confirmed، templateeditor
۱۰٬۷۷۱
ویرایش
(←جایگاه) |
(ویکی سازی) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نیایش}} | {{نیایش}} | ||
'''استغفار''' درخواست آمرزش گناهان از خدا به صورت زبانی با گفتن عبارت «استغفرالله» و همچنین به صورت عملی است. در [[قرآن]] و [[روایات]]، موارد بسیاری از تشویق و امر به استغفار دیده میشود که از این میان، ۳۰ آیه از قرآن کریم، درباره استغفار [[پیامبران]] است. پیشگیری از [[عذاب الهی]]، آمرزش گناهان و افزایش روزی از آثار استغفار معرفی شده است. | '''استغفار''' درخواست آمرزش [[گناه|گناهان]] از [[خدا]] به صورت زبانی با گفتن عبارت «استغفرالله» و همچنین به صورت عملی است. در [[قرآن]] و [[روایات]]، موارد بسیاری از تشویق و امر به استغفار دیده میشود که از این میان، ۳۰ آیه از قرآن کریم، درباره استغفار [[پیامبران]] است. پیشگیری از [[عذاب الهی]]، آمرزش گناهان و افزایش روزی از آثار استغفار معرفی شده است. | ||
استغفار، بهترین [[دعا]] و [[عبادت]] دانسته شده و انجام آن [[مستحب]] است؛ با این حال، در مواردی از جمله به عنوان کفاره بر شخص [[احرام|مُحرِم]]، [[واجب]] میشود. بر اساس آموزههای قرآن استغفار توسط [[پیامبر(ص)]] برای [[مشرک|مشرکان]] جایز نیست. | استغفار، بهترین [[دعا]] و [[عبادت]] دانسته شده و انجام آن [[مستحب]] است؛ با این حال، در مواردی از جمله به عنوان [[کفاره]] بر شخص [[احرام|مُحرِم]]، [[واجب]] میشود. بر اساس آموزههای قرآن استغفار توسط [[پیامبر(ص)]] برای [[مشرک|مشرکان]]، [[مباح|جایز]] نیست. | ||
[[امام علی(ع)]]، پشیمانی از [[گناه|گناهان]] گذشته، تصمیم برای بازنگشتن به گناه، ادا کردن حقوق مردم و انجام [[واجبات]] را از شروط استغفار ذکر کرده است. | [[امام علی(ع)]]، پشیمانی از [[گناه|گناهان]] گذشته، تصمیم برای بازنگشتن به گناه، ادا کردن حقوق مردم و انجام [[واجبات]] را از شروط استغفار ذکر کرده است. | ||
استغفار در همه وقتها و همه مکانها سفارش شده است؛ اما بر انجام آن در وقت | استغفار در همه وقتها و همه مکانها سفارش شده است؛ اما بر انجام آن در وقت [[سحرخیزی|سحر]]، تأکید بیشتری شده است. استغفار گاه به دلیل گناه شخصی و ظلم بر نفس، گاه به خاطر تعدی به دیگران و گاه به سبب گناهان اجتماعی انجام میشود. | ||
==مفهومشناسی== | ==مفهومشناسی== | ||
واژه استغفار، به معنای درخواست زبانی یا عملی<ref>راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۶ق، ص۶۰۹.</ref> از خداوند برای آمرزش گناهان است<ref>اسکندرانی، کشف الاسرار، ۲۰۱۰م، ج۲، ص۴۶.</ref> و هدف از آن، درخواست مصونیت از آثار بد [[گناه]] و عذاب الهی دانسته شده است.<ref>ابن عاشور، التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۲۳؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۶ق، ص۶۰۹.</ref> | واژه استغفار، به معنای درخواست زبانی یا عملی<ref>راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۶ق، ص۶۰۹.</ref> از [[خدا|خداوند]] برای آمرزش [[گناه|گناهان]] است<ref>اسکندرانی، کشف الاسرار، ۲۰۱۰م، ج۲، ص۴۶.</ref> و هدف از آن، درخواست مصونیت از آثار بد [[گناه]] و عذاب الهی دانسته شده است.<ref>ابن عاشور، التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۲۳؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۶ق، ص۶۰۹.</ref> | ||
