Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۷۳
ویرایش
(ویکی سازی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
{{گسترش}} | {{گسترش}} | ||
{{ویکیسازی}} | {{ویکیسازی}} | ||
'''بیتالمُقَدَّس''' (به عربی بَیت المَقْدِس یا البیت المُقَدَّس) یا '''اورشلیم''' یا '''قُدس'''، شهری در [[فلسطین]] اشغالی که سومین شهر مقدس [[مسلمانان]] (پس از [[مکه]] و [[مدینه]]) و مقدسترین شهر جهان نزد [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] است. [[مسجد الاقصی]] نخستین [[قبله]] مسلمانان در این شهر قرار دارد. این شهر، از مراکز زیارتی [[ادیان ابراهیمی]] است و هر یک از این ادیان، آثار و ساختمانهایی در آن دارند. بیتالمقدس هم اکنون در اشغال کامل اسرائیل است و این شهر را پایتخت ابدی خود میخواند؛ اما سازمان ملل و بسیاری از کشورهای جهان، این ادعا را به رسمیت نمیشناسند.<ref>حمیدی، ص۲۷۶.</ref><br /> | '''بیتالمُقَدَّس''' (به عربی بَیت المَقْدِس یا البیت المُقَدَّس) یا '''اورشلیم''' یا '''قُدس'''، شهری در [[فلسطین]] اشغالی که سومین شهر مقدس [[مسلمانان]] (پس از [[مکه]] و [[مدینه]]) و مقدسترین شهر جهان نزد [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] است. [[مسجد الاقصی]] نخستین [[قبله]] مسلمانان در این شهر قرار دارد. این شهر، از مراکز زیارتی [[ادیان ابراهیمی]] است و هر یک از این ادیان، آثار و ساختمانهایی در آن دارند. بیتالمقدس هم اکنون در اشغال کامل [[اسرائیل]] است و اسرائیل این شهر را پایتخت ابدی خود میخواند؛ اما سازمان ملل و بسیاری از کشورهای جهان، این ادعا را به رسمیت نمیشناسند.<ref>حمیدی، ص۲۷۶.</ref><br /> | ||
بیتالمقدس و برخی اماکن موجود در آن بنابر روایات [[شیعه]]، فضیلت بسیاری دارند چنان که در روایتی از [[امام حسن عسکری علیهالسلام| | بیتالمقدس و برخی اماکن موجود در آن بنابر روایات [[شیعه]]، فضیلت بسیاری دارند چنان که در روایتی از [[امام حسن عسکری علیهالسلام| | ||
امام حسن عسکری(ع)]]، [[نماز|نماز گزاردن]] در [[ مسجد الاقصی]] در ردیف نماز گزاردن در [[مسجد الحرام]] دانسته شده و یک نماز در آن برابر با هزار نماز در دیگر مساجد است.<ref>من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج ۴، ص ۵۰۴؛ تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ص ۶۶۱.</ref>{{یاد| [[علیاکبر غفاری]] در توضیح این روایت در پاورقی [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]]، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۳۳ میگوید: این گونه روایات از طریق [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده و از طریق شیعه روایات قابل اعتمای نقل نشده است؛ و هرچند نمیتوان فضیلت مسجد بیت المقدس را انکار کرد ولی [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در [[الکافی (کتاب)|کافی]] درباب مربوط به فضل مساجد نام مساجدی چون [[مسجد قبا]]، [[مسجدالنبی]]، مسجد فضیح، احزاب،[[مسجد کوفه|کوفه]]، [[مسجد غدیر خم|غدیر خم]] و فتح و...ذکر شده روایتی درباب فضیلت مسجد بیت المقدس نقل نکرده و حتی از [[امام علی علیهالسلام|امیرالمؤمنین]] در کافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۹۱ روایت کرده که به مردی که قصد زیارت مسجد بیت المقدس به قصد کسب فضیلت و ثواب را داشت فرمود: زاد وتوشه و مرکبت رابفروش ودر [[مسجد کوفه]] نمازبخوان که که معادل حج وعمره است.}}برخی شیعیان ایرانی در قدیم به ویژه در دوره قاجار و پهلوی، زیارت اماکن مذهبی این شهر را با سفر [[حج]] همراه میکردهاند.<ref>برای نمونه نک: جعفریان، ص۲۳۰.</ref> | امام حسن عسکری(ع)]]، [[نماز|نماز گزاردن]] در [[ مسجد الاقصی]] در ردیف نماز گزاردن در [[مسجد الحرام]] دانسته شده و یک نماز در آن برابر با هزار نماز در دیگر مساجد است.<ref>من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج ۴، ص ۵۰۴؛ تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ص ۶۶۱.</ref>{{یاد| [[علیاکبر غفاری]] در توضیح این روایت در پاورقی [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]]، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۳۳ میگوید: این گونه روایات از طریق [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده و از طریق شیعه روایات قابل اعتمای نقل نشده است؛ و هرچند نمیتوان فضیلت مسجد بیت المقدس را انکار کرد ولی [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در [[الکافی (کتاب)|کافی]] درباب مربوط به فضل مساجد نام مساجدی چون [[مسجد قبا]]، [[مسجدالنبی]]، مسجد فضیح، احزاب،[[مسجد کوفه|کوفه]]، [[مسجد غدیر خم|غدیر خم]] و فتح و...ذکر شده روایتی درباب فضیلت مسجد بیت المقدس نقل نکرده و حتی از [[امام علی علیهالسلام|امیرالمؤمنین]] در کافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۹۱ روایت کرده که به مردی که قصد زیارت مسجد بیت المقدس به قصد کسب فضیلت و ثواب را داشت فرمود: زاد وتوشه و مرکبت رابفروش ودر [[مسجد کوفه]] نمازبخوان که که معادل حج وعمره است.}}برخی شیعیان ایرانی در قدیم به ویژه در دوره قاجار و پهلوی، زیارت اماکن مذهبی این شهر را با سفر [[حج]] همراه میکردهاند.<ref>برای نمونه نک: جعفریان، ص۲۳۰.</ref> | ||
== دلیل نامگذاری == | ==دلیل نامگذاری== | ||
