حق والدین: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
در احادیث معصومان آمده است، نیکیِ در رفتار با پدر و مادر، از برترین<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸.</ref> و محبوب‌ترینِ اعمال نزد خدا<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۲.</ref> و از ویژگی‌های بارز [[شیعه|شیعیان]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۷۴.</ref> همچنین خشنودی و خشم الهی در خشنودی و ناخشنودی آنها از فرزندانشان ارزیابی گردیده<ref>ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص ۲۰۷؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۲۸.</ref> و گفته شده در کوتاهیِ احسان به آنها هیچ عذری پذیرفته نیست.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref><br> | در احادیث معصومان آمده است، نیکیِ در رفتار با پدر و مادر، از برترین<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸.</ref> و محبوب‌ترینِ اعمال نزد خدا<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۲.</ref> و از ویژگی‌های بارز [[شیعه|شیعیان]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۷۴.</ref> همچنین خشنودی و خشم الهی در خشنودی و ناخشنودی آنها از فرزندانشان ارزیابی گردیده<ref>ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص ۲۰۷؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۲۸.</ref> و گفته شده در کوتاهیِ احسان به آنها هیچ عذری پذیرفته نیست.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref><br> | ||
دربارهٔ [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز گزارش شده که او [[رضاع|مادر رضاعی]] خود را بسیار بزرگ می‌داشت<ref>ابوداوود، سنن ابوداوود، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۰۷-۵۰۸.</ref> و کسانی که با پدر و مادر خویش خوش‌رفتار بودند را احترام می‌نمود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref> | دربارهٔ [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز گزارش شده که او [[رضاع|مادر رضاعی]] خود را بسیار بزرگ می‌داشت<ref>ابوداوود، سنن ابوداوود، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۰۷-۵۰۸.</ref> و کسانی که با پدر و مادر خویش خوش‌رفتار بودند را احترام می‌نمود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref> | ||
بر این اساس، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی‌های نگهداری از آنها امر شده‌اند،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، | بر این اساس، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی‌های نگهداری از آنها امر شده‌اند،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۰۷ و ۴۰۸.</ref> گرچه والدین [[شرک|مشرک]] <ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴.</ref> یا بدکار باشند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref> | ||
====مصادیق احسان==== | ====مصادیق احسان==== | ||
در آیات ۲۳ و ۲۴ سوره اِسراء، پس از فرمانِ احسان به والدین، برخی مصادیق دراین‌باره، همچون نهی از گفتن «اُف» و کمترین تندی به آنها بیان شده است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۳۲۴.</ref> در ادامه آیه، از فرزندان خواسته شده است که هنگام پیریِ پدر و مادر، نه تنها از بدرفتاری با آنان بپرهیزند، بلکه در برابر آنها فروتنی نمایند و در ازای سختی‌هایی که والدین برای رشد و تربیت آنان متحمل شدند، در زمان حیات و پس از مرگ‌شان در حق آنها [[دعا]] کنند.<ref>سوره اسراء، آیه ۲۳ـ۲۴.</ref><br> | در آیات ۲۳ و ۲۴ سوره اِسراء، پس از فرمانِ احسان به والدین، برخی مصادیق دراین‌باره، همچون نهی از گفتن «اُف» و کمترین تندی به آنها بیان شده است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۳۲۴.</ref> در ادامه آیه، از فرزندان خواسته شده است که هنگام پیریِ پدر و مادر، نه تنها از بدرفتاری با آنان بپرهیزند، بلکه در برابر آنها فروتنی نمایند و در ازای سختی‌هایی که والدین برای رشد و تربیت آنان متحمل شدند، در زمان حیات و پس از مرگ‌شان در حق آنها [[دعا]] کنند.<ref>سوره اسراء، آیه ۲۳ـ۲۴.</ref><br> | ||
در روایات نیز مصادیقی گوناگون برای حقوق والدین ذکر گردیده است؛ از جمله اینکه فرزند باید ایشان را به نام نخواند، جلوتر از آنان راه نرود و پیش از ایشان و نیز پشت به آنان ننشیند.<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸-۱۵۹؛ | در روایات نیز مصادیقی گوناگون برای حقوق والدین ذکر گردیده است؛ از جمله اینکه فرزند باید ایشان را به نام نخواند، جلوتر از آنان راه نرود و پیش از ایشان و نیز پشت به آنان ننشیند.<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸-۱۵۹؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۷۲؛ بخاری، الادب المفرد، ۱۴۰۹ق، ص۳۰.</ref> همچنین اگر او را فرا خوانند، به سرعت اجابت کند، حتی اگر در [[نماز]] باشد<ref>راوندی کاشانی، ص ۹۲؛ متقی، ج۱۶، ص۴۷۰.</ref> و اگر رفتار و گفتار آن دو برخلاف میل او بود، از اخم کردن یا دشنام دادن به آنان بپرهیزد.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۳۴۹؛ طوسی، التبیان؛ سیوطی، ذیل اسراء: ۲۳.</ref> | ||
