گنابادیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(ویکی سازی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
| سیاسی =}} | | سیاسی =}} | ||
'''گنابادیه''' یا '''سلسله نعمت‌اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی''' از [[فرقه‌های صوفیه]] در [[شیعه]] و یکی از معروف‌ترین و فعال‌ترین سلسله‌های تصوف در [[ایران]] به شمار می‌رود. گنابادیه از فرقه نعمت‌اللهیه منشعب شده و پیروان سلطانعلیشاه گنابادی (۱۲۵۱–۱۳۲۷ق) هستند. گنابادیه به‌همین دلیل به سلسله سلطانعلیشاهی و سلسله گنابادیه معروف است.<br> | '''گنابادیه''' یا '''سلسله نعمت‌اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی''' از [[طریقت|فرقه‌های صوفیه]] در [[شیعه]] و یکی از معروف‌ترین و فعال‌ترین سلسله‌های تصوف در [[ایران]] به شمار می‌رود. گنابادیه از فرقه نعمت‌اللهیه منشعب شده و پیروان سلطانعلیشاه گنابادی (۱۲۵۱–۱۳۲۷ق) هستند. گنابادیه به‌همین دلیل به سلسله سلطانعلیشاهی و سلسله گنابادیه معروف است.<br> | ||
گنابادیه، پس از سلطانعلیشاه رهبران بسیاری داشت که گفته شده همگی آنها از فرزندان او بوده‌اند. با درگذشت نورعلی تابنده، با لقب مجذوبعلیشاه ([[سال ۱۳۰۶ هجری شمسی|۱۳۰۶]]-[[۱۳۹۸ش]])، به وصیت او، سید علیرضا جذبی ملقب به ثابتعلیشاه، جانشین وی و قطب چهلم شد. با این حال، گروهی قطبیت او را نپذیرفتند و افراد دیگری را برای رهبری خود معرفی کردند. سلسله گنابادیه، نسب طریقتی خود را به [[امامان شیعه]] و در نهایت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] می‌رسانند.<br> | گنابادیه، پس از سلطانعلیشاه رهبران بسیاری داشت که گفته شده همگی آنها از فرزندان او بوده‌اند. با درگذشت نورعلی تابنده، با لقب مجذوبعلیشاه ([[سال ۱۳۰۶ هجری شمسی|۱۳۰۶]]-[[۱۳۹۸ش]])، به وصیت او، سید علیرضا جذبی ملقب به ثابتعلیشاه، جانشین وی و قطب چهلم شد. با این حال، گروهی قطبیت او را نپذیرفتند و افراد دیگری را برای رهبری خود معرفی کردند. سلسله گنابادیه، نسب طریقتی خود را به [[امامان شیعه]] و در نهایت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] می‌رسانند.<br> | ||
گفته شده باورهای گنابادیه با سایر فرقه‌های صوفیه تفاوت چندانی ندارد. برخی از باورهای آنان عبارتند از اینکه [[ولایت امام علی(ع)]] شرط قبولی اعمال است، لزوم مدارا با دیگر سلسله‌ها و مذاهب، جایز نبودن [[چندهمسری|تعدد زوجات]] مگر در موارد ضروری، جایز نبودن [[طلاق]] مگر در موارد ضروری، دخالت نکردن در امور سیاسی، پرداخت عُشْریه (پرداخت یک دهم درآمد به قطب) به‌جای [[خمس]] و [[زکات]]. بر اساس اعتقادات گنابادیه، بلند کردن سبیل گرچه الزامی نیست، اما [[مستحب]] است. گفته شده از مشخصات این سلسله به کار بردن «هو ۱۲۱» است که به حروف ابجد معادل «یا علی» است.