صفویان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''صفویه''' یا '''صفویان''' (حک ۹۰۷ -۱۱۳۵ ق) سلسله‌ای از حاکمان [[شیعه]] [[ایران]] که با رسمی کردن مذهب شیعه در [[ایران]] کوشیدند هویتی یگانه به مردم [[ایران]] ببخشند و در نتیجه نخستین حکومت شیعه در سراسر ایران را شکل دادند.

ایران عصر صفوی در زمینه‌های نظامی، [[فقه|فقهی]] و هنری پیشرفت‌های چشمگیری به دست آورد. دعوت از [[مجتهد|فقهای]] بنامِ تشیع خصوصا از [[جبل‌عامل|

خاستگاه صفویه شهر [[اردبیل]] است. اولین نفر از این خاندان، [[فیروز شاه زرین کلاه]] در قرن پنجم قمری در اردبیل می‌زیست. اصل و نسب این خاندان بر اساس منابع دوره صفویه به [[امام موسی کاظم علیه‌السلام |امام کاظم(ع)]] [[شیعیان]] می‌رسد.<ref>خواند میر، حبیب السیر، ج۴، ۱۳۵۳، ص۴۰۹؛ البته برخی از مورخان فقط به [[سادات]] بودن اجداد صفوی اشاره دارند. صفوة الصفا، ابن بزاز، ترجمه مجد طباطبایی، ص۷۱</ref> برخی از پژوهشگران معاصر، در سیادت این خاندان و تشیع شیخ صفی‌الدین تردید کرده‌اند.<ref>نک: نفیسی، عرفان و ادب در عصر صفوی، ص۲۳؛ میر احمدی، دین و مذهب در عصر صفوی ص۴۱</ref>

دوره ریاست شیخ صفی تماس‌های منظم بین اردبیل و مریدان طریقت صفویه در سایر مناطق بوجود آورد و توانست تا آناتولی شرقی و [[سوریه]] گسترش یابد. با به رهبری رسیدن [[جنید صفوی|جنید]] فرزند ابراهیم در سال [[سال ۸۵۱ هجری قمری|۸۵۱ق]] نهضت وارد مرحله جدیدی شد و تمایل خود را به قدرت دنیوی و پادشاهی بسیار نشان داد و اولین رهبر صفویه بود که لقب سلطان را گرفت.<ref>سیوری، ایران عصر صفوی، ص۱۵</ref>

==تأسیس==

[[پرونده:Safavid dynasty timeline.svg|چپ|۱۸۰px|نمودار زمانی - تواریخ بر حسب هجری قمری است]]

===جانشینان شاه اسماعیل===

===بازگشت اقتدار===

سرانجام [[شاه عباس اول]] توانست بر مشکلات فایق آید و نه‌تنها اغتشاشات داخلی را سرکوب کرد؛ بلکه توانست ابتدا با صلح با [[عثمانیان|عثمانی]] خیال خود را از جبهه غربی راحت کرد و به بیرون راندن [[ازبکان]] از [[خراسان بزرگ|خراسان]] پرداخت و در مرحله بعد عثمانیان را نیز از مناطق متصرفی خود در [[همدان]] و [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] عقب راند.<ref>ترکمان اسکندر بیک و محمد یوسف واله،۱۳۱۷:ص۲۳۱</ref> او با تشکیل نیروی سوم از گرجیان و ایجاد طبقه جدیدی در عرض طبقات قدیمی قزلباش سلطنت را از آن چنان قدرت و تمرکزی برخوردار ساخت که پیش از آن بی‌سابقه می‌نمود.<ref>ترکمان اسکندر بیک و محمد یوسف واله،۱۳۱۷،ص۲۴۱</ref> تبدیل املاک ممالیک به املاک خاصه (شاهی) و نگهداری شاهزادگان در حرمسرا به منظور عدم دخالت‌شان در حکومت، دو اقدام دیگر شاه عباس بود که همین دو اقدام در طول سال‌های بعد نیز ادامه یافت و تبدیل به یکی از علل ضعف و سقوط صفویه شد.<ref>[https://gemnama.ir/تحقیق-در-مورد-دوره-ی-صفویه/ تحقیق در مورد دوره صفویه]، جم‌نما.</ref>

===دوران انحطاط و سقوط صفویه===

به سلطنت رسیدن [[شاه سلیمان صفوی|شاه سلیمان]] ادامه دوباره انحطاط صفویان بود. او از صفات و جنبه‌های مثبت شاهان قبلی در  کشورداری و استقرار نظم و قدرت متمرکز و درایت و کاردانی نیز بی‌بهره بود. شاه سلیمان پس از هیجده سال زندگی در حرمسرا و تحت تربیت خواجگان، به ناگاه با کاردانی و نفوذ آغا مبارک رئیس خواجگان حرم به سلطنت برداشته شد. عشق به شراب، طلا و زن با بی‌تدبیری، [[قساوت قلب|قساوت]]، [[حرص]]، خشم و شهوت یکجا در خود جمع داشت. او در سال اول سلطنت به بیماری سختی مبتلا گشت و هم‌زمان جامعه با قحطی شدید و طاعون مواجه بودند.<ref>مزاوی،۱۳۶۳:ص۱۱۸</ref>