استغفار، یا قولی و زبانی است، مانند گفتن «استغفر الله» و یا فعلی و عملی، مانند انجام دادن عملی که موجب آمرزش انسان میگردد.<ref>مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۴۳۹.</ref> از استغفار زبانی در بابهایی مانند [[طهارت]]، [[صلاة]]، [[صوم|صوم]]، [[حج]]، [[تجارت]]، [[ظهار]] و [[کفارات|کفّارات]] بحث شده است.<ref> مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ج۱، ص۴۳۹.</ref> | استغفار، یا قولی و زبانی است، مانند گفتن «استغفر الله» و یا فعلی و عملی، مانند انجام دادن عملی که موجب آمرزش انسان میگردد.<ref>مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۴۳۹.</ref> از استغفار زبانی در بابهایی مانند [[طهارت]]، [[صلاة]]، [[صوم|صوم]]، [[حج]]، [[تجارت]]، [[ظهار]] و [[کفارات|کفّارات]] بحث شده است.<ref> مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ج۱، ص۴۳۹.</ref> | ||
برخی مفسران اهل سنت از جمله [[زمخشری]] و [[فخر رازی]]، واژه استغفار در آیاتی از قرآن مانند [[آیه۵۲ سوره هود]] (وَيا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ) را به معنای [[ایمان]]،<ref>زمخشری، الکشاف، دارالکتاب العربی، ج۲، ص۴۰۲.</ref> یا [[اسلام]] مانند [[آیه ۳۳ سوره انفال]] (وَما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ)<ref>فخر الرازی، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربی، ج۱۵، ص۱۵۸.</ref> دانستهاند. [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، مفسر شیعه در قرن پنجم هجری قمری، واژه استغفار در برخی از آیات قرآن کریم (آیه ۱۷ سوره آل عمران،الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنْفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ [اينانند= بندگان پرهیزکار] شكيبايان و راستگويان و فرمانبرداران و انفاقكنندگان و آمرزشخواهان در سحرگاهان) را بر اساس برخی از روایات به معنای گزاردن [[نماز]] تفسیر کرده و از مصادیق استغفار در مقام عمل شمرده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۱۴.</ref> | برخی مفسران [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] از جمله [[زمخشری]] و [[فخر رازی]]، واژه استغفار در آیاتی از [[قرآن]] مانند [[آیه۵۲ سوره هود]] (وَيا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ) را به معنای [[ایمان]]،<ref>زمخشری، الکشاف، دارالکتاب العربی، ج۲، ص۴۰۲.</ref> یا [[اسلام]] مانند [[آیه ۳۳ سوره انفال]] (وَما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ)<ref>فخر الرازی، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربی، ج۱۵، ص۱۵۸.</ref> دانستهاند. [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، مفسر [[شیعه]] در قرن پنجم هجری قمری، واژه استغفار در برخی از آیات قرآن کریم (آیه ۱۷ سوره آل عمران،الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنْفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ [اينانند= بندگان [[تقوا|پرهیزکار]]] شكيبايان و راستگويان و فرمانبرداران و انفاقكنندگان و آمرزشخواهان در [[سحرخیزی|سحرگاهان]]) را بر اساس برخی از روایات به معنای گزاردن [[نماز]] تفسیر کرده و از مصادیق استغفار در مقام عمل شمرده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۱۴.</ref> | ||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