قدیمیترین نامی که بر این شهر اطلاق شده، «أوروشالم»، نزد کنعانیها به معنای خدای آرامش و صلح، بوده است. در کتیبههای [[مصر]]ی تل العمارنه (کنار نهر نیل در شمال شهر اُسیوط)متعلق به قرن نوزدهم و هجدهم پیش از میلاد، از این شهر به نام «روشالیموم» یاد شده است. در [[تورات]] واژه اورشلیم که به عبری «یروشالایم» تلفظ میشود، بارها آمده است و از حیث ریشه شناسی، گفتهاند که به طور مستقیم از نام کنعانی آن یعنی «اوروشالم» گرفته شده است. در تورات با نامها و مضامین زیر از این شهر یاد شده است: سالیم<ref>سفر پیدایش، باب ۱۴:۱۸.</ref>، شالیم (کتاب مزامیر، مزمور ۷۶:۲)، یبوسی<ref>صحیفة یوشع، باب ۱۸:۲۸.</ref>، یبُوس<ref>سفرداوران، باب ۱۹:۱۰-۱۱.</ref>، شهر یهودا<ref>کتاب دوم تواریخ ایام، باب ۲۸:۲۵.</ref>، شهر خدا،<ref>کتاب مزامیر، مزمور ۴۶:۴.</ref> قریه پادشاه عظیم<ref>کتاب مزامیر، مزمور ۴۸:۲.</ref> و شهر مقدس.<ref>کتاب نَحَیما، باب ۱۱:۱۹.</ref> | قدیمیترین نامی که بر این شهر اطلاق شده، «أوروشالم»، نزد کنعانیها به معنای خدای آرامش و صلح، بوده است. در کتیبههای [[مصر]]ی تل العمارنه (کنار نهر نیل در شمال شهر اُسیوط)متعلق به قرن نوزدهم و هجدهم پیش از میلاد، از این شهر به نام «روشالیموم» یاد شده است. در [[تورات]] واژه اورشلیم که به عبری «یروشالایم» تلفظ میشود، بارها آمده است و از حیث ریشه شناسی، گفتهاند که به طور مستقیم از نام کنعانی آن یعنی «اوروشالم» گرفته شده است. در تورات با نامها و مضامین زیر از این شهر یاد شده است: سالیم<ref>سفر پیدایش، باب ۱۴:۱۸.</ref>، شالیم (کتاب مزامیر، مزمور ۷۶:۲)، یبوسی<ref>صحیفة یوشع، باب ۱۸:۲۸.</ref>، یبُوس<ref>سفرداوران، باب ۱۹:۱۰-۱۱.</ref>، شهر یهودا<ref>کتاب دوم تواریخ ایام، باب ۲۸:۲۵.</ref>، شهر خدا،<ref>کتاب مزامیر، مزمور ۴۶:۴.</ref> قریه پادشاه عظیم<ref>کتاب مزامیر، مزمور ۴۸:۲.</ref> و شهر مقدس.<ref>کتاب نَحَیما، باب ۱۱:۱۹.</ref> | ||
در آثار راجع به تاریخ نخستین سدههای اسلامی، نام این شهر به صورت «ایلیاء مدینة بیت المقدس» آمده است. ایلیاء، اشاره به نام هادریانوس اول، امپراتور روم، است که بر شهر ویران شده اورشلیم، شهری رومی بنا کرد و نام آیلیا کاپیتولینا را بر آن نهاد<ref>الموسوعة الفلسطینیة، ج ۳، ص۵۱۱؛ طیباوی، ص۸-؛ د. اسلام، چاپ دوم، ج ۵، ذیل «قدس”، ص۳۲۲-۳۲۳. .</ref> القدس همان کلمه آرامی قدشه است که در اصطلاح قرته د قدشه<ref>مثلاً اشعیای نبی، ۴۸:۲.</ref>، معنای «شهر قدس”، و نه «شهر مقدس”، از آن مستفاد میشده است.<ref>د. اسلام، چاپ دوم، ج ۵، ذیل «قدس”، ص۳۲۳.</ref> | در آثار راجع به تاریخ نخستین سدههای اسلامی، نام این شهر به صورت «ایلیاء مدینة بیت المقدس» آمده است. ایلیاء، اشاره به نام هادریانوس اول، امپراتور روم، است که بر شهر ویران شده اورشلیم، شهری رومی بنا کرد و نام آیلیا کاپیتولینا را بر آن نهاد<ref>الموسوعة الفلسطینیة، ج ۳، ص۵۱۱؛ طیباوی، ص۸-؛ د. اسلام، چاپ دوم، ج ۵، ذیل «قدس”، ص۳۲۲-۳۲۳. .</ref> القدس همان کلمه آرامی قدشه است که در اصطلاح قرته د قدشه<ref>مثلاً اشعیای نبی، ۴۸:۲.</ref>، معنای «شهر قدس”، و نه «شهر مقدس”، از آن مستفاد میشده است.<ref>د. اسلام، چاپ دوم، ج ۵، ذیل «قدس”، ص۳۲۳.</ref> | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
بنابر آمار سال ۲۰۰۹، جمعیت بیتالمقدس ۷۸۰,۲۰۰ تن است که ۳۹ درصد آن، عرب و بقیه مهاجران یهودی با ملیت های مختلف و نیز اقلیتی مسیحی هستند. زبان غالب مردم، عربی و عبری است. اکثریت مسلمانان بیتالمقدس، [[اهلسنت]] و غالبا یهودیان ساکن این شهر، ارتدوکس و در اجرای شریعت تورات مشهور به بنیادگرایی و تندروی هستند. گزارش هایی از نارضایتی دیگر یهودیان از فشارهای این گروه در دست است.<ref>برای نمونه نک: http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4129945,00.html.</ref> | بنابر آمار سال ۲۰۰۹، جمعیت بیتالمقدس ۷۸۰,۲۰۰ تن است که ۳۹ درصد آن، عرب و بقیه مهاجران یهودی با ملیت های مختلف و نیز اقلیتی مسیحی هستند. زبان غالب مردم، عربی و عبری است. اکثریت مسلمانان بیتالمقدس، [[اهلسنت]] و غالبا یهودیان ساکن این شهر، ارتدوکس و در اجرای شریعت تورات مشهور به بنیادگرایی و تندروی هستند. گزارش هایی از نارضایتی دیگر یهودیان از فشارهای این گروه در دست است.<ref>برای نمونه نک: http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4129945,00.html.</ref> | ||
== اهمیت == | ==اهمیت== | ||
===موقعیت ژئوپلتیک=== | ===موقعیت ژئوپلتیک=== | ||
شهر بیتالمقدس به لحاظ موقعیت ژئوپلتیک همواره برای مردم و حکومتهای منطقه اهمیت بسیاری داشت و این شهر در دورههای قدیم گذرگاه ارتباطی میان آفریقا، اروپا و آسیا بوده است.<ref>Rogerson, J. & Ph.Davies, The Old Testament World, Cambridge, 1989, PP.20-21.</ref> وجود اماکن مذهبی سه دین ابراهیمی اسلام، یهودی و مسیحی مانند قبة الصخره، مسجد الاقصی و اماکن مقدس دیگر و خاستگاه دین یهودی و مسیحی، اهمیت مذهبی شایان توجهی نیز بدان بخشیده است. جایگاه مذهبی این شهر باعث شده است تا حکومت بر آن، به لحاظ سیاسی نیز اهمیت بیشتری یابد. بدین رو، دستیابی به حاکمیت بر آن در طول تاریخ، همواره محل منازعه و عاملی تنشزا در منطقه بوده و جنگهای بسیاری بر سر آن روی داده است. [[اشغال فلسطین]] و بیتالمقدس در قرن بیستم توسط غرب و بیرون رفتنش از حاکمیت مسلمانان، افزون بر مشکلات سیاسی و ژئوپلتیک، ضربه حیثیتی سنگینی نیز به مسلمانان وارده کرد. بنابر تاریخ مکتوب، این منطقه در دورههای اخیر و در بیشترین دوره زمانی، تحت حاکمیت مسلمانان بوده است و اکثریت ساکنان آن، عرب و مسلمان بودهاند. | شهر بیتالمقدس به لحاظ موقعیت ژئوپلتیک همواره برای مردم و حکومتهای منطقه اهمیت بسیاری داشت و این شهر در دورههای قدیم گذرگاه ارتباطی میان آفریقا، اروپا و آسیا بوده است.