سپاه صحابه: تفاوت میان نسخه‌ها

| سیاسی =

}}

ریشه‌های شیعه‌ستیزی سپاه صحابه به‌ مقابله با سلطه اقتصادی و سیاسی شیعیان در منطقه جَهنگ پنجاب، دیدگاه انتقادی شیعیان نسبت به برخی [[صحابه|صحابه پیامبر اسلام]]، مبارزه با نفوذ [[انقلاب اسلامی ایران]] و جلوگیری از رشد تشیع در پاکستان بر می‌گردد.  

سپاه صحابه که با حمایت [[ژنرال ضیاءالحق]]، ظهور کرد از آن زمان تا کنون مورد حمایت دولت‌هایی مثل [[عربستان سعودی]]، [[امارات متحده عربی]] و [[طالبان]] قرار داشته است. سپاه صحابه با گروه‌های تکفیری و تروریستی مثل جیش محمد، [[لشکر طیبه]]، حرکت المجاهدین، جنبش اسلامی ازبکستان، [[القاعده]]، تحریک طالبان پاکستان (TTP) و [[داعش|داعش شاخه خراسان]] ارتباط دارد.

سپاه صحابه، اولین و بزرگترین گروه تکفیری و ضدّ شیعه در [[پاکستان]] که به‌طور مکرر، [[شیعه|شیعیان]] را غیر‌مسلمان و واجب‌القتل اعلام کرده است.

<ref>Refworld, Pakistan: The Sipah-e-Sahaba (SSP), including its activities and status (January 2003 - July 2005), International Crisis Group, A New Era of Sectarian Violence in Pakistan, 2022, p3, «سپاه صحابه و لشکر جهنگوی» پایگاه تخصصی وهابیت پژوهشی و جریان‌های سلفی.</ref>  

[[لشکر جهنگوی]] شاخه شناخه‌شده نظامی سپاه صحابه در سال‌های اخیر بیشترین نقش را در خشونت‌های فرقه‌ای داشته و فعالیت آن نیز فراتر از پنجاب در شهرهای مثل دِیرَه اسماعیل خان و پِشاور در خَیبَرپَخْتون‌خواه و [[کویته]] در بلوچستان ثبت شده است.<ref>International Crisis Group, A New Era of Sectarian Violence in Pakistan, 2022, p5</ref> به گزارش گروه بین المللی بحران، حملات این گروه در بلوچستان پاکستان و افغانستان متمرکز بر [[هزاره‌ها]] بوده است.<ref>International Crisis Group, A New Era of Sectarian Violence in Pakistan, 2022, p5</ref> در پی بازگشت [[طالبان]] به قدرت در [[افغانستان]] و تشدید فعالیت تحریک طالبان پاکستانی و داعش شاخه خراسان، گزارش‌هایی مبنی بر پیوستن ستیزه‌جویان سابق لشکر جهنگوی (شاخه نظامی سپاه صحابه) به این دو گروه تندرو اسلامی وجود دارد.<ref>International Crisis Group, A New Era of Sectarian Violence in Pakistan, 2022, p5</ref>

«انجمن سپاه صحابه» در سپتامبر ۱۹۸۵م/[[۱۳۶۴ش]] در اوج تنش‌های فرقه‌ای در پنجاب [[پاکستان]] و همزمان با حمایت گسترده پاکستان و غرب از گروه‌های جهادی در [[افغانستان]]، توسط [[حق‌نواز جهنگوی]] با همکاری [[ضیاءالرحمن فاروقی]]، ایثارالحق قاسمی و [[اعظم طارق]]، از روحانیون تندرو ضد [[شیعه]] تأسیس گردید.<ref>South Asia Terrorism Portal, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP) Pakistan</ref> این گروه که شاخه نیمه‌خودمختار «حزب جمعیت العلماء اسلام» شناخته می‌شد، در سال ۱۹۸۹م/[[۱۳۶۸ش]] به «سپاه صحابه پاکستان» (SSP)، تغییر نام داد.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref> جهنگوی از برجسته‌ترین چهره [[دیوبندی]] سپاه صحابه، که به‌ خاطر سخنرانی‌های ضد شیعی‌اش شهرت داشت، در فوریه ۱۹۹۰م کشته شد.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref>  

