احمد بن فهد حلی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان             = ابن فهد حلی

| تصویر             = مرقد ابن فهد 1.jpg

| اندازه تصویر     =

| نام کامل         = ابوالعباس جمال الدین احمد بن شمس الدین محمد بن فَهْد حِلّى اَسَدی

| لقب               = جمال الدین

| نسب               =

| تاریخ تولد       = ۷۵۷ قمری

| شهر تولد         = دقیقا مشخص نیست (احتمالا [[حله]])

| کشور تولد         = [[عراق]]

| محل تحصیل         = [[حله]] و [[جبل عامل]]

| محل زندگی         =

| تاریخ وفات       = ۸۴۱ قمری

| شهر وفات         = [[کربلا]]

| مدفن             = [[باغ نقیب علویین]] کربلا

| استادان           = [[على بن خازن حائری]]، [[على بن یوسف بن عبدالجلیل نیلى]]، [[ابن متوج|ابن مُتَّوج بَحرانى]]، [[مقداد بن عبدالله سیوری|مقداد بن عبدالله سُیوری]]، [[جمال الدین ابن اعرج عمیدی]] و [[على بن عبدالحمید نسابه حسینى]] و... .

| شاگردان           = [[على بن هلال جزایری]]، [[ابن راشد قطیفى]]، [[عبدالسمیع بن فیاض اسدی]]، [[ابن عشره كركى]]، [[مفلح بن حسن صیمری]]، [[محمد بن محمد بن حسن حولانى]] و [[سید محمد بن فلاح مشعشعى]] و... .

| تالیفات           = [[عدة الداعی و نجاح الساعی]]، [[المهذب البارع فى شرح المختصر النافع]]، [[الفصول فى دعوات اعقاب الفرائض]]، [[المقتصر من شرح المختصر]]، [[التحصین فى صفات العارفین]]، [[الرسائل العشر]] و... .

| فعالیت‌های علمی   =

| وب‌گاه رسمی       =

'''ابوالعباس جمال الدین احمد بن شمس الدین محمد بن فَهْد حِلّى اَسَدی''' (757-841ق)، از عالمان، فقیهان و محدّثان [[امامیه|امامى]] و شـهـرت او بيشتر در اخلاق، دعا و سیر و سلوك است. اثر مشهور او در این زمینه، كتاب [[عدة الداعی و نجاح الساعی]]<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/11342 عدة الداعی و نجاح الساعی]</ref> است كه به دعا و آداب و مسائل مربوط به آن می‌پردازد. این کتاب، با عنوان [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3679 آیین بندگی و نیایش] و [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3680 آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز] به فارسی ترجمه شده.

برخی کرامات، مثل اژدها شدن بیل در دست او به نشانه برتری بر علمای اسلام بر پیامبران بنی اسرائیل، به او نسبت داده شده. او در 841 ه.ق [[کربلا]] وفات یافت و در [[باغ نقیب علویین]] به خاک سپرده شد. برخی گفته اند [[سید علی قاضی طباطبایی|سیدعلی قاضی]] بر زیارت قبر او مداومت داشته است.

زادگاه وی به درستى معلوم نیست، اما همین مقدار روشن است كه زمانى در [[حلّه]] اقامت داشته و در [[مدرسه زینیه]] به تدریس مشغول بوده است.

 

ابن فهد در 84 سالگى درگذشت<ref>الرجال، ج2، ص111.</ref> و بنا به گفته [[محمد باقر خوانساری|خوانساری]] <ref>روضات الجنات ، ج1، ص74.</ref> مدفنش در [[كربلا]] کنارِ [[خیمه گاه]] واقع شده است.