<ref>Rogerson, J. & Ph.Davies, The Old Testament World, Cambridge, 1989, PP.20-21.</ref> وجود اماکن مذهبی سه دین ابراهیمی اسلام، یهودی و مسیحی مانند قبة الصخره، مسجد الاقصی و اماکن مقدس دیگر و خاستگاه دین یهودی و مسیحی، اهمیت مذهبی شایان توجهی نیز بدان بخشیده است. جایگاه مذهبی این شهر باعث شده است تا حکومت بر آن، به لحاظ سیاسی نیز اهمیت بیشتری یابد. بدین رو، دستیابی به حاکمیت بر آن در طول تاریخ، همواره محل منازعه و عاملی تنشزا در منطقه بوده و جنگهای بسیاری بر سر آن روی داده است. [[اشغال فلسطین]] و بیتالمقدس در قرن بیستم توسط غرب و بیرون رفتنش از حاکمیت مسلمانان، افزون بر مشکلات سیاسی و ژئوپلتیک، ضربه حیثیتی سنگینی نیز به مسلمانان وارده کرد. بنابر تاریخ مکتوب، این منطقه در دورههای اخیر و در بیشترین دوره زمانی، تحت حاکمیت مسلمانان بوده است و اکثریت ساکنان آن، عرب و مسلمان بودهاند. | ||
در دوران معاصر ماجرای اشغال فلسطین و آواره شدن مردم این سرزمین و اصرار رژیم اسرائیل برای یهودیسازی مناطق مختلف فلسطین از جمله بیتالمقدس علی رغم اعتراض بسیاری از کشورهای جهان و نیز سازمان ملل، باعث شده است تا مردم جهان نسبت به وقایع فلسطین و بیتالمقدس بسیار حساس شوند. | در دوران معاصر ماجرای اشغال فلسطین و آواره شدن مردم این سرزمین و اصرار [[اسرائیل|رژیم اسرائیل]] برای یهودیسازی مناطق مختلف فلسطین از جمله بیتالمقدس علی رغم اعتراض بسیاری از کشورهای جهان و نیز سازمان ملل، باعث شده است تا مردم جهان نسبت به وقایع فلسطین و بیتالمقدس بسیار حساس شوند. | ||
===یهودیت=== | ===یهودیت=== | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
امروزه، مسجد الاقصی در محوطه حرم شریف به طرف جنوب زمین حرم در فاصله پانصد متری مسجد صخره، قرار دارد.<ref>حمیدی، ص۱۸۳.</ref> | امروزه، مسجد الاقصی در محوطه حرم شریف به طرف جنوب زمین حرم در فاصله پانصد متری مسجد صخره، قرار دارد.<ref>حمیدی، ص۱۸۳.</ref> | ||
===مسجد صخره === | ===مسجد صخره=== | ||
{{اصلی|مسجد صخره}} | {{اصلی|مسجد صخره}} | ||
مسجد صخره یا صخره مقدس، نام مسجدی در محوطه حریم شریف بر تپه موریا، واقع در شهر بیت المقدس است. ذیل گنبد این مسجد، صخرهای بزرگ به رنگ سفید مایل به کرم است که گویا قلهٔ کوه بوده و در زیر قُبَّةُالصّخره(qobbato's.Saxra) قرار دارد و در دین یهود، اسلام و مسیحیت محترم است. گنبد یا قبه طلایی مشهور که مردم آن را گنبد مسجدالاقصی میپندارند، بر صخره ساخته شده و گنبد مسجد صخره است. | مسجد صخره یا صخره مقدس، نام مسجدی در محوطه حریم شریف بر تپه موریا، واقع در شهر بیت المقدس است. ذیل گنبد این مسجد، صخرهای بزرگ به رنگ سفید مایل به کرم است که گویا قلهٔ کوه بوده و در زیر قُبَّةُالصّخره(qobbato's.Saxra) قرار دارد و در دین یهود، اسلام و مسیحیت محترم است. گنبد یا قبه طلایی مشهور که مردم آن را گنبد مسجدالاقصی میپندارند، بر صخره ساخته شده و گنبد مسجد صخره است. | ||
خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
خلیفه دوم]] بنا کرد. گویند عمر در مقابل پلههای کنیسهٔ قیامت در بیتالمقدس نماز خواند، و این مسجد در جایی بنا شدهکه گمان میرود عمر در آن جا نماز گزارده تا به کلیسای قیامت که در آن زمان مسیحیان در آن عبادت میکردند، حرمت نهاده باشد.<ref>حمیدی، ص۱۹۰ و ۱۹۱.</ref> | خلیفه دوم]] بنا کرد. گویند عمر در مقابل پلههای کنیسهٔ قیامت در بیتالمقدس نماز خواند، و این مسجد در جایی بنا شدهکه گمان میرود عمر در آن جا نماز گزارده تا به کلیسای قیامت که در آن زمان مسیحیان در آن عبادت میکردند، حرمت نهاده باشد.<ref>حمیدی، ص۱۹۰ و ۱۹۱.</ref> | ||
=== دیوار براق=== | ===دیوار براق=== | ||
بنابر برخی روایات اسلامی، [[ حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر اکرم(ص)]] مرکب خود را در شب [[معراج]] به همین دیوار بست. این مرکب در روایات «[[براق]]» خوانده شده و بدین رو دیوار را دیوار براق گویند.<ref>نک: مقدسی، ص۷۶-۷۸.</ref> مسلمانان دیوار ندبه را بخشی از دیوار یک مسجد کهن میدانند. پس از اسلام صلاح الدین ایوبی (۵۳۲- ۵۸۹ ه. ق/ ۱۱۳۸- ۱۱۹۳. م) دیوارها را تعمیر کرد. آخرین کسی که دیوار را تجدید- بنا کرد و برجها و دروازهها و درهایی بر آن افزود، سلیمان قانونی دهمین و بزرگترین سلطان عثمانی (۱۵۲۰- ۱۵۶۶ م/ ۹۲۶- ۹۷۴ ه. ق) بود.<ref>حمیدی، ص۱۹۲.</ref> | بنابر برخی روایات اسلامی، [[ حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر اکرم(ص)]] مرکب خود را در شب [[معراج]] به همین دیوار بست. این مرکب در روایات «[[براق]]» خوانده شده و بدین رو دیوار را دیوار براق گویند.<ref>نک: مقدسی، ص۷۶-۷۸.</ref> مسلمانان دیوار ندبه را بخشی از دیوار یک مسجد کهن میدانند. پس از اسلام صلاح الدین ایوبی (۵۳۲- ۵۸۹ ه. ق/ ۱۱۳۸- ۱۱۹۳. م) دیوارها را تعمیر کرد. آخرین کسی که دیوار را تجدید- بنا کرد و برجها و دروازهها و درهایی بر آن افزود، سلیمان قانونی دهمین و بزرگترین سلطان عثمانی (۱۵۲۰- ۱۵۶۶ م/ ۹۲۶- ۹۷۴ ه. ق) بود.<ref>حمیدی، ص۱۹۲.</ref> | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۲۸: | ||