<br> | گفته شده باورهای گنابادیه با سایر فرقه‌های صوفیه تفاوت چندانی ندارد. برخی از باورهای آنان عبارتند از اینکه [[ولایت امام علی(ع)]] شرط قبولی اعمال است، لزوم مدارا با دیگر سلسله‌ها و مذاهب، جایز نبودن [[چندهمسری|تعدد زوجات]] مگر در موارد ضروری، جایز نبودن [[طلاق]] مگر در موارد ضروری، دخالت نکردن در امور سیاسی، پرداخت عُشْریه (پرداخت یک دهم درآمد به قطب) به‌جای [[خمس]] و [[زکات]]. بر اساس اعتقادات گنابادیه، بلند کردن سبیل گرچه الزامی نیست، اما [[مستحب]] است. گفته شده از مشخصات این سلسله به کار بردن «هو ۱۲۱» است که به حروف ابجد معادل «یا علی» است.<br> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
درباره تاریخ و باورهای گنابادیه و بررسی عقاید آنها کتاب‌های متعددی نگاشته شده است: «رازگشا» اثر [[عباسعلی کیوان قزوینی]] از جمله این آثار است که پس از کناره‌گیری نویسنده از گنابادیه و در بررسی عقاید و آداب این سلسله نوشته شده است. | درباره تاریخ و باورهای گنابادیه و بررسی عقاید آنها کتاب‌های متعددی نگاشته شده است: «رازگشا» اثر [[عباسعلی کیوان قزوینی]] از جمله این آثار است که پس از کناره‌گیری نویسنده از گنابادیه و در بررسی عقاید و آداب این سلسله نوشته شده است. | ||
==جایگاه و اهمیت == | ==جایگاه و اهمیت== | ||
طریقه صوفیه گنابادیه فعال‌ترین فرقه صوفیه شیعه دانسته شده است<ref>«[https://www.porseman.com/article/فرقه-های-صوفیه--فرقه-صوفیه-گنابادیه/۱۱۵۶۸ فرقه‌های صوفیه؛ فرقه صوفیه گنابادیه]»، پرسمان دانشگاهیان.</ref> و گفته شده در میان شاخه‌های سلسله نعمت‌اللهی، گنابادیه بیشترین طرفدار و فعالیت را در [[ایران]] دارند.<ref>پازوکی، «[https://lib.eshia.ir/23019/1/3586 تصوف (بخش دوم)]»، دانشنامه جهان اسلام؛ جمعی از مؤلفان، تاریخ و جغرافیای تصوف، ۱۳۸۸ش، ص۴۶.</ref> پیروان این گروه را تا سال ۱۳۸۷ش، چهل هزار نفر در ایران نوشته‌اند.<ref>سیدین، پشمینه‌پوشان: فرهنگ سلسله‌های صوفیه، ۱۳۸۷ش، ص۱۸۰.</ref> | طریقه صوفیه گنابادیه فعال‌ترین فرقه صوفیه شیعه دانسته شده است<ref>«[https://www.porseman.com/article/فرقه-های-صوفیه--فرقه-صوفیه-گنابادیه/۱۱۵۶۸ فرقه‌های صوفیه؛ فرقه صوفیه گنابادیه]»، پرسمان دانشگاهیان.</ref> و گفته شده در میان شاخه‌های سلسله نعمت‌اللهی، گنابادیه بیشترین طرفدار و فعالیت را در [[ایران]] دارند.<ref>پازوکی، «[https://lib.eshia.ir/23019/1/3586 تصوف (بخش دوم)]»، دانشنامه جهان اسلام؛ جمعی از مؤلفان، تاریخ و جغرافیای تصوف، ۱۳۸۸ش، ص۴۶.</ref> پیروان این گروه را تا سال ۱۳۸۷ش، چهل هزار نفر در ایران نوشته‌اند.<ref>سیدین، پشمینه‌پوشان: فرهنگ سلسله‌های صوفیه، ۱۳۸۷ش، ص۱۸۰.</ref> | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