مفهوم آمرزشخواهی، ۶۸ بار در قرآن کریم بیان شده است که ۴۳ مورد، مشتقات استغفار، هفده مورد در قالب «إغفر»، سه مورد به صیغه «یغفر»، دو مورد «تغفر» و یک بار به صورت «مغفرة» به کار رفته است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۱۳۴.</ref> | مفهوم آمرزشخواهی، ۶۸ بار در [[قرآن|قرآن کریم]] بیان شده است که ۴۳ مورد، مشتقات استغفار، هفده مورد در قالب «إغفر»، سه مورد به صیغه «یغفر»، دو مورد «تغفر» و یک بار به صورت «مغفرة» به کار رفته است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۱۳۴.</ref> | ||
تشویق به استغفار یا امر به آن نیز در بسیاری از آیات قرآن کریم آمده مانند آیات | تشویق به استغفار یا امر به آن نیز در بسیاری از آیات قرآن کریم آمده مانند آیات ۱۹۹[[سوره بقره]]، ۱۱۰ [[سوره نساء]] و ۶۱ [[سوره هود]]<ref>عبدالباقی، المعجم المفهرس، ۱۴۱۲ق، ص۵۰۰.</ref> و در مواردی، قرآن به توبیخ کسانی پرداخته که استغفار نکردهاند.<ref>اَفَلایتوبونَ اِلَی اللهِ ویستَغفِرونَهُ (سوره المائدة، آیه ۷۴).</ref> | ||
بنابر آموزههای قرآن، [[فرشته|فرشتگان]] برای [[مؤمن|مؤمنان]]،<ref>سوره غافر، آیه ۷.</ref> و اهل زمین استغفار میکنند<ref>سوره شوری، آیه۵.</ref> و درخواست آمرزشِ گناه، صفت [[تقوا|پرهیزکاران]] معرفی شده است.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۵-۱۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۴۶۳.</ref> همچنین درخواست گناهکاران از پیامبران برای استغفار و طلب آمرزش از خداوند از سوی آنان از مطالبی است که شبهه [[شرک]] بودن درخواست استغفار از غیرخدا را رد میکند. محققان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نیز بر اساس آیات قرآن کریم درخواست استغفار از پیامبر را شرک قلمداد نکردهاند.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/vahabiat/89/016/ «درسهایی در مورد وهابیت آیتالله سبحانی»]، مدرسه فقاهت.</ref> فرزندان [[یعقوب (پیامبر)|یعقوب پیامبر]] پس از حوادث مربوط به برادرشان یوسف از پدرشان درخواست کردند که از خداوند برایشان استغفار (طلب آمرزش) کند و او نیز به آنان وعده داد که انجام بدهد.{{یاد|قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ. ترجمه: گفتند: «پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه، که ما خطاکار بودیم!» [[آیه ۹۷ سوره یوسف]]}} و نیز در باره پیامبر | بنابر آموزههای قرآن، [[فرشته|فرشتگان]] برای [[مؤمن|مؤمنان]]،<ref>سوره غافر، آیه ۷.</ref> و اهل زمین استغفار میکنند<ref>سوره شوری، آیه۵.</ref> و درخواست آمرزشِ گناه، صفت [[تقوا|پرهیزکاران]] معرفی شده است.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۵-۱۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۴۶۳.</ref> همچنین درخواست گناهکاران از پیامبران برای استغفار و طلب آمرزش از خداوند از سوی آنان از مطالبی است که شبهه [[شرک]] بودن درخواست استغفار از غیرخدا را رد میکند. محققان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نیز بر اساس آیات قرآن کریم درخواست استغفار از پیامبر را شرک قلمداد نکردهاند.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/vahabiat/89/016/ «درسهایی در مورد وهابیت آیتالله سبحانی»]، مدرسه فقاهت.</ref> فرزندان [[یعقوب (پیامبر)|یعقوب پیامبر]] پس از حوادث مربوط به برادرشان یوسف از پدرشان درخواست کردند که از خداوند برایشان استغفار (طلب آمرزش) کند و او نیز به آنان وعده داد که انجام بدهد.