confirmed، protected، templateeditor
۱٬۶۳۳
ویرایش
اجتهاد در مقابل نص: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
=== دلایل مخالفت === | === دلایل مخالفت === | ||
دلیل مخالفان اجتهاد در برابر نص، علاوه بر عقل، [[آیه|آیات قرآن]] و روایات شیعه و اهل سنت است: | دلیل مخالفان اجتهاد در برابر نص، علاوه بر عقل، [[آیه|آیات قرآن]] و روایات شیعه و اهل سنت است: | ||
* آیه ۱۱۶ [[ | * آیه ۱۱۶ [[سور | ||
ه نحل]]: {{عربی|وَ لاتَقُولُوا لِما تَصِفُ أَلْسِنَتُکُمُ الکَذِبَ هذا حَلالٌ وَ هذا حَرامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَی اللّهِ الکَذِبَ، إِنَّ الَّذِینَ یفْتَرُونَ عَلَی اللّهِ الکَذِبَ لایفْلِحُونَ |ترجمه=و با دروغی که بر زبانتان می‌رود مگویید: این حلال است و آن حرام، تا بر خدا دروغ بندید. همانا کسانی که بر خدا دروغ بندند، رستگار نخواهند شد}}. در این آیه خداوند از [[دروغ|دروغ‌بستن]] به خدا و پیامبر، و حلال و حرام کردن چیزی که خدا و رسول به آن فرمان داده‌اند نهی کرده و چنین افرادی را عاقبت به خیر نمی‌داند. | |||
* آیه ۶۵ [[سوره نساء]] است: {{عربی|فَلا وَرَبِّکَ لایؤْمِنُونَ حَتّی یحَکِّمُوکَ فِیما شَجَرَ بَینَهُمْ ثُمَّ لایجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمّا قَضَیتَ وَ یسَلِّمُوا تَسْلِیماً|ترجمه=به پروردگارت سوگند که ایمان ندارند مگر تو را در آن چه میانشان اختلاف است داور کنند و آن گاه از آنچه داوری کرده‌ای دلتنگ نبوده و به راستی بر آن گردن نهند.}} | * آیه ۶۵ [[سوره نساء]] است: {{عربی|فَلا وَرَبِّکَ لایؤْمِنُونَ حَتّی یحَکِّمُوکَ فِیما شَجَرَ بَینَهُمْ ثُمَّ لایجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمّا قَضَیتَ وَ یسَلِّمُوا تَسْلِیماً|ترجمه=به پروردگارت سوگند که ایمان ندارند مگر تو را در آن چه میانشان اختلاف است داور کنند و آن گاه از آنچه داوری کرده‌ای دلتنگ نبوده و به راستی بر آن گردن نهند.}} | ||
* روایت از منابع شیعه: [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] می‌فرماید: | * روایت از منابع شیعه: [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] می‌فرماید: هر کس در دو درهم به غیر آن چه خدا نازل کرده حکم کند، کافر شده است. راوی از امام می‌پرسد: کافر به آن چه خدا نازل کرده یا به آن چه بر محمد(ص) نازل شده است؟ حضرت فرمودند: وای بر تو! هرگاه کسی به آن چه بر محمد(ص) نازل شده کافر شود، به تحقیق به آن چه خدا نازل فرموده نیز کافر شده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۷، ص۳۵.</ref><ref group="یادداشت">{{عربی|عن أبی عبدالله(ع) قال: من حَکَم فی درهَمَین بغیرِ ما أنزلَ اللهُ فقد کَفَر. قلت: کَفَر بما أَنزلَ اللهُ أو کَفَر بما أُنزلَ علی محمّد(صلی الله علیه وآله)؟ قال(صلی الله علیه وآله): ویلک! إذا کَفَر بما أُنزِل علی محمّد(صلی الله علیه وآله)فقد کَفَر بما أَنزلَ الله}}</ref> | ||