در میان رهبران سپاه صحابه، [[ایثارالحق قاسمی]] و اعظم طارق عضویت مجلس ملی پاکستان را در کارنامه خود دارند.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref> اعظم طارق در زمان رهبری‌اش متهم به ساماندهی ۱۰۳ حمله و ترور علیه رهبران و مردم شیعه گردید و در زمان حضورش در پارلمان لایحه «ناموس صحابه» را برای دفاع از صحابه در برابر انتقادهای مطرح شده از سوی شیعیان ارائه کرد.<ref> «سپاه صحابه و لشکر جهنگوی» پایگاه تخصصی وهابیت پژوهشی و جریان‌های سلفی.</ref> [[محمداحمد لدهیانوی]] که از ۲۰۰۹م به این سو رهبری سپاه صحابه را با نام «اهل سنت و الجماعة» به عهده دارد، در سال‌های اخیر روابط نزدیکی با دولت مرکزی پاکستان داشته است.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref> لدهیانوی با تعدادی دیگر از رهبران مذهبی در سال ۲۰۱۷م/[[۱۳۹۶ش]] فتوای غیر اسلامی بودن هر نوع اقدام علیه دولت پاکستان را صادر کردند. همچنین لدهیانوی و فضل‌الرحمن خلیل رهبر ضد هندی [[حرکت المجاهدین]]، همراه یک مقام بلند پایه ارتش در ۲۰۱۸م/[[۱۳۹۷|۱۳۹۷ش]] به وزیرستان شمالی رفتند تا مردم را از پیوستن به‌ تحریک طالبان پاکستان بازدارند.<ref>International Crisis Group, A New Era of Sectarian Violence in Pakistan, 2022, p5.</ref>

سپاه صحابه به دنبال آن است که [[پاکستان]] رسماً به‌ عنوان یک کشور سنی‌مذهب اعلام گردد و به [[شیعیان]] این کشور اعتنایی نشود. ضیاء القاسمی یکی از رهبران این گروه در ژانویه ۱۹۹۸م/[[۱۳۶۸ش]] گفته بود: «دولت بیش از حد به [[شیعیان]] بها داده است».<ref>South Asia Terrorism Portal, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP)

Pakistan</ref> در گزارش پرتال ترورریسم جنوب آسیا در مورد سپاه صحابه آمده است که ماموریت آن شیعه‌زدایی از پاکستان است.<ref>South Asia Terrorism Portal, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP) Pakistan</ref> حلقه تندرو سپاه صحابه، سه راه را برای شیعیان پاکستان پیشنهاد کرده است:  

مهمترین چالش سیاسی در برابر هژمونی شیعیان در قالب خشونت‌های فرقه‌ای زیر چتر سپاه صحابه ساماندهی گردید.<ref>Institute for Conflict Management, Sipah-e- Sahaba Pakistan</ref> از این رو گزارش شده است که پیوندی بین منافع اقتصادی و خشونت‌های فرقه‌ای وجود دارد.<ref>Institute for Conflict Management, Sipah-e- Sahaba Pakistan</ref>

با اینکه همه رهبران سپاه صحابه از مدارس دینی [[پاکستان]] با گرایش [[دیوبندی]] فارغ‌التحصیل شده‌اند، در آموزه‌ها  

و دیدگاه‌های دارالعلوم دیوبندی، بستر پُررنگی برای تکفیر دیگر فرق اسلامی وجود ندارد.<ref> «سپاه صحابه و لشکر جهنگوی» پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی.</ref> بزرگان دیوبندی از قبیل «خلیل‌احمد سهارنپوری»، عدم تکفیر مسلمانان را روش علما و مشایخ خود دانسته و تصریح می‌کند که [[شیعه]] موجب کفر نمی‌شود.<ref> «سپاه صحابه و لشکر جهنگوی» پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی.</ref> شیخ الاسلام حسین‌احمد مدنی از بزرگان دیوبندی متذکر شده است که «رشیداحمد گنگوهی» از مؤسسان [[جامعة دارالعلوم دیوبندی]] در بحث تکفیر به شدت احتیاط می‌کرد.<ref> «سپاه صحابه و لشکر جهنگوی» پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی،.</ref> همچنین محمدانور شاه کشمیری، شیخ الحدیث جامعة دارالعلوم دیوبندی، تکفیر را از امور خطیر می‌داند که به‌آسانی نمی‌توان به آن اقدام کرد.<ref>«سپاه صحابه و لشکر جهنگوی» پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی.</ref>