 

[[آقابزرگ]]<ref>الذریعه، ج13، ص108</ref> بدون ذكر دلیل او را از شاگردان شهید اول دانسته است، اما این مقدار روشن است كه وی در حدود سال 824ق به منطقه [[جبل عامل|جَبَل عامِل]] سفر کرده‌است. در [[جزین|جِزّین]] از [[على بن محمد بن مكى]] ، فرزند شهید اول، به دریافت [[اجازه حدیث|اجازه]] نایل شده است.<ref>ریاض العلماء، ج1، ص64</ref>

در سال 840، [[اسپند میرزا]]، از حاكمان محلی سلسله قراقويونلو كه بر [[بغداد]] و نواحی اطراف آن حكم می‌راند، ابن فهد و سایر علماى شيعه را از حله و ديگر مناطق طلبيد و از آنان خواست با علماى سنى بغداد مناظره كنند. با پیروزی عالمان شیعه در این مناظره، اسپند ميرزا به ترویج مذهب [[تشیع]] امر كرد و به نام [[امامان شیعه|دوازده امام (ع)]] خطبه خواند و سكه زد. <ref>مجالس المؤمنین، قاضی نورالله شوشتری، اسلامیه، ۱۳۵۴، ج ۲، ص ۳۶۸ - ۳۷۰.</ref>

 

از استادان وی مى توان، [[على بن خازن حائری]]، [[على بن یوسف بن عبدالجلیل نیلى]]، [[ابن متوج|ابن مُتَّوج بَحرانى]]، [[مقداد بن عبدالله سیوری|مقداد بن عبدالله سُیوری]]، [[جمال الدین ابن اعرج عمیدی]] و [[على بن عبدالحمید نسابه حسینى]] را نام برد.<ref>المهذب البارع فى شرح المختصر النافع، ج1، ص194؛ مجالس المؤمنین، ج1، ص579؛ عوالى اللئالى العزیزیه، ج1، ص8؛ روضات الجنات، ج1، ص71-72</ref>

 

مهم ترین شاگردان وی [[على بن هلال جزایری]]، [[ابن راشد قطیفى]]، [[عبدالسمیع بن فیاض اسدی]]، [[ابن عشره كركى]]، [[مفلح بن حسن صیمری]]، [[محمد بن محمد بن حسن حولانى]] و [[سید محمد بن فلاح مشعشعى]] هستند.<ref>مجالس المؤمنین، ج1، ص580؛ عوالى اللئالى العزیزیه ج1، ص8؛ امل الامل، ج1، ص75؛ بحارالانوار، ج105، ص26-27؛ ریاض العلماء، ج3، ص121؛ روضات الجنات، ج1، ص73، ج7، ص169</ref>

 

[[عبدالله جوادی آملی|آيت الله جوادی آملی]] نيز او را از جمله كسانی می‌داند كه مقامات معنوی بسيار والایی داشته است. <ref>عبدالله جوادی آملی، تفسير تسنيم، ذيل بقره 1</ref>

 

#[[عدة الداعی و نجاح الساعی]] ، تهران ، 1274ق؛ابن فهد، در عدة‌الداعی به آثار و شرایط دعا، قرآن و ذکر پرداخته. او در خاتمه کتاب، توضیح مختصری از اسماء‌الله داده و وجه جمع تکثر اسما و وحدت ذات را بیان کرده. حسین غفاری ساروی، این کتاب را با عنوان '''آیین بندگی و نیایش''' به فارسی ترجمه کرده است.<ref>[http://www.lib.ir/LibView/SearchResult.aspx?title=%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%20%D8%A8%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%20%D9%88%20%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B4&typeID=0&q=PbLMW26H4LU2XccXccS6QP28S6UfXafXccQP48QP46XccXYXccI4Q6H3H5LQ6P3H2LQ6PfH4P8P5H2LQ6P4LM1Q6PcLQ6H5LMW26P3LM0 پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران]</ref>

#[[المهذب البارع فى شرح المختصر النافع]]، كتاب او در فقه كه امروزه نيز فقيهان شعيه در تحقيقات خود به آن توجه کرده و ارجاع می‌دهند. جلد اول این کتاب در 1407 و جلد دوم آن در 1411ق در [[قم]] به چاپ رسیده است؛