===دوره اسلامی تا پایان دوره عثمانی=== | ===دوره اسلامی تا پایان دوره عثمانی=== | ||
====فتح بیت المقدس ==== | ====فتح بیت المقدس==== | ||
*پس از نبرد یرموک ([[۱۵ رجب]] / اوت ۶۳۶)، مسلمانان بیت المقدس را در ۱۶۱۷/ ۶۳۸ فتح کردند.<ref>بلاذری، ص۱۳۹.</ref> | *پس از نبرد یرموک ([[۱۵ رجب]] / اوت ۶۳۶)، مسلمانان بیت المقدس را در ۱۶۱۷/ ۶۳۸ فتح کردند.<ref>بلاذری، ص۱۳۹.</ref> | ||
*نخستین مسلمانانی که در بیت المقدس اسکان یافتند، کسانی از مردم [[مدینه]] همچون اوس، برادرزاده حَسّان بن ثابت، شاعر خاص پیامبراکرم، بودند<ref>ابن سعد، ج ۷، قسم ۲، ص۱۲۴.</ref>. | *نخستین مسلمانانی که در بیت المقدس اسکان یافتند، کسانی از مردم [[مدینه]] همچون اوس، برادرزاده حَسّان بن ثابت، شاعر خاص پیامبراکرم، بودند<ref>ابن سعد، ج ۷، قسم ۲، ص۱۲۴.</ref>. | ||
* مقدسی (ص ۱۷۱، س ۱۲) و دیگران گفتهاند که خلیفه [[عثمان بن عفان| عثمان]]، عواید باغهای سلوام (شیلوه) را به فقرای شهر اختصاص داد. باوجود اینکه نظم جامعه مسیحیان این شهر با فتح بیت المقدس به دست مسلمانان دستخوش دگرگونی شد، بیت المقدس هویت مسیحی خود را تا حدودی حفظ کرد. | *مقدسی (ص ۱۷۱، س ۱۲) و دیگران گفتهاند که خلیفه [[عثمان بن عفان| عثمان]]، عواید باغهای سلوام (شیلوه) را به فقرای شهر اختصاص داد. باوجود اینکه نظم جامعه مسیحیان این شهر با فتح بیت المقدس به دست مسلمانان دستخوش دگرگونی شد، بیت المقدس هویت مسیحی خود را تا حدودی حفظ کرد. | ||
==== دوره امویان (۱۹-۱۳۲)==== | ====دوره امویان (۱۹-۱۳۲)==== | ||
در حدود [[سال ۱۹ هجری قمری]] [[معاویة بن ابیسفیان| | در حدود [[سال ۱۹ هجری قمری]] [[معاویة بن ابیسفیان| | ||
معاویة بن ابی سفیان]] به فرماندهی سپاه اسلام در [[فلسطین]] و [[شام]] منصوب شد. او مدت چهل سال، نخست به عنوان والی، سپس به عنوان خلیفه، بر این سرزمین حکم راند.<ref>نولدکه، ص۹۵.</ref>. | معاویة بن ابی سفیان]] به فرماندهی سپاه اسلام در [[فلسطین]] و [[شام]] منصوب شد. او مدت چهل سال، نخست به عنوان والی، سپس به عنوان خلیفه، بر این سرزمین حکم راند.<ref>نولدکه، ص۹۵.</ref>. | ||
==== دوره عباسیان (۱۳۲ -۳۵۸)==== | ====دوره عباسیان (۱۳۲ -۳۵۸)==== | ||
در عهد [[مأمون عباسی| مأمون]] (۱۹۸ -۲۱۸ق.) بیت المقدس دچار قحطی شد و مسلمانان از آن کوچیدند. شورش عظیم «فلاحین» در اواخر حکومت [[معتصم]] (۲۱۸ -۲۲۷) به رهبری ابوحرب المُبَرْقَع، در سراسر شام گسترش یافت. هنگامی که او وارد بیت المقدس شد، مردم شهر از مسلمان و مسیحی و یهودی از شهر گریختند و تمام عبادتگاهها غارت شد. سرانجام، المبرقع در مقابل سپاه [[ معتصم عباسی |معتصم]] شکست خورد.<ref>ابن اثیر، ج ۶، ص۳۷۱-۳۷۲؛ سایروس، ج ۲، ص۵۴۱.</ref>. | در عهد [[مأمون عباسی| مأمون]] (۱۹۸ -۲۱۸ق.) بیت المقدس دچار قحطی شد و مسلمانان از آن کوچیدند. شورش عظیم «فلاحین» در اواخر حکومت [[معتصم]] (۲۱۸ -۲۲۷) به رهبری ابوحرب المُبَرْقَع، در سراسر شام گسترش یافت. هنگامی که او وارد بیت المقدس شد، مردم شهر از مسلمان و مسیحی و یهودی از شهر گریختند و تمام عبادتگاهها غارت شد. سرانجام، المبرقع در مقابل سپاه [[ معتصم عباسی |معتصم]] شکست خورد.<ref>ابن اثیر، ج ۶، ص۳۷۱-۳۷۲؛ سایروس، ج ۲، ص۵۴۱.</ref>. | ||
خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
*مذهب غالب مردم شهر در قرن چهارم پنجم حتی قبل از هجوم صلیبیان، شافعی با رشحاتی از مذهب حنبلی بود که ابوالفرج شیرازی بدان سامان برده بود.<ref>حنبلی، ص۲۶۳- ۲۶۵.</ref> | *مذهب غالب مردم شهر در قرن چهارم پنجم حتی قبل از هجوم صلیبیان، شافعی با رشحاتی از مذهب حنبلی بود که ابوالفرج شیرازی بدان سامان برده بود.<ref>حنبلی، ص۲۶۳- ۲۶۵.</ref> | ||
==== دوره صلیبیان و ایوبیان ==== | ====دوره صلیبیان و ایوبیان==== | ||
*صلیبیان در [[۲۳ رمضان]] ۴۹۱، بیت المقدس را تصرف کردند. قتل عام مسلمانان و یهودیان ناشی از ملاحظات دینی و نظامی بود. بیت المقدس به صورت شهری مسیحی درآمد و غیرمسیحیان حق اقامت در آن داشتند. مساجد به کلیسا تبدیل شد، یا به عنوان اماکن غیردینی مورد استفاده قرار گرفت.<ref>ابن منقذ، ص۱۳۴ -۱۳۵.</ref> | *صلیبیان در [[۲۳ رمضان]] ۴۹۱، بیت المقدس را تصرف کردند. قتل عام مسلمانان و یهودیان ناشی از ملاحظات دینی و نظامی بود. بیت المقدس به صورت شهری مسیحی درآمد و غیرمسیحیان حق اقامت در آن داشتند. مساجد به کلیسا تبدیل شد، یا به عنوان اماکن غیردینی مورد استفاده قرار گرفت.<ref>ابن منقذ، ص۱۳۴ -۱۳۵.</ref> | ||
*مملکت نوپای مسیحی، مملکت اورشلیم یا «رگنوم هیروسالم» نامیده شد و بیت المقدس (اورشلیم) به عنوان مرکز این مملکت، و در مقام یک مکان مقدس مسیحی، رو به رونق نهاد. در کمتر از یک دهه پس از آنکه صلیبیان این شهر را تسخیر کردند، زندگی برای سکنه غیرمسیحی به حالت عادی درآمد. ورود به این شهرهمچنان برای مسلمانان و یهودیان ممنوع بود، اما آنان بمرور اجازه یافتند که برای تجارت و زیارت وارد شهر شوند.<ref>ابن منقذ، ص۱۳۴ -۱۳۵.</ref> | *مملکت نوپای مسیحی، مملکت اورشلیم یا «رگنوم هیروسالم» نامیده شد و بیت المقدس (اورشلیم) به عنوان مرکز این مملکت، و در مقام یک مکان مقدس مسیحی، رو به رونق نهاد. در کمتر از یک دهه پس از آنکه صلیبیان این شهر را تسخیر کردند، زندگی برای سکنه غیرمسیحی به حالت عادی درآمد. ورود به این شهرهمچنان برای مسلمانان و یهودیان ممنوع بود، اما آنان بمرور اجازه یافتند که برای تجارت و زیارت وارد شهر شوند.<ref>ابن منقذ، ص۱۳۴ -۱۳۵.</ref> | ||
