پانوشت}}
-== یادداشت ==
+==یادداشت==
 {{یادداشت‌ها}}
-== منابع ==
+==منابع==
 {{منابع}}
 * قرآن کریم
@@ خط ۱۴۵: / خط ۱۴۳: @@
 {{پایان}}
-== پیوند به بیرون ==
+==پیوند به بیرون==
-* [http://ensani.ir/fa/content/349346/default.aspx «شب قدر از منظر قرآن»]
+*[http://ensani.ir/fa/content/349346/default.aspx «شب قدر از منظر قرآن»]
 *«[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1059744 تفسیر فلسفی شب قدر بر مبنای جهان‌شناسی و زمان‌شناسی حکمای الهی معاصر شیعه]».
 *«[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/961363 شب قدر در نگاه مفسران قرآن]».