برخی از باورها و تعلیمات گنابادی‌ها چنین ذکر شده است: | برخی از باورها و تعلیمات گنابادی‌ها چنین ذکر شده است: | ||
* تقید به [[احکام]] و انجام تکالیف شرعی حتی [[مستحبات]] | *تقید به [[احکام]] و انجام تکالیف شرعی حتی [[مستحبات]] | ||
* رها کردن کسب و کار از غروب روز [[پنج‌شنبه]] تا بعد از ادای فرایض [[جمعه]] و انجام تکالیف شرعی و طریقتی | * رها کردن کسب و کار از غروب روز [[پنج‌شنبه]] تا بعد از ادای فرایض [[جمعه]] و انجام تکالیف شرعی و طریقتی | ||
* ممنوع بودن استعمال تریاک و سایر مواد مخدر | *ممنوع بودن استعمال تریاک و سایر مواد مخدر | ||
* تقید به کار و دوری از تکدی‌گری | *تقید به کار و دوری از تکدی‌گری | ||
* مدارا با دیگر سلسله‌ها و مذاهب | *مدارا با دیگر سلسله‌ها و مذاهب | ||
* جایز نبودن [[تعدد زوجات]] مگر در موارد ضروری | *جایز نبودن [[تعدد زوجات]] مگر در موارد ضروری | ||
* جایز نبودن طلاق مگر در موارد ضروری | *جایز نبودن طلاق مگر در موارد ضروری | ||
* احترام به علمای شریعت | *احترام به علمای شریعت | ||
* دخالت نکردن در امور مذهبی بدون اجازه صحیح و متصل به یکی از [[معصومین(ع)]] | *دخالت نکردن در امور مذهبی بدون اجازه صحیح و متصل به یکی از [[معصومین(ع)]] | ||
* عدم تبلیغ و دعوت به طریقت | *عدم تبلیغ و دعوت به طریقت | ||
* جایز نبودن دخالت در امور سیاسی | *جایز نبودن دخالت در امور سیاسی | ||
* الزامی نبودن بلند کردن سبیل، گرچه [[مستحب]] است. | *الزامی نبودن بلند کردن سبیل، گرچه [[مستحب]] است. | ||
* عارفان بزرگ، نماینده و نایب امام و مأمور اصلاح مردم هستند و اطاعتشان [[واجب]] است. | *عارفان بزرگ، نماینده و نایب امام و مأمور اصلاح مردم هستند و اطاعتشان [[واجب]] است. | ||
* مشروط بودن قبولی اعمال به پذیرش [[ولایت علی(ع)]] | *مشروط بودن قبولی اعمال به پذیرش [[ولایت علی(ع)]] | ||
* پرداخت عُشْریه (پرداخت یک‌دهم درآمد به قطب) به‌جای [[خمس]] و [[زکات]].<ref>نگاه کنید به: سیدین، پشمینه‌پوشان: فرهنگ سلسله‌های صوفیه، ۱۳۸۷ش، ص۱۸۱-۱۸۴.</ref> | *پرداخت عُشْریه (پرداخت یک‌دهم درآمد به قطب) به‌جای [[خمس]] و [[زکات]].<ref>نگاه کنید به: سیدین، پشمینه‌پوشان: فرهنگ سلسله‌های صوفیه، ۱۳۸۷ش، ص۱۸۱-۱۸۴.</ref> | ||
[[پرونده:راز گشا.jpg|بندانگشتی|۱۰۰px|مجموعه راز گشا]] | [[پرونده:راز گشا.jpg|بندانگشتی|۱۰۰px|مجموعه راز گشا]] | ||
==کتاب‌شناسی== | ==کتاب‌شناسی== | ||
درباره گنابادیه و بررسی عقاید آنها کتاب‌های متعددی نگاشته شده که برخی از آنها عبارتند از: | درباره گنابادیه و بررسی عقاید آنها کتاب‌های متعددی نگاشته شده که برخی از آنها عبارتند از: | ||