از دهه ۱۹۸۰م به این طرف، شیعیان پاکستان قربانیان اصلی خشونت‌های فرقه‌ای بوده‌اند و بیشترین نقش در این کشتارها را سپاه صحابه و لشکر جهنگوی داشته‌اند.<ref>ُThePrint, Violence against Shia Muslims continues unabated in Pakistan</ref> بخشی از اقدامات تروریستی علیه شیعیان به این شرح است:

*بر اساس گزارش نیو نیورکر از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳م تلفات شیعیان در خشونت‌های فرقه‌ای به ۶۰۰ نفر رسیده و ۵۰۰ نفر پزشک شیعه مجبور به ترک کشور شده‌اند.<ref>The New Yorker, The Shiite Murders: Pakistan’s Army of Jhangvi, The Wire, The Rising Threat Against Shia Muslims in Pakistan</ref>

*بر اساس یک تخمین بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵میلادی، ۱۹۰۰ شیعه در بمب‌گذاری و حملات مسلحانه کشته شده‌اند.<ref>ThePrint, Violence against Shia Muslims continues unabated in Pakistan</ref>

*آگوست ۱۹۸۸م ترور [[سید عارف حسین حسینی |عارف حسین حسینی]]، رهبر وقت [[نهضت جعفری پاکستان |تحریک جعفریه پاکستان]] در [[پیشاور]].<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref>

*نوامبر ۲۰۱۳م حمله بر عزادارن [[عاشورا]] در راولپندی که در اثر آن هشت نفر کشته و ۳۰ نفر دیگر مجروح شدند.<ref>The Wire, The Rising Threat Against Shia Muslims in Pakistan</ref>

گفته می‌شود که سپاه صحابه به‌دستور رژیم وقت [[پاکستان]] به رهبری [[ضیاءالحق]] (۱۹۷۷-۱۹۸۸م) به‌ عنوان بخشی از تلاش‌های اسلام‌گرایانه در برابر دموکراسی‌خواهان ایجاد گردید.<ref>Institute for Conflict Management, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP)

Pakistan</ref> نشریه دیپلمات نوشته است که پاکستان در دهه ۱۹۸۰م با دیکتاتوری اسلام‌گرای ضیاء الحق به میدان نبرد نیابتی [[شیعه]] و [[سنی]] تبدیل شد.<ref>The Diplomat, «What Role Does the State Play in Pakistan’s Anti-Shia Hysteria».</ref> حسن عباس پژوهشگر منازعه فرقه‌ای معتقد است که قبل از روی کار آمدن ژنرال ضیاء الحق، روابط شیعیان و اهل سنت پاکستان اغلب دوستانه بود.<ref>Abbas, Shiism and Sectarian Conflict in Pakistan, 2010.</ref> دولت مرکزی پاکستان، سازمان اطلاعات نظامی پاکستان (ISI) و ارتش پاکستان، همواره از حامیان گروه‌های رادیکال و تروریستی از جمله سپاه صحابه دانسته شده است.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref> به‌رغم محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی دولت پاکستان در دوره [[پرویز مشرف]] (۲۰۰۱- ۲۰۰۸م) گفته می‌شود که دولت پاکستان از این گروه‌، حمایت و در مواردی در برابر اقدامات ستیزه‌جویانه آن چشم‌پوشی می‌کند.

Pakistan</ref>

سپاه صحابه با گروه‌های و جریان‌های مختلف تروریستی و تکفیری دیگر از قبیل جَیشِ محمد، [[لشکر طیبه|لشکر طَیِّبه]]، حرکت المجاهدین، جنبش اسلامی ازبکستان و [[القاعده]] نیز ارتباط نزدیک دارد.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan.</ref> گزارش‌هایی نیز وجود دارد که [[جیش محمد]] به‌عنوان شاخه جهادی مورد حمایت سپاه صحابه است.<ref>Refworld, Pakistan: «The Sipah-e-Sahaba (SSP), including its activities and status (January 2003 - July 2005)»</ref> موسسه مدیریت منازعه گزارش داده است که رَمْزی احمد یوسف، طراح و از عوامل حمله بر برج‌های تجارت جهانی در نیورک در ۱۹۹۳م نیز با سپاه صحابه ارتباط داشته است.<ref>Institute for Conflict Management, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP)

Pakistan</ref> لشکر طیبه شاخه نظامی سپاه صحابه و با [[تحریک طالبان پاکستان]] (TTP) و [[القاعده]] ارتباط دارد<ref>Congressional Research Service, Terrorist and Other Militant Groups in Pakistan, 2022.</ref> و گزارش‌هایی از پیوستن اعضای آن به داعش شاخه خراسان نیز وجود دارد.<ref>International Crisis Group, A New Era of Sectarian Violence in Pakistan, 2022, p5</ref>

[[ایالت پنجاب]] به‌خصوص منطقه جَهنگ، خاستگاه اصلی سپاه صحابه است و علاوه بر آن در [[ایالت سند]]، مناطق آزاد قبایلی (بخشی از [[ایالت خیر وختون‌خواه|ایالت خبیر پَخْتُون‌خواه]] کنونی) در شمال غربی [[پاکستان]] و دیگر نقاط آن کشور نیز فعالیت دارد.