* روایت از منابع اهل سنت: مردی از قبیله ثقیف از خلیفه دوم درباره [[حج]] مسئله‌ای پرسید. عمر پاسخ او را داد. آن مرد گفت: از پیامبر این مسئله را پرسیدم، پاسخی دیگر به من داد. عمر بلند شد و شروع کرد به کتک زدن او و گفت: چرا از من چیزی سؤال می‌کنی که پیامبر در آن مسئله نظر داده است.<ref>خلاصة عبقات الانوار، ج۳، ص۲۲۳؛ الاحکام، ابن حزم، ج۶، ص۸۰۷. به نقل از: درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، صفحه ۲۸۵</ref><ref group="یادداشت">لم تستفتونی فی شیء افتی فیه رسول الله(صلی الله علیه وآله)</ref> | * روایت از منابع اهل سنت: مردی از قبیله ثقیف از خلیفه دوم درباره [[حج]] مسئله‌ای پرسید. عمر پاسخ او را داد. آن مرد گفت: از پیامبر این مسئله را پرسیدم، پاسخی دیگر به من داد. عمر بلند شد و شروع کرد به کتک زدن او و گفت: چرا از من چیزی سؤال می‌کنی که پیامبر در آن مسئله نظر داده است.<ref>خلاصة عبقات الانوار، ج۳، ص۲۲۳؛ الاحکام، ابن حزم، ج۶، ص۸۰۷. به نقل از: درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، صفحه ۲۸۵</ref><ref group="یادداشت">لم تستفتونی فی شیء افتی فیه رسول الله(صلی الله علیه وآله)</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۳: | ||
==اجتهادهای صحابه در برابر نص == | ==اجتهادهای صحابه در برابر نص == | ||
به رغم آن كه برخی [[صحابه]] از اجتهاد در برابر نص خودداری می‌کردند، تاریخ برای برخی دیگر از صحابه موارد فراوانی از اجتهاد مقابل نص را ثبت کرده است که به صورت صریح در مقابل نص [[فتوا]] داده‌اند.<ref>تیجانی، ثم اهتدیت، منشورات مدینة العلم، ص۱۶۵ـ۱۶۷؛ النص و الاجتهاد، ص۴۳.</ref> [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] از اولین کسانی است که مرتکب اجتهاد در برابر نص قرآن و نص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا (ص)]] شده‌اند.<ref>مرکز الابحاث العقائدیه، موسوعة من حیاة المستبصرین، ۱۴۳۳ق، ج۹، ص۶۶.</ref> وی نخستین اجتهاداتش در مقابل نص را در جریان معروف [[ازدواج موقت]] و [[متعة الحج|متعه حج]] انجام داده و از جانب خود آن‌ها را [[حرام]] کرده است.<ref> مکارم شیرازی، شیعه پاسخ می‌دهد، ۱۴۲۸ش، ص۱۲۸ـ۱۳۰؛ یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص ۲۷۸. </ref> | به رغم آن كه برخی [[صحابه]] از اجتهاد در برابر نص خودداری می‌کردند، تاریخ برای برخی دیگر از صحابه موارد فراوانی از اجتهاد مقابل نص را ثبت کرده است که به صورت صریح در مقابل نص [[فتوا]] داده‌اند.<ref>تیجانی، ثم اهتدیت، منشورات مدینة العلم، ص۱۶۵ـ۱۶۷؛ النص و الاجتهاد، ص۴۳.</ref> [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] از اولین کسانی است که مرتکب اجتهاد در برابر نص قرآن و نص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا (ص)]] شده‌اند.<ref>مرکز الابحاث العقائدیه، موسوعة من حیاة المستبصرین، ۱۴۳۳ق، ج۹، ص۶۶.</ref> وی نخستین اجتهاداتش در مقابل نص را در جریان معروف [[ازدواج موقت]] و [[متعة الحج|متعه حج]] انجام داده و از جانب خود آن‌ها را [[حرام]] کرده است.<ref> مکارم شیرازی، شیعه پاسخ می‌دهد، ۱۴۲۸ش، ص۱۲۸ـ۱۳۰؛ یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص ۲۷۸.</ref> | ||
{{اصلی|النص و الاجتهاد (کتاب)}} | {{اصلی|النص و الاجتهاد (کتاب)}} | ||