* رازگشا، اثر [[عباسعلی کیوان قزوینی]] که پاسخ پنجاه سؤال درباره عقاید و آداب سلسله گنابادیه و اصطلاحات صوفیان است. کیوان قزوینی (۱۲۳۹-۱۳۱۷ش) این کتاب را پس از کناره‌گیری از گنابادیه نوشت.<ref>نصرتی، «[http://lib.eshia.ir/23019/1/7308 کیوان قزوینی، عباسعلی]»، دانشنامه جهان اسلام.</ref> این کتاب توسط انتشارات راه نیکان در سال ۱۳۸۶ش منتشر شده است. | *رازگشا، اثر [[عباسعلی کیوان قزوینی]] که پاسخ پنجاه سؤال درباره عقاید و آداب سلسله گنابادیه و اصطلاحات صوفیان است. کیوان قزوینی (۱۲۳۹-۱۳۱۷ش) این کتاب را پس از کناره‌گیری از گنابادیه نوشت.<ref>نصرتی، «[http://lib.eshia.ir/23019/1/7308 کیوان قزوینی، عباسعلی]»، دانشنامه جهان اسلام.</ref> این کتاب توسط انتشارات راه نیکان در سال ۱۳۸۶ش منتشر شده است. | ||
*عرفان اسلامی و عرفان التقاطی: بررسی و نقد عقاید فرقۀ گنابادیه، نوشته رضا مدنی، راه نیکان، ۱۳۸۷ش. | *عرفان اسلامی و عرفان التقاطی: بررسی و نقد عقاید فرقۀ گنابادیه، نوشته رضا مدنی، راه نیکان، ۱۳۸۷ش. | ||
*گنابادیه: تاریخ و عقاید، اثر علی حسن‌بیگی، انتشارات سبط النبی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | *گنابادیه: تاریخ و عقاید، اثر علی حسن‌بیگی، انتشارات سبط النبی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
* فرقه گنابادی، اثر سید علیرضا علوی طباطبائی بروجردی، تهران، انتشارات راه نیکان، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | *فرقه گنابادی، اثر سید علیرضا علوی طباطبائی بروجردی، تهران، انتشارات راه نیکان، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | ||
* سلسله گنابادیه و مونسیه: بررسی انتقادی تاریخ و افکار، نوشته رسول مزرئی و ویراسته مهدی فرمانیان، انتشارات رهپویان اندیشه، چاپ اول، ۱۳۹۵ش. | *سلسله گنابادیه و مونسیه: بررسی انتقادی تاریخ و افکار، نوشته رسول مزرئی و ویراسته مهدی فرمانیان، انتشارات رهپویان اندیشه، چاپ اول، ۱۳۹۵ش. | ||
* نقد و بررسی ادعای تطابق تصوف و تشیع با تکیه بر فرقه نعمت‌اللهیه گنابادی، اثر محمدجواد اخگری، سومین کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، [[۱۳۹۵ش]]. | *نقد و بررسی ادعای تطابق تصوف و تشیع با تکیه بر فرقه نعمت‌اللهیه گنابادی، اثر محمدجواد اخگری، سومین کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، [[۱۳۹۵ش]]. | ||
* عقاید، آداب و رسوم تصوف گنابادیه، نوشته حسن فتحی شهری، سومین کنگره بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی علوم انسانی اسلامی، ۱۳۹۵ش. | *عقاید، آداب و رسوم تصوف گنابادیه، نوشته حسن فتحی شهری، سومین کنگره بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی علوم انسانی اسلامی، ۱۳۹۵ش. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* «[http://raj.smc.ac.ir/article_27013.html رویش و بینش صوفیه گنابادی]». | *«[http://raj.smc.ac.ir/article_27013.html رویش و بینش صوفیه گنابادی]». | ||
{{فرق اسلام}} | {{فرق اسلام}} | ||