حفظ حریم خصوصی پدر و مادر<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، | حفظ حریم خصوصی پدر و مادر<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۰۳؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۷۲.</ref> و سپاس‌گزاری از آنها<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص ۲۵۸.</ref> از دیگر مصادیق احسان به والدین شمرده شده است. | ||
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = {{حدیث|وَقَضَیٰ رَ‌بُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْ‌هُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِ‌یمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّ‌حْمَةِ وَقُل رَّ‌بِّ ارْ‌حَمْهُمَا کَمَا رَ‌بَّیَانِی صَغِیرً‌ا |ترجمه=و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها [حتی] «اوف» مگو و به آنان پَرخاش مکن و با آنها سخنی شایسته بگوی. و از سر مهربانی، بالِ فروتنی بر آنان بگس‌تر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت کن چنانکه مرا در خردی پروردند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>سورهٔ اسراء، آیهٔ ۲۳-۲۴، ترجمه فولادوند. </small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = {{حدیث|وَقَضَیٰ رَ‌بُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْ‌هُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِ‌یمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّ‌حْمَةِ وَقُل رَّ‌بِّ ارْ‌حَمْهُمَا کَمَا رَ‌بَّیَانِی صَغِیرً‌ا |ترجمه=و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها [حتی] «اوف» مگو و به آنان پَرخاش مکن و با آنها سخنی شایسته بگوی. و از سر مهربانی، بالِ فروتنی بر آنان بگس‌تر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت کن چنانکه مرا در خردی پروردند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>سورهٔ اسراء، آیهٔ ۲۳-۲۴، ترجمه فولادوند. </small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}} | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
==توجه خاص به حق مادر== | ==توجه خاص به حق مادر== | ||
در [[حدیث|روایات]] بر توجه خاص به مادر تأکید<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۹ـ۱۶۰.</ref> و بیشترین حق از آنِ او شمرده شده است.<ref>حاکم نیشابوری، دارالمعرفة، ج ۴، ص۱۵۰.</ref> تا جایی‌که ادای حق مادر را غیر ممکن دانسته‌اند<ref>ابن‌أبی‌جمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> و در روایتی از پیامبر نقل شده که نیکی به مادر کفّاره گناهان پیشین است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref><br> | در [[حدیث|روایات]] بر توجه خاص به مادر تأکید<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۹ـ۱۶۰.</ref> و بیشترین حق از آنِ او شمرده شده است.<ref>حاکم نیشابوری، دارالمعرفة، ج ۴، ص۱۵۰.</ref> تا جایی‌که ادای حق مادر را غیر ممکن دانسته‌اند<ref>ابن‌أبی‌جمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> و در روایتی از پیامبر نقل شده که نیکی به مادر کفّاره گناهان پیشین است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref><br> | ||
در [[آیه ۱۵ سوره احقاف]]، پس از سفارش به احسانِ والدین و بیان فلسفه آن، تنها از زحمات مادر یاد شده است. این مسئله، به باور عالمان مسلمان، تأکیدی بر حق مادر و سفارش بیشتر نسبت به اوست.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۳ش، ج۱۷، ص۴۰؛ ابن‌مفلح، الآداب الشرعیة و المنح المرعیة، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۳۸.</ref> [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] در [[رسالة الحقوق]]، سختی‌هایی که مادر در دوران بارداری و پس از آن در دوران کودکیِ فرزند متحمل می‌شود را گوشزد نموده و به‌طور ویژه، فرزند را به قدرشناسی از زحمات مادر سفارش می‌نماید.<ref>شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، | در [[آیه ۱۵ سوره احقاف]]، پس از سفارش به احسانِ والدین و بیان فلسفه آن، تنها از زحمات مادر یاد شده است. این مسئله، به باور عالمان مسلمان، تأکیدی بر حق مادر و سفارش بیشتر نسبت به اوست.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۳ش، ج۱۷، ص۴۰؛ ابن‌مفلح، الآداب الشرعیة و المنح المرعیة، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۳۸.</ref> [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] در [[رسالة الحقوق]]، سختی‌هایی که مادر در دوران بارداری و پس از آن در دوران کودکیِ فرزند متحمل می‌شود را گوشزد نموده و به‌طور ویژه، فرزند را به قدرشناسی از زحمات مادر سفارش می‌نماید.<ref>شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۲۱.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