#[[الفصول فى دعوات اعقاب الفرائض]] ، 1314ق (در حاشیه مكارم الاخلاق )؛

#[[المقتصر من شرح المختصر]]، مشهد، 1410ق؛

#[[التحصین فى صفات العارفین]] ، تهران ، 1314ق (در حاشیه [[مكارم الاخلاق]] ) و نیز قم ، 1406ق (همراه [[مثیر الاحزان]])؛

 

 

==آثار خطى==

# [[الادعیة و الختوم]]؛<ref>الذریعه، ج1، ص393</ref>

# [[التواریخ الشرعیة عن الائمة المهدیة]]؛<ref>الذریعه، ج4، ص475</ref>

# [[الخلل فى الصلاة]]؛<ref>الذریعه، ج7، ص247</ref>

# [[جوابات المسائل الشامیة الثانیة]]؛<ref>الذریعه، ج5، ص223</ref>

# [[تعیین ساعات اللیل و تشخیصها بمنازل القمر]]؛<ref>الذریعه، ج4، ص228</ref>

# [[شرح الارشاد]]، كه ظاهراً قسمتى از آن در كتابخانه مركزی، به شماره (4)2621 موجود است؛

# [[فقه الصلاة]]؛<ref>الذریعه، ج16، ص293</ref>

# [[اللوامع]]؛<ref>فهرست کتابهای خطی کتابخانه آستان قدس، ج2، ص130-131، 5/487؛ فهرست کتابهای خطی مجلس شورا، ج12، ص226</ref>

#[[نیات العبادات و صیغ العقود و الایقاعات]]؛<ref>فهرست کتابهای خطی کتابخانه مرعشی ، شم (2)4150</ref>

# [[الهدایة]].<ref>الذریعه، ج25، ص164</ref>

علاوه بر این موارد، چند كتاب دیگر از جمله [[استخراج الحوادث]] كه متضمن پیشگویی هایى براساس سخنان [[امام على]](ع) بوده، به وی منسوب است.<ref>الذریعه، ج2، ص21، ج8، ص68، ج13، ص108، ج20، ص39، ج24، ص74</ref>

[[قاضی نورالله شوشتری]]<ref>مجالس المؤمنین، ج2، ص395-396</ref> مدعى شده، كتابى در زمینه [[علوم غریبه]] نزد ابن فهد بوده كه هنگام مرگ، آن را به فردی سپرده و از وی خواسته بود کتاب را در [[رود فرات]] اندازد. براساس همین روایت [[سید محمد بن فلاح مشعشعى]] كه در آغاز، از شاگردان ابن فهد بوده است ، آن كتاب را با حیله به چنگ آورد و با استفاده از مطالب آن، بر [[خوزستان]] استیلا یافت. [[آقا بزرگ]] این كتاب را همان استخراج الحوادث دانسته كه به نظر درست نمى آید.

{{پانویس|2}}

 

*آقابزرگ ، الذریعه.

*ابن ابى جمهور، محمد، عوالى اللئالى العزیزیه، به كوشش مجتبى عراقى ، قم ، 1403ق /1983م.

*ابن فهد حلى، احمد، المهذب البارع فى شرح المختصر النافع ، به كوشش مجتبى عراقى ، قم ، 1407ق / 1987م.

*افندی، میرزا عبدالله ، ریاض العلماء، به كوشش احمد حسینى، قم، 1401ق / 1981م.

*بحرالعلوم، محمد مهدی، الرجال، به كوشش محمدصادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم ، نجف ، مكتبه العلمین.

*حرعاملى ، محمد، امل الامل ، به كوشش احمد حسینى ، بغداد، 1385ق /1962م.

*جوادی آملی، عبدالله، تفسير تسنيم.

*خوانساری ، محمدباقر، روضات الجنات، تهران، 1382ق / 1962م.

*شوشتری ، قاضى نورالله ، مجالس المؤمنین، تهران، 1365ش.

*مجلسى ، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، 1403ق / 1984م.