{{یاد|قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ. ترجمه: گفتند: «پدر! از [[خدا]] آمرزش [[گناه|گناهان]] ما را بخواه، که ما خطاکار بودیم!» [[آیه ۹۷ سوره یوسف]]}} و نیز در باره [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در آیات قرآن کریم{{یاد| وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّابًا رَحِيمًا؛ و اگر این مخالفان، هنگامی که به خود ستم میکردند (و فرمان های خدا را زیر پا میگذاردند)، به نزد تو میآمدند؛ و از خدا طلب آمرزش میکردند و پیامبر هم برای آنها استغفار میکرد؛ خدا را توبه پذیر و مهربان مییافتند. [[سوره نساء]] آیه۶۴ }} می خوانیم که گناهکارانی که با گناه بر خویشتن ستم کرده اند از خدا استغفار می طلبند و پیامبر نیز از خدا برایشان طلب استغفار میکند. این مضمون قرآنی در [[زیارتنامه|زیارت نامههای]] پیامبر نیز آمده است. <ref>قمی، مفاتیح الجنان، زیارت حضرت رسول؛ https://miqat.hajj.ir/article_38077.html</ref> {{یاد|اَللّهُمَ اِنَّکَ قُلتَ لِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ الِهِ وَلَو اَنَّهُم اِذ ظَلَمُوااَنفُسَهُم جاوُکَ فَاستَغفَرُوا اللهَ وَ استَغفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا الله تَوّاباً رَحیماً... خدایا تو گفتی به پیغمبرت محمد صلی الله علیه و آله اگر آنان وقتی به خود ستم میکردند نزدت میآمدند و از خداوند آمرزش میخواستند و پیامبر نیز برایشان از خدا آمرزش میخواست؛ خدا را بسیار توبه پذیر و مهربان مییافتند.}}{{اصلی|استغفار معصومین}}حدود ۳۰ آیه از قرآن کریم، درباره استغفار انبیاست.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۱۴۲.</ref> با این حال [[علامه طباطبایی]]، با اشاره به [[عصمت پیامبران]]، ارتکاب معصیت توسط آنها را مغایر با وظایف تبلیغی آنها دانسته و احتمال داده است که پیامبران، اعمال [[مباح]] خود را گناه شمرده و برای آن استغفار میکردهاند.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۳۶۷.</ref> این نکته مضمون جمله «حسنات الابرار سیئات المقربین» است که نه تنها کارهای مباح برخی برای برخی دیگر گناه است که می تواند کارهای نیک برخی مانند( ابرار) برای برخی(مقربان) [[گناه]] محسوب گردد. <ref>اربلی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۲۵۴.</ref> | ||
در آیات قرآن کریم و همچنین سخنان نقلشده از [[معصومان(ع)]]، برخی از آثار استغفار بیان شده است؛ از جمله: در امان ماندن از عذاب الهی<ref>سوره انفال، آیه ۳۳؛ علی الموسوی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۲۶۷؛ همچنین نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۱۵۴-۱۵۵.</ref>، آمرزش گناهان،<ref>سوره نوح، آیه ۱۰.</ref> افزایش روزی و فرزندان،<ref>سوره نوح، آیه ۱۰-۱۲.</ref> و همچنین عمر طولانی.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۴۳؛ فخر الرازی، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربی، ج۳۰، ص۱۳۷.</ref> | در آیات قرآن کریم و همچنین سخنان نقلشده از [[معصومان(ع)]]، برخی از آثار استغفار بیان شده است؛ از جمله: در امان ماندن از عذاب الهی<ref>سوره انفال، آیه ۳۳؛ علی الموسوی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۲۶۷؛ همچنین نگاه کنید به: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۱۵۴-۱۵۵.</ref>، آمرزش گناهان،<ref>سوره نوح، آیه ۱۰.</ref> افزایش روزی و فرزندان،<ref>سوره نوح، آیه ۱۰-۱۲.</ref> و همچنین عمر طولانی.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۴۳؛ فخر الرازی، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربی، ج۳۰، ص۱۳۷.</ref> |