<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref> شهرهای سَرگودها، بهاوُلپُور، [[جهنگ]]، مولتان و مظفر گَرَه از شهرهای ایالت پنجاب، مراکز اصلی سپاه صحابه محسوب می‌شوند.

مدارس دینی [[دیوبندی]] و [[وهابیت | وهابی]] فعال در پاکستان، به‌خصوص مدارس دیوبندی مستقر در ایالت پنجاب، در تربیت و آموزش ستیزه‌جویان سپاه صحابه نقش کلیدی را بازی می‌کنند.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan.</ref> تعداد مدارس دینی دیوبندی و وهابی در پاکستان طی دهه‌های اخیر رشد فزاینده داشته است. بر اساس آمار دانشگاه استنفورد در حالی که در ۲۰۰۷م/[[۱۳۸۶ش]] سیزده هزار مدرسه دینی در پاکستان فعالیت داشتند، در ۲۰۱۰م/[[۱۳۸۹ش]] به هفده‌هزار مدرسه رسید.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan.</ref>

منابع مالی سپاه صحابه، از راه‌های مختلف مثل کمک‌های غیرمستقیم دولت پاکستان، تجار و بازاریان پنجاب، کمک دولت‌های خارجی مثل [[عربستان سعودی]] و [[امارات متحده عربی]]، تجارت مواد مخدر، جرایم سازمان‌یافته و باج‌گیری و از درآمد نیروی کار سازمان‌یافته تأمین می‌شود.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan</ref> در گزارش سال ۲۰۱۰م/۱۳۸۹ش پرتال تروریسم جنوب آسیا آمده است که سپاه صحابه ۵۰۰ دفتر و شعبه در ایالت پنجاب و صد هزار کارگر ثبت شده در سراسر پاکستان دارد. هفده شعبه سپاه صحابه در کشورهای دیگر از جمله امارات متحده عربی، عربستان سعودی، [[بنگلادش]]، کانادا و [[بریتانیا |انگلیس]] فعال است.<ref>South Asia Terrorism Portal, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP)</ref>

[[پرونده:پرچم لشکر جهنگوی.png|بندانگشتی|پرچم لشکر جهنگوی]]

[[لشکر جهنگوی]]، مرگ‌بارترین گروه تروریستی [[پاکستان]] و شناخته‌ شده‌ترین شاخه سپاه صحابه است که در ۱۹۹۶م/[[۱۳۷۵ش]] از سوی عناصر تندور این گروه ایجاد گردید.<ref>South Asia Terrorism Portal, Sipah-e- Sahaba Pakistan (SSP)

از جانب دیگر در پی کشته‌شدن [[حق‌نواز جهنگوی]]، مؤسس سپاه صحابه، اختلافات داخلی گروه منجر به ظهور شش گروه انشعابی کوچک به نام‌های ببرهای جَهنگوی، بَبرهای الحق، تنظیم الحق، الفاروق، بنیاد البَدر و الله اکبر گردید. این شاخه‌ها که توسط ملاهای محلی رهبری می‌گردید، به مرور یا به خود سپاه صحابه بازگشتند و یا به لشکر جهنگوی پیوستند.<ref>Stanford University, Sipah-e-Sahaba Pakistan.</ref>

#حق‌نواز جهنگوی (۱۹۸۵-۱۹۹۰م)، کشته شد.

#ایثار الحق قاسمی (۱۹۹۰- ۱۹۹۱م)، کشته شد.

Pakistan</ref>

{{چپ‌چین}}

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

*The Print, [https://theprint.in/world/violence-against-shia-muslims-continues-unabated-in-pakistan/862966/ Violence against Shia Muslims continues unabated in Pakistan], Published March 7, 2022, Accessed, February 13, 2023.

{{پایان چپ‌چین}}

{{پایان}}

{{اهل‌سنت}}