[[سید عبدالحسین شرف‌الدین|شرف الدین عاملی]] در [[النص و الاجتهاد (کتاب)|کتاب النص و الاجتهاد]] برخی از این اجتهادات را نقل کرده است. وی در هفت فصل این کتاب صد اجتهاد در برابر نص از خلفا، حاکمان و برخی از بستگان آنان، در زمان رسول خدا یا پس از آن را برمی‌شمارد.<ref>شرف الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، بخش۲، ص۵.</ref> برخی از این موارد عبارتند از: | [[سید عبدالحسین شرف‌الدین|شرف الدین عاملی]] در [[النص و الاجتهاد (کتاب)|کتاب النص و الاجتهاد]] برخی از این اجتهادات را نقل کرده است. وی در هفت فصل این کتاب صد اجتهاد در برابر نص از خلفا، حاکمان و برخی از بستگان آنان، در زمان رسول خدا یا پس از آن را برمی‌شمارد.<ref>شرف الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، بخش۲، ص۵.</ref> برخی از این موارد عبارتند از: | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۸: | ||
* کشتار خالد در قبیله [[بنی جذیمه]] | * کشتار خالد در قبیله [[بنی جذیمه]] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
فقیهان اهل سنت به توجیه و دفاع از این اجتهادات پرداخته‌اند.<ref>یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص ۲۷۸.</ref> | |||
=== سبب اجتهاد در برابر نص === | === سبب اجتهاد در برابر نص === | ||
[[مجتهد|فقیهان شیعه]] ادله‌ای را برای اجتهاد در برابر نص بیان کرده‌اند. از جمله:<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ص۴۰؛ شمس‌الدین، الاجتهاد و التجدید فی الفقه الاسلامی، ۱۴۱۹ق، ص۶۵.</ref>{{ستون شروع|۲}} | [[مجتهد|فقیهان شیعه]] ادله‌ای را برای اجتهاد در برابر نص بیان کرده‌اند. از جمله:<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ص۴۰؛ شمس‌الدین، الاجتهاد و التجدید فی الفقه الاسلامی، ۱۴۱۹ق، ص۶۵.</ref>{{ستون شروع|۲}} | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۶: | ||
* [https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/169008/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1.html «اجتهاد در برابر نص»]، سایت روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۶ دی ۱۴۰۲ش. | * [https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/169008/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1.html «اجتهاد در برابر نص»]، سایت روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۶ دی ۱۴۰۲ش. | ||
* شرف الدین موسوی، سید عبدالحسین، النص والاجتهاد، اول، سیدالشهداء، [بی جا]، ۱۴۰۴ق. | * شرف الدین موسوی، سید عبدالحسین، النص والاجتهاد، اول، سیدالشهداء، [بی جا]، ۱۴۰۴ق. | ||
* شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | |||
* فضل الله، مهدی، «دراسات فقهیة و قانونیة: أضواء علی الشوری فی النص القرآنی»، در فصل‌نامه الثقافة الاسلامیه، شماره ۲۶، محرم و صفر ۱۴۱۰ق. | * فضل الله، مهدی، «دراسات فقهیة و قانونیة: أضواء علی الشوری فی النص القرآنی»، در فصل‌نامه الثقافة الاسلامیه، شماره ۲۶، محرم و صفر ۱۴۱۰ق. | ||
* مغنیه، محمد‌جواد، فی ظلال نهج البلاغه، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۷۹م. | * مغنیه، محمد‌جواد، فی ظلال نهج البلاغه، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۷۹م. | ||