آیه ۹۶ سوره اعراف: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه ۹۶ سوره اعراف''' بیانگر [[سنت الهی]] در آثار و برکات [[ایمان]] و [[تقوا]] در حیطه اجتماعی است که مفسران قرآن کریم، تحقق کامل آن را ناظر به دوران پس از [[ظهور امام زمان|ظهور امام زمان(عج)]] دانسته‌اند. همچنین این آیه علاوه بر بیان آثار دنیوی اعمال، این حقیقت را نیز بیان می‌دارد که عمل اکثریت جامعه، چه خوب و چه بد، دامن همه افراد جامعه را خواهد گرفت.

در کتاب‌های [[تفسیر قرآن|تفسیر قرآن کریم]] این سؤال مطرح شده است که چرا ملت‌های غیرمسلمان دارای زندگی مرفه هستند در حالی‌که طبق مدلول آیه، این رفاه باید نصیب ملت‌های مسلمان و باتقوا باشد؟ در پاسخ به این سؤال به مواردی چون تفاوت میان ثروت و برکت، زمینه‌سازی برای عذاب به‌وسیله رفاه، بهره‌مندی از اصول پیشرفت مانند [[نظم]] و [[مسئولیت‌پذیری]] اشاره شده است.

به بیان [[ناصر مکارم شیرازی]]، مفسر و فقیه شیعه، آیه ۹۶ [[سوره اعراف]]، در ادامه آیاتی است که سرگذشت اقوامی همچون [[قوم عاد|قوم هود]]، [[ثمود|صالح]]، شعیب، نوح و [[قوم لوط|لوط]] را بیان کرده و تأکیدی بر نتایج سرگذشت عبرت‌انگیز آنها بحساب می‌آید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۶۵.</ref>

برخی از مفسران، تحقق کامل معنای این آیه در نزول برکات فراوان به جهت [[ایمان]] و [[تقوا]] را ناظر به دوران پس از [[ظهور امام زمان(عج)]] دانسته‌<ref>صادقی تهرانی، ترجمان فرقان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۱۴؛ رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۷، ص۱۷۵؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۲۲.</ref> و برخی از محققان نیز این آیه را به جهت بیان رابطه اعمال پسندیده انسان‌ها بر شکوفایی طبیعت، از جمله آیات مرتبط با [[اخلاق زیست‌محیطی]] می‌دانند.<ref>نجارزادگان، [https://ensani.ir/fa/article/299636/نقش-نظام-هستیشناختی-قرآن-در-ارتقای-اخلاق-زیست-محیطی نقش نظام هستی شناختی قرآن در ارتقای اخلاق زیست‌محیطی]، ص۸۵.</ref>

به گفته [[مفسر|مفسران قرآن‌ کریم]]، آیه ۹۶ سوره اعراف، دست‌کم دو سنت الهی را بیان می‌کند:

*دوم اینکه هرگاه از اکثر افراد جامعه عملی خاص سر بزند، آثار خوب و بد آن عمل، دامن همه افراد جامعه را خواهد گرفت. بدان معنا که اگر اکثر جامعه، با ایمان و باتقوا شد، برکات فراوان مادی و معنوی نصیب ایشان شده و در جهت عکس این قضیه، مستحق عذاب خداوند خواهند شد، حتی اگر افراد معدودی در آن جامعه با ایمان و باتقوا باشند.<ref>نگاه کنید به علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۰۱؛ آقایی، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/836103/اعجاز-اجتماعی-قران-با-تاکید-بر-قوانین-جامعه-شناسی?q=اعجاز%۲۰اجتماعی%۲۰قرآن%۲۰با%۲۰تأکید%۲۰بر%۲۰قوانین%۲۰جامعه%۲۰شناسی&scor اعجاز اجتماعی قرآن با تأکید بر قوانین جامعه‌شناسی].</ref>

از نظر مفسران، واژه «[[برکت]]» در اصطلاح به معنای هر چیز فراوانی است که نبود آن موجبات ابتلاء و نقص را برای انسان فراهم می‌آورد. مانند امنیت، آسایش، سلامتی، مال، اولاد و …<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۰۱.</ref>

ناصر مکارم شیرازی، معتقد است که نزول برکات بر اثر [[ایمان]] و [[تقوا]]، هم فراوانی موهبت و نعمت را همراه دارد و هم باعث می‌گردد که آنچه در اختیار انسان قرار گرفته در مصارف مفید و مورد نیاز بکار گرفته شود. نه اینکه همچون مسابقه تسلیحاتی، موجب هدر رفتن نیروهای انسانی و اقتصادی گردد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۶۵.</ref>

در اینکه منظور از «برکات آسمان و زمین» در آیه ۹۶ سوره اعراف چیست؟ در میان مفسران اقوالی وجود دارد:

برخی از مفسران نیز برای آسمان و زمین به عنوان یک موضوع مستقل، خصوصیتی قائل نبوده و معتقدند که قید آسمان و زمین در اینجا نشان از فراگیر و همه‌جانبه بودن برکات است.<ref>بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۵.</ref> صاحب [[تفسیر اثنی‌عشری (کتاب)|تفسیر اثنی عشری]] نیز آسمان را به منزله «پدر» و زمین به منزله «مادر» دانسته و بر این باور است که از این دو، به خلق و تدبیر الهی، جمیع منافع و خیرات حاصل می‌شود.<ref>شاه عبدالعظیمی، تفسیر اثنی عشری، ۱۳۶۳ش، ج۴، ص۱۴۵.</ref>

مفسران قرآن کریم ذیل آیه ۹۶ سوره اعراف، به این پرسش پرداخته‌اند که اگر [[ایمان]] و [[تقوا]] موجب نزول انواع برکات است؛ چرا برخی از جوامع بی‌ایمان غرق نعمت بوده و در نقطه مقابل، کشورهای مسلمان به سختی زندگی می‌کنند؟<ref>برای این منظور نگاه کنید به مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۲۶۸–۲۷۰؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۲۲؛ رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۷، ص۱۷۵.</ref>

*گاهی رفاه مادی نوعی قهر الهی است. به این معنا که گاهی خدا به کافران و گناهکاران همهٔ نعمت‌ها را می‌دهد تا سرکشی کنند و زمینهٔ [[عذاب الهی]] را فراهم سازند. در نتیجه نمی‌توان به آن عنوان [[برکت]]، داد.