۱۷٬۸۳۰
ویرایش
تنقیح المقال فی علم الرجال (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) (←منابع) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''تنقیح المقال فی علم الرجال''' کتابی مفصل در [[علم رجال]] به زبان عربی که به '''تنقیح المقال''' مشهور است. این کتاب تألیف [[عبدالله مامقانی|شیخ عبدالله مامقانی]] (درگذشت ۱۳۱۱ش) عالم و [[مجتهد|فقیه]] امامی قرن چهاردهم است. | '''تنقیح المقال فی علم الرجال''' کتابی مفصل در [[علم رجال]] به زبان عربی که به '''تنقیح المقال''' مشهور است. این کتاب تألیف [[عبدالله مامقانی|شیخ عبدالله مامقانی]] (درگذشت ۱۳۱۱ش) عالم و [[مجتهد|فقیه]] امامی قرن چهاردهم است. | ||
تنقیح المقال حاوی اسامی و اطلاعات بیش از ۱۶۰۰۰ راوی است که از این میان، ۳۲۸۱ راوی [[ثقه]]، ۶۶۵۱ راوی حسن، ۴۶ راوی «موثق» و دیگران «ضعیف» یا «مجهول» یا «مُهمَل» خوانده شده‌اند. [[ | تنقیح المقال حاوی اسامی و اطلاعات بیش از ۱۶۰۰۰ راوی است که از این میان، ۳۲۸۱ راوی [[ثقه]]، ۶۶۵۱ راوی حسن، ۴۶ راوی «موثق» و دیگران «ضعیف» یا «مجهول» یا «مُهمَل» خوانده شده‌اند. [[آقابزرگ تهرانی]] تنقیح المقال را مفصّل‌ترین اثر در علم رجال دانسته است. | ||
[[محمدتقی شوشتری]] این کتاب را بهترین و متقن‌ترین اثر از منظر جمع‌آوری اسناد و نظرات عالمان رجالی شمرده است؛ اما انتقاداتی هم به آن وارد شده است؛ از جمله [[سید محسن امین]] و محمدتقی شوشتری آن را پراشتباه خوانده و گفته‌اند حاوی تطویل و درازگویی بی‌فایده است. | [[محمدتقی شوشتری]] این کتاب را بهترین و متقن‌ترین اثر از منظر جمع‌آوری اسناد و نظرات عالمان رجالی شمرده است؛ اما انتقاداتی هم به آن وارد شده است؛ از جمله [[سید محسن امین]] و محمدتقی شوشتری آن را پراشتباه خوانده و گفته‌اند حاوی تطویل و درازگویی بی‌فایده است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==معرفی کتاب و جایگاه آن== | ==معرفی کتاب و جایگاه آن== | ||
تنقیح المقال فی علم الرجال، گسترده‌ترین کتاب در علم رجال خوانده شده که زندگی‌نامه راویان مسلمان تا قرن چهارم قمری، از جمله همه صحابه، تابعان، یاران ائمه و نیز گروهی از عالمان حدیث شیعه را جمع‌آوری کرده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، | تنقیح المقال فی علم الرجال، گسترده‌ترین کتاب در علم رجال خوانده شده که زندگی‌نامه راویان مسلمان تا قرن چهارم قمری، از جمله همه صحابه، تابعان، یاران ائمه و نیز گروهی از عالمان حدیث شیعه را جمع‌آوری کرده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۶۶.</ref> این کتاب در مدت سه سال، از مرداد ۱۳۰۸ش تا وفات نویسنده در ۱۳۱۱ش،<ref>ملکی میانجی، «تنقیح المقال»، ج۸، ص۲۹۴.</ref> نگارش یافته است. [[آقابزرگ تهرانی]]، با اشاره به مدت کم تألیف کتاب، انجام چنین کاری را تنها با اتکا به تأییدات الهی ممکن دانسته است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۶۶.</ref> | ||
به‌گفته [[محمدتقی شوشتری]]، که [[قاموس الرجال (کتاب)|قاموس الرجال]] را در نقد تنقیح المقال نگاشته، این کتاب بهترین و متقن‌ترین اثر از منظر جمع‌آوری اسناد و نظرات عالمان رجالی است.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹.</ref> اسامی و اطلاعات بیش از شانزده هزار راوی در این کتاب ذکر شده که از این میان، ۳۲۸۱ [[ثقه]]، ۶۶۵۱ حسن، ۴۶ موثق، و دیگران ضعیف یا مجهول یا مُهمَل معرفی شده‌اند.<ref>رنجبری حیدرباغی، «تنقیح مقال نقد»، ص۲۷۹.</ref> | به‌گفته [[محمدتقی شوشتری]]، که [[قاموس الرجال (کتاب)|قاموس الرجال]] را در نقد تنقیح المقال نگاشته، این کتاب بهترین و متقن‌ترین اثر از منظر جمع‌آوری اسناد و نظرات عالمان رجالی است.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹.</ref> اسامی و اطلاعات بیش از شانزده هزار راوی در این کتاب ذکر شده که از این میان، ۳۲۸۱ [[ثقه]]، ۶۶۵۱ حسن، ۴۶ موثق، و دیگران ضعیف یا مجهول یا مُهمَل معرفی شده‌اند.<ref>رنجبری حیدرباغی، «تنقیح مقال نقد»، ص۲۷۹.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
نقدهایی بر کتاب تنقیح المقال نوشته شده است. از این میان، [[محمدتقی شوشتری]] در کتاب [[قاموس الرجال (کتاب)|قاموس الرجال]] به نقد جدی آن پرداخته است. برخی از این نقدها عبارت‌اند از: | نقدهایی بر کتاب تنقیح المقال نوشته شده است. از این میان، [[محمدتقی شوشتری]] در کتاب [[قاموس الرجال (کتاب)|قاموس الرجال]] به نقد جدی آن پرداخته است. برخی از این نقدها عبارت‌اند از: | ||
* [[سید محسن امین]]، نویسندهٔ کتاب [[اعیان الشیعة (کتاب)|اَعیان الشیعه]] که شرح‌حال بزرگان و عالمان شیعه را نگاشته، با وجود آنکه تنقیح المقال را در میان مآخذ کتاب خود ذکر کرده، آن را پراشتباه معرفی کرده است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱۱.</ref> | * [[سید محسن امین]]، نویسندهٔ کتاب [[اعیان الشیعة (کتاب)|اَعیان الشیعه]] که شرح‌حال بزرگان و عالمان شیعه را نگاشته، با وجود آنکه تنقیح المقال را در میان مآخذ کتاب خود ذکر کرده، آن را پراشتباه معرفی کرده است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱۱.</ref> | ||
* [[آقابزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]]، در کنار ستایش از تنقیح المقال و مؤلفش، آن را نیازمند تنقیح و بازنگری دانسته است.<ref>آقابزرگ طهرانی، | * [[آقابزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]]، در کنار ستایش از تنقیح المقال و مؤلفش، آن