*ابن‌أبی‌جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق و مصحح: مجتبی عراقی، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، ۱۴۰۵ق. | *ابن‌أبی‌جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق و مصحح: مجتبی عراقی، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، ۱۴۰۵ق. | ||
*ابن‌ابی‌شیبه، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، چاپ سعید محمد لحّام، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹. | *ابن‌ابی‌شیبه، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، چاپ سعید محمد لحّام، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹. | ||
*ابن‌حنبل، مسند الامام احمدبن حنبل، بیروت: دارصادر، بی‌تا. | *ابن‌حنبل، مسند الامام احمدبن حنبل، بیروت: دارصادر، بی‌تا. | ||
*ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | *ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۲: | ||
*شاه‌عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، تهران، میقات، چاپ اول، ۱۳۶۳ش. | *شاه‌عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، تهران، میقات، چاپ اول، ۱۳۶۳ش. | ||
*شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت(ع) چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | *شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت(ع) چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | *شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق و مصحح: لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق. | ||
*شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. | |||
*شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | |||
*صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الاحکام، انتشارات حضرت معصومه(س)، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق. | *صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الاحکام، انتشارات حضرت معصومه(س)، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق. | ||
*طباطبائی، محمدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۴/ ۱۹۷۱ـ۱۹۷۴. | *طباطبائی، محمدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۴/ ۱۹۷۱ـ۱۹۷۴. | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۷: | ||
*محمدبن شاه‌مرتضی فیض‌کاشانی، تفسیر الصافی، چاپ حسین اعلمی، تهران ۱۴۱۶. | *محمدبن شاه‌مرتضی فیض‌کاشانی، تفسیر الصافی، چاپ حسین اعلمی، تهران ۱۴۱۶. | ||
*محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، بی‌تا. | *محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، بی‌تا. | ||
* | *فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق. | ||
*ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، بیروت، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، ۱۴۰۳ق. | *ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، بیروت، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، ۱۴۰۳ق. | ||
*محمدبن محمد نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، چاپ مجتبی می‌نوی و علیرضا حیدری، تهران ۱۳۶۰ش. | *محمدبن محمد نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، چاپ مجتبی می‌نوی و علیرضا حیدری، تهران ۱۳۶۰ش. | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۸: | ||
*بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، محقق: محمد زهیر، دمشق، دار طوق النجاة، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | *بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، محقق: محمد زهیر، دمشق، دار طوق النجاة، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | ||
*همو، علل‌الشرایع، نجف ۱۳۸۵ـ۱۳۸۶، چاپ افست قم، بی‌تا. | *همو، علل‌الشرایع، نجف ۱۳۸۵ـ۱۳۸۶، چاپ افست قم، بی‌تا. | ||
*همو، مصباح المتهجّد، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱. | *همو، مصباح المتهجّد، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱. | ||
{{چپ‌چین}} | {{چپ‌چین}} | ||