خط ۱۵۴: | خط ۱۵۴: | ||
*الکامل، برادر المعظم، که حاکم مصر بود، برای آنکه از تعرض ایوبیان شام مصون باشد، در حدود ۶۲۶/۱۲۲۹ معاهدهای با امپراتور فردریک دوم منعقد کرد و طبق آن این شهر را به مدت ده سال به او واگذاشت. به سبب منازعاتی که بعدها بین ایوبیان مصر و ایوبیان شام پیش آمد، قراردادی میان ایوبیان شام و مسیحیان منعقد شد که به موجب آن ظاهراً مسلمانان حتی از ناحیه معبد نیز بیرون رانده میشدند و فرمانده صلیبیان امکان مییافت که بر بیت المقدس یکسره تسلط یابد<ref>کدر، ج ۴۱، ص۸۸.</ref>. | *الکامل، برادر المعظم، که حاکم مصر بود، برای آنکه از تعرض ایوبیان شام مصون باشد، در حدود ۶۲۶/۱۲۲۹ معاهدهای با امپراتور فردریک دوم منعقد کرد و طبق آن این شهر را به مدت ده سال به او واگذاشت. به سبب منازعاتی که بعدها بین ایوبیان مصر و ایوبیان شام پیش آمد، قراردادی میان ایوبیان شام و مسیحیان منعقد شد که به موجب آن ظاهراً مسلمانان حتی از ناحیه معبد نیز بیرون رانده میشدند و فرمانده صلیبیان امکان مییافت که بر بیت المقدس یکسره تسلط یابد<ref>کدر، ج ۴۱، ص۸۸.</ref>. | ||
==== دوران ممالیک و عثمانیها (۶۴۸-۱۲۴۷)==== | ====دوران ممالیک و عثمانیها (۶۴۸-۱۲۴۷)==== | ||
*پس از پیروزی [[ممالیک]] در عین جالوت در [[شوال]] ۶۵۸، بیت المقدس مشخصاً در قلمرو آنها ادغام شد و ابتدا تحت حکومت مملوک نایب الحکومه دمشق درآمد.<ref>عارف، ص۳۱۷- ۳۲۸.</ref>. | *پس از پیروزی [[ممالیک]] در عین جالوت در [[شوال]] ۶۵۸، بیت المقدس مشخصاً در قلمرو آنها ادغام شد و ابتدا تحت حکومت مملوک نایب الحکومه دمشق درآمد.<ref>عارف، ص۳۱۷- ۳۲۸.</ref>. | ||
*تاریخ دقیق ورود ترکهای عثمانی به بیت المقدس روشن نیست، در خلال مبارزات پیروزمندانه سلطان سلیم اول با ممالیک (۹۲۲-۹۲۳)، جانشین وی، سلطان سلیمان قانونی، آثار متعددی از خود در این شهر برجای گذاشت.<ref>عارف، ص۳۱۷- ۳۲۸.</ref> | *تاریخ دقیق ورود ترکهای عثمانی به بیت المقدس روشن نیست، در خلال مبارزات پیروزمندانه سلطان سلیم اول با ممالیک (۹۲۲-۹۲۳)، جانشین وی، سلطان سلیمان قانونی، آثار متعددی از خود در این شهر برجای گذاشت.<ref>عارف، ص۳۱۷- ۳۲۸.</ref> | ||
خط ۱۶۰: | خط ۱۶۰: | ||
*قرن سیزدهم برای بیت المقدس آغازی ناخجسته داشت؛ در ۱۲۲۳ به دنبال آتش سوزی کلیسای قیامت، سلطان محمود دوم به یونانیها اجازه بازسازی بنا را داد اما ینی چریها دست به تحریکاتی زدند تا از بازسازی کلیسا جلوگیری کنند. در نتیجه، شورشی عمومی برپا شد که به دست والی [[دمشق]]، سرکوب شد و ۳۸ تن از رهبران شورش اعدام شدند<ref>عارف، ص۳۵۶- ۳۵۸.</ref>. در حدود ۱۲۴۰ شورش دیگری به سبب وضع مالیاتهای سنگین بر اهالی شهر پاگرفت که با مداخلة سپاهیان سلطان عثمانی فرو نشست<ref>اسپیریدون، ص۳۴.</ref>. | *قرن سیزدهم برای بیت المقدس آغازی ناخجسته داشت؛ در ۱۲۲۳ به دنبال آتش سوزی کلیسای قیامت، سلطان محمود دوم به یونانیها اجازه بازسازی بنا را داد اما ینی چریها دست به تحریکاتی زدند تا از بازسازی کلیسا جلوگیری کنند. در نتیجه، شورشی عمومی برپا شد که به دست والی [[دمشق]]، سرکوب شد و ۳۸ تن از رهبران شورش اعدام شدند<ref>عارف، ص۳۵۶- ۳۵۸.</ref>. در حدود ۱۲۴۰ شورش دیگری به سبب وضع مالیاتهای سنگین بر اهالی شهر پاگرفت که با مداخلة سپاهیان سلطان عثمانی فرو نشست<ref>اسپیریدون، ص۳۴.</ref>. | ||
=== دوره معاصر === | ===دوره معاصر=== | ||
در این دوره تحولات اساسی در این شهر روی داد و بیت المقدس آشکارا به صورت شهری مسیحی یهودی درآمد، ولی سکنه مسلمان آن نیز به نحو محسوسی افزایش یافت. افزایش غیر مترقبه شمار مسیحیان این شهر به سبب وابستگی فزاینده ترکیه عثمانی به تحولات اروپا بود. این تحول، با فتح فلسطین (و خارج شدن آن از سلطه عثمانی) به دست ابراهیم پاشا فرزند محمدعلی پاشا خدیو مصر، در ۱۲۴۷ آغاز شد. مسیحیان (و یهودیان) بیت المقدس از بسیاری از مالیاتهای ویژهای که ناگزیر بودند به حکام محلی پرداخت کنند خلاصی یافتند و مجاز شدند که برای خود اماکن مذهبی بسازند یا آنها را مرمت کنند و به خدمت حکومت درآیند. | در این دوره تحولات اساسی در این شهر روی داد و بیت المقدس آشکارا به صورت شهری مسیحی یهودی درآمد، ولی سکنه مسلمان آن نیز به نحو محسوسی افزایش یافت. افزایش غیر مترقبه شمار مسیحیان این شهر به سبب وابستگی فزاینده ترکیه عثمانی به تحولات اروپا بود. این تحول، با فتح فلسطین (و خارج شدن آن از سلطه عثمانی) به دست ابراهیم پاشا فرزند محمدعلی پاشا خدیو مصر، در ۱۲۴۷ آغاز شد. مسیحیان (و یهودیان) بیت المقدس از بسیاری از مالیاتهای ویژهای که ناگزیر بودند به حکام محلی پرداخت کنند خلاصی یافتند و مجاز شدند که برای خود اماکن مذهبی بسازند یا آنها را مرمت کنند و به خدمت حکومت درآیند. | ||
خط ۱۶۸: | خط ۱۶۸: | ||
با ورود عثمانی به جنگ جهانی اول، تلاشهای بریتانیا برای تجزیه عثمانی شروع شد. بریتانیا نخست به وسیله نمایندگان خود با شریف حسین، حاکم مکه از سوی عثمانی، و پسران او مذاکره کرد و به آنان وعده داد که از ایجاد حکومت واحد عربی در تمام سرزمینهای عرب حمایت خواهد کرد (۱۳۳۳/۱۹۱۵). در ۱۳۳۴/۱۹۱۶ قرارداد سایکس پیکو میان فرانسه و بریتانیا به امضا رسید.{{یاد|موافقتنامه سایکس-پیکو (به انگلیسی: Sykes–Picot Agreement) یا موافقتنامه آسیای صغیر. توافقی سری میان [[بریتانیا| بریتانیای کبیر]] و [[فرانسه]] بود که در روز نهم ماه مه ۱۹۱۶ در خلال جنگ جهانی اول و با رضایت [[روسیه]] برای تقسیم امپراتوری عثمانی منعقد شد. این توافقنامه به تقسیم [[سوریه]]، [[عراق]]، [[لبنان]] و [[فلسطین]] میان فرانسه و بریتانیا منجر شد.}} این قرارداد با وعدههای بریتانیا به شریف حسین در تضاد بود، زیرا براساس آن فلسطین به صورت بین المللی اداره میشد. سپس انگلستان برای کسب حمایت مالی و سیاسی یهودیان با [[ صهیونیسم| | با ورود عثمانی به جنگ جهانی اول، تلاشهای بریتانیا برای تجزیه عثمانی شروع شد. بریتانیا نخست به وسیله نمایندگان خود با شریف حسین، حاکم مکه از سوی عثمانی، و پسران او مذاکره کرد و به آنان وعده داد که از ایجاد حکومت واحد عربی در تمام سرزمینهای عرب حمایت خواهد کرد (۱۳۳۳/۱۹۱۵). در ۱۳۳۴/۱۹۱۶ قرارداد سایکس پیکو میان فرانسه و بریتانیا به امضا رسید.{{یاد|موافقتنامه سایکس-پیکو (به انگلیسی: Sykes–Picot Agreement) یا موافقتنامه آسیای صغیر. توافقی سری میان [[بریتانیا| بریتانیای کبیر]] و [[فرانسه]] بود که در روز نهم ماه مه ۱۹۱۶ در خلال جنگ جهانی اول و با رضایت [[روسیه]] برای تقسیم امپراتوری عثمانی منعقد شد. این توافقنامه به تقسیم [[سوریه]]، [[عراق]]، [[لبنان]] و [[فلسطین]] میان فرانسه و بریتانیا منجر شد.}} این قرارداد با وعدههای بریتانیا به شریف حسین در تضاد بود، زیرا براساس آن فلسطین به صورت بین المللی اداره میشد. سپس انگلستان برای کسب حمایت مالی و سیاسی یهودیان با [[ صهیونیسم| | ||
صهیونیستها]] وارد مذاکره شد و در [[۱۶ محرم]] ۱۳۳۶/ ۲ نوامبر ۱۹۱۷ با صدور اعلامیه بالفور ایجاد «وطن ملی یهود» را تعهد کرد. این اعلامیه در اصل، نامه بالفور، وزیر خارجه وقت انگلیس، به لرد رتشیلد (روچیلد)، از رهبران صهیونیسم، بود. اعلامیة بالفور محصول گرایش متقابل امپریالیسم و صهیونیسم بریتانیا به یکدیگر بود و با وعدههای سابق انگلستان در موافقتنامه سایکس پیکو * تضادی آشکار داشت<ref>بیت المقدس، ص۸۴- ۸۵؛ احمدی، ص۱۳۵، ۱۴۹- ۱۵۳.</ref>. در واقع دولت انگلیس به این وسیله توانست بحران مسیحیت یهود را به جهان اسلام منتقل سازد<ref>ولایتی، ص۴.</ref>. | صهیونیستها]] وارد مذاکره شد و در [[۱۶ محرم]] ۱۳۳۶/ ۲ نوامبر ۱۹۱۷ با صدور اعلامیه بالفور ایجاد «وطن ملی یهود» را تعهد کرد. این اعلامیه در اصل، نامه بالفور، وزیر خارجه وقت انگلیس، به لرد رتشیلد (روچیلد)، از رهبران صهیونیسم، بود. اعلامیة بالفور محصول گرایش متقابل امپریالیسم و صهیونیسم بریتانیا به یکدیگر بود و با وعدههای سابق انگلستان در موافقتنامه سایکس پیکو * تضادی آشکار داشت<ref>بیت المقدس، ص۸۴- ۸۵؛ احمدی، ص۱۳۵، ۱۴۹- ۱۵۳.</ref>. در واقع دولت انگلیس به این وسیله توانست بحران مسیحیت یهود را به جهان اسلام منتقل سازد<ref>ولایتی، ص۴.</ref>. | ||
====اشغال توسط نیروهای انگلیسی ==== | ====اشغال توسط نیروهای انگلیسی==== | ||
در [[۲۳ صفر]] ۱۳۳۶/ ۹ دسامبر ۱۹۱۷، بیت المقدس به اشغال نیروهای انگلیس تحت فرمان ژنرال النبی درآمد.<ref>ولایتی، ص۴.</ref> | در [[۲۳ صفر]] ۱۳۳۶/ ۹ دسامبر ۱۹۱۷، بیت المقدس به اشغال نیروهای انگلیس تحت فرمان ژنرال النبی درآمد.<ref>ولایتی، ص۴.</ref> | ||
بیت المقدس که همواره مرکز فلسطین به حساب میآمد، به کانون حرکتهای ضد استعماری و ضد صهیونیستی مسلمانان فلسطین بدل شد. با تشکیل «جمعیت اسلامی مسیحی» بیت المقدس به ریاست موسی کاظم پاشا الحسینی، در اوایل ۱۳۳۷/ ۱۹۱۹، مقاومت مسلمانان و سایر عربهای فلسطین در بیت المقدس سازماندهی شد. در [[شعبان]] ۱۳۳۸/ آوریل ۱۹۲۰، نخستین قیام جدی مسلمانان بیت المقدس در مبارزه با سلطه مشترک انگلیسیها و [[صهیونیسم| صهیونیستها]] بر فلسطین و بر شهر قدس شکل گرفت که از سوی سربازان انگلیسی سرکوب شد.<ref>بیت المقدس، ص۸۵- ۸۸.</ref>. | بیت المقدس که همواره مرکز فلسطین به حساب میآمد، به کانون حرکتهای ضد استعماری و ضد صهیونیستی مسلمانان فلسطین بدل شد. با تشکیل «جمعیت اسلامی مسیحی» بیت المقدس به ریاست موسی کاظم پاشا الحسینی، در اوایل ۱۳۳۷/ ۱۹۱۹، مقاومت مسلمانان و سایر عربهای فلسطین در بیت المقدس سازماندهی شد. در [[شعبان]] ۱۳۳۸/ آوریل ۱۹۲۰، نخستین قیام جدی مسلمانان بیت المقدس در مبارزه با سلطه مشترک انگلیسیها و [[صهیونیسم| صهیونیستها]] بر فلسطین و بر شهر قدس شکل گرفت که از سوی سربازان انگلیسی سرکوب شد.<ref>بیت المقدس، ص۸۵- ۸۸.</ref>. | ||
====قیمومیت انگلستان و انقلاب براق ==== | ====قیمومیت انگلستان و انقلاب براق==== | ||
در [[۳۱ تیر]] ۱۳۰۱/۲۲ ژوئیة ۱۹۲۲ شورای جامعه ملل، قیمومت فلسطین را رسماً به دولت انگلیس واگذاشت و بیت المقدس به عنوان مرکز قیمومت بریتانیا بر فلسطین (۱۳۰۱-۱۳۲۷ش /۱۹۲۲ -۱۹۴۸) برگزیده شد<ref>دایرة المعارف خاورمیانة معاصر، ذیل "Jerusalem" ؛ احمدی، ص۴۱۵؛ ولایتی، ص۷۳-۹۲.</ref>. کوششهای شخصیتهای اسلامی برجستهای چون حاج امین الحسینی، عبدالقادر الحسینی، موسی کاظم پاشاالحسینی، برای حل مسالمت آمیز مسئله بیت المقدس و فلسطین، بینتیجه ماند. محور تلاش آنان جلب توجه مسلمانان سراسر جهان به اهمیت مسئله قدس و تعلق آن به همه مسلمانان بود، اما این تلاشها ثمری نداشت. در ۱۳۰۸ش /۱۹۲۹، به دنبال تصرف دیوار بُراق (دیوار ندبه) و مسجد جامع از سوی صهیونیستها، درگیریهای دامنه داری میان مسلمانان و یهودیان روی داد که سراسر فلسطین را دربرگرفت. این مقاومت مردم مسلمان فلسطین به انقلاب براق معروف شد<ref>بیت المقدس، ص۹۱ -۹۵؛ خسروشاهی، ص۵۱-۵۶؛نیز رجوع کنید به ص۶۹-۷۱.</ref>. بروز جنگ جهانی دوم، بحرانهای موجود در بیت المقدس را که ناشی از استعمار بریتانیا و اقدامات پنهانی صهیونیستها بود، گسترش داد<ref>بیت القدس، ص۱۰۸.</ref>. | در [[۳۱ تیر]] ۱۳۰۱/۲۲ ژوئیة ۱۹۲۲ شورای جامعه ملل، قیمومت فلسطین را رسماً به دولت انگلیس واگذاشت و بیت المقدس به عنوان مرکز قیمومت بریتانیا بر فلسطین (۱۳۰۱-۱۳۲۷ش /۱۹۲۲ -۱۹۴۸) برگزیده شد<ref>دایرة المعارف خاورمیانة معاصر، ذیل "Jerusalem" ؛ احمدی، ص۴۱۵؛ ولایتی، ص۷۳-۹۲.</ref>. کوششهای شخصیتهای اسلامی برجستهای چون حاج امین الحسینی، عبدالقادر الحسینی، موسی کاظم پاشاالحسینی، برای حل مسالمت آمیز مسئله بیت المقدس و فلسطین، بینتیجه ماند. محور تلاش آنان جلب توجه مسلمانان سراسر جهان به اهمیت مسئله قدس و تعلق آن به همه مسلمانان بود، اما این تلاشها ثمری نداشت. در ۱۳۰۸ش /۱۹۲۹، به دنبال تصرف دیوار بُراق (دیوار ندبه) و مسجد جامع از سوی صهیونیستها، درگیریهای دامنه داری میان مسلمانان و یهودیان روی داد که سراسر فلسطین را دربرگرفت. این مقاومت مردم مسلمان فلسطین به انقلاب براق معروف شد<ref>بیت المقدس، ص۹۱ -۹۵؛ خسروشاهی، ص۵۱-۵۶؛نیز رجوع کنید به ص۶۹-۷۱.</ref>. بروز جنگ جهانی دوم، بحرانهای موجود در بیت المقدس را که ناشی از استعمار بریتانیا و اقدامات پنهانی صهیونیستها بود، گسترش داد<ref>بیت القدس، ص۱۰۸.</ref>. | ||
==== تقسیم فلسطین به دو کشور==== | ====تقسیم فلسطین به دو کشور==== | ||
در [[۷ آذر]] ۱۳۲۶/۲۹ نوامبر ۱۹۴۷، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامهای دایر بر تقسیم [[فلسطین]] به دو کشور عربی و یهودی که از طریق اتحادیهای اقتصادی وحدت یافته باشند، تصویب کرد. در این قطعنامه بیت المقدس به صورت مرکزی بین المللی و غیرنظامی در نظر گرفته شد که از سوی کارگزاری شورای قیمومت سازمان ملل متحد اداره میشود<ref>همان، ص۱۰۸ -۱۰۹؛ سازمان ملل متحد، ص۵، ۳۲.</ref>. این در حالی بود که فعالیتهای تروریستی گروههای صهیونیست شدت یافته بود. از جمله در [[فروردین (ماه)| | در [[۷ آذر]] ۱۳۲۶/۲۹ نوامبر ۱۹۴۷، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامهای دایر بر تقسیم [[فلسطین]] به دو کشور عربی و یهودی که از طریق اتحادیهای اقتصادی وحدت یافته باشند، تصویب کرد. در این قطعنامه بیت المقدس به صورت مرکزی بین المللی و غیرنظامی در نظر گرفته شد که از سوی کارگزاری شورای قیمومت سازمان ملل متحد اداره میشود<ref>همان، ص۱۰۸ -۱۰۹؛ سازمان ملل متحد، ص۵، ۳۲.</ref>. این در حالی بود که فعالیتهای تروریستی گروههای صهیونیست شدت یافته بود. از جمله در [[فروردین (ماه)| | ||
فروردین]] ۱۳۲۷/ آوریل ۱۹۴۸ سازمان تروریستی «ایرگون» در روستای دیریاسین، در نزدیکی بیت المقدس، کودکان و زنان را قتل عام کرد. در [[۲۴ اردیبهشت]] ۱۳۲۷/۱۴ مه ۱۹۴۸، بن | فروردین]] ۱۳۲۷/ آوریل ۱۹۴۸ سازمان تروریستی «ایرگون» در روستای دیریاسین، در نزدیکی بیت المقدس، کودکان و زنان را قتل عام کرد. در [[۲۴ اردیبهشت]] ۱۳۲۷/۱۴ مه ۱۹۴۸، بن گوریون، به عنوان نخست وزیر، تشکیل [[اسرائیل|رژیم صهیونیستی اسرائیل]] را اعلام کرد.<ref>احمدی، ص۲۴۳.</ref> | ||
====اشغال توسط اسرائیلیها==== | ====اشغال توسط اسرائیلیها==== | ||
خط ۱۸۶: | خط ۱۸۶: | ||
به دنبال جنگ شش روزه در خرداد [[سال ۱۳۴۶ هجری شمسی| ۱۳۴۶ش]]/ژوئن ۱۹۶۷، اسرائیل بخش شرقی شهر را نیز در [[۱۵ خرداد]]/ ۵ ژوئن به اشغال خود درآورد. با اشغال کامل این شهر، فصل جدیدی در تاریخ آن گشوده شد؛ در [[۶ مرداد]]/ ۲۸ ژوئیه همان سال رژیم صهیونیستی به رهبری معراخ، نخستین گام سلطه بر این شهر را برداشت و با صدور اعلامیهای در همان سال، که به «قانون قضا» مشهور شد، حدود هفتادهزار هکتار از اراضی اطراف قدس را تصاحب کرد و در [[۲۷ مرداد]]/ ۱۸ اوت عملیات تسریع اسکان و خانه سازی به شهرداری قدس تفویض شد. نخستین طرح شهرک سازی قدس یک سال پس از اشغال آن ارائه شد. در این طرح، سیاست پیوند دادن میان نقاط مسکونی یهودی و جداسازی واحدهای مسکونی اعراب و ایجاد حصار در اطراف شهر از طریق شهرک سازی، درنظر گرفته شده بود. طرحهای بعدی نیز بر افزایش یهودیان در قدس شرقی متمرکز بود<ref>سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ص۲۹۲-۲۹۳؛ رجوع کنید به معروف، ص۷۹ -۹۲.</ref>. در حالی که هنگام خروج دولت عثمانی از بیت المقدس تنها ۴۷ محله یهودی نشین با حدود دوازده هزار تن ساکن وجود داشت، در ۱۳۴۳ش /۱۹۶۴ شمار محلههای یهودی نشین به ۷۲۴ رسید<ref>دباغ، ج ۴، ص۱۶۰-۱۶۷.</ref>. | به دنبال جنگ شش روزه در خرداد [[سال ۱۳۴۶ هجری شمسی| ۱۳۴۶ش]]/ژوئن ۱۹۶۷، اسرائیل بخش شرقی شهر را نیز در [[۱۵ خرداد]]/ ۵ ژوئن به اشغال خود درآورد. با اشغال کامل این شهر، فصل جدیدی در تاریخ آن گشوده شد؛ در [[۶ مرداد]]/ ۲۸ ژوئیه همان سال رژیم صهیونیستی به رهبری معراخ، نخستین گام سلطه بر این شهر را برداشت و با صدور اعلامیهای در همان سال، که به «قانون قضا» مشهور شد، حدود هفتادهزار هکتار از اراضی اطراف قدس را تصاحب کرد و در [[۲۷ مرداد]]/ ۱۸ اوت عملیات تسریع اسکان و خانه سازی به شهرداری قدس تفویض شد. نخستین طرح شهرک سازی قدس یک سال پس از اشغال آن ارائه شد. در این طرح، سیاست پیوند دادن میان نقاط مسکونی یهودی و جداسازی واحدهای مسکونی اعراب و ایجاد حصار در اطراف شهر از طریق شهرک سازی، درنظر گرفته شده بود. طرحهای بعدی نیز بر افزایش یهودیان در قدس شرقی متمرکز بود<ref>سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ص۲۹۲-۲۹۳؛ رجوع کنید به معروف، ص۷۹ -۹۲.</ref>. در حالی که هنگام خروج دولت عثمانی از بیت المقدس تنها ۴۷ محله یهودی نشین با حدود دوازده هزار تن ساکن وجود داشت، در ۱۳۴۳ش /۱۹۶۴ شمار محلههای یهودی نشین به ۷۲۴ رسید<ref>دباغ، ج ۴، ص۱۶۰-۱۶۷.</ref>. | ||
====شهرکسازی یهودیان ==== | ====شهرکسازی یهودیان==== | ||
در ۱۳۷۰ش /۱۹۹۱، با پیشنهاد دو شرکت اسرائیلی به وزیر مالیه رژیم صهیونیستی، سیاست مصادره اراضی برای یهودی کردن بیت المقدس آغاز شد<ref>«شهرک سازی در بیت المقدس...»، ص۱۲.</ref>. شهرک سازی و اسکان یهودیان در بیت المقدس طی مذاکرات صلح نیز ادامه یافت. در تیر ۱۳۷۱/ ژوئیة ۱۹۹۳ تعداد ساکنان شهرکهای یهودی در قدس شرقی به ۱۶۰ هزار تن افزایش یافت که در هشت منطقه زندگی میکردند. در همین حال تعداد فلسطینیان ۱۵۵ هزار تن بود؛ به عبارت دیگر برای نخستین بار یهودیان در این شهر اکثریت یافتند<ref>سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ص۲۹۴-۲۹۵.</ref>. | در ۱۳۷۰ش /۱۹۹۱، با پیشنهاد دو شرکت اسرائیلی به وزیر مالیه رژیم صهیونیستی، سیاست مصادره اراضی برای یهودی کردن بیت المقدس آغاز شد<ref>«شهرک سازی در بیت المقدس...»، ص۱۲.</ref>. شهرک سازی و اسکان یهودیان در بیت المقدس طی مذاکرات صلح نیز ادامه یافت. در تیر ۱۳۷۱/ ژوئیة ۱۹۹۳ تعداد ساکنان شهرکهای یهودی در قدس شرقی به ۱۶۰ هزار تن افزایش یافت که در هشت منطقه زندگی میکردند. در همین حال تعداد فلسطینیان ۱۵۵ هزار تن بود؛ به عبارت دیگر برای نخستین بار یهودیان در این شهر اکثریت یافتند<ref>سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ص۲۹۴-۲۹۵.</ref>. | ||
خط ۱۹۳: | خط ۱۹۳: | ||
مجموعه این سیاستها، بافت جمعیتی شهر را دچار تغییر و دگرگونی کرده و زمینه پاکسازی تدریجی قومی را در بیت المقدس فراهم آورده است. مقامات اسرائیلی صرفنظر از مصادره اراضی، ایجاد شهرکها و اقدامات تشویقی برای مهاجرت یهودیان مانند برقراری معافیت مالیاتی و عوارض شهری، اقدامات دیگری چون ممانعت از ترمیم و مرمت ابنیه و منازل مسلمانان، تحمیل مالیاتهای سنگین و اخذ اوراق هویت را نیز درپیش گرفتهاند<ref>«اوضاع اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی فلسطینیان...»، ص۲۲-۲۴؛ ملکی، ص۱۹.</ref>. پس از آنکه مجلس اسرائیل رسماً بیت المقدس را پایتخت اعلام کرد، شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳۵۹ش /۱۹۸۰ این اقدام اسرائیل را محکوم کرد و از دولتهایی که دفاتر نمایندگی سیاسی خود را به بیت المقدس منتقل کرده بودند خواست تا آنها را به تل آویو بازگردانند. در این میان برخی دولتها از جمله امریکا با این درخواست مخالفت کردند. در سالهای اخیر، برخی کشورهای مسلمان، برای بازپس گیری بیت المقدس، کوششهایی کردهاند<ref>بیت المقدس، ص۱۲۲-۱۲۳.</ref>. | مجموعه این سیاستها، بافت جمعیتی شهر را دچار تغییر و دگرگونی کرده و زمینه پاکسازی تدریجی قومی را در بیت المقدس فراهم آورده است. مقامات اسرائیلی صرفنظر از مصادره اراضی، ایجاد شهرکها و اقدامات تشویقی برای مهاجرت یهودیان مانند برقراری معافیت مالیاتی و عوارض شهری، اقدامات دیگری چون ممانعت از ترمیم و مرمت ابنیه و منازل مسلمانان، تحمیل مالیاتهای سنگین و اخذ اوراق هویت را نیز درپیش گرفتهاند<ref>«اوضاع اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی فلسطینیان...»، ص۲۲-۲۴؛ ملکی، ص۱۹.</ref>. پس از آنکه مجلس اسرائیل رسماً بیت المقدس را پایتخت اعلام کرد، شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳۵۹ش /۱۹۸۰ این اقدام اسرائیل را محکوم کرد و از دولتهایی که دفاتر نمایندگی سیاسی خود را به بیت المقدس منتقل کرده بودند خواست تا آنها را به تل آویو بازگردانند. در این میان برخی دولتها از جمله امریکا با این درخواست مخالفت کردند. در سالهای اخیر، برخی کشورهای مسلمان، برای بازپس گیری بیت المقدس، کوششهایی کردهاند<ref>بیت المقدس، ص۱۲۲-۱۲۳.</ref>. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشتها}} | {{یادداشتها}} | ||
خط ۲۱۳: | خط ۲۱۳: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله:[http://rch.ac.ir/article/Details/12608 دانشنامه جهان اسلام] | *منبع مقاله:[http://rch.ac.ir/article/Details/12608 دانشنامه جهان اسلام] | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/229248/%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3 دایره المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229248/%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3 دایره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{شهرهای مقدس شیعیان}} | {{شهرهای مقدس شیعیان}} | ||
{{فلسطین}} | {{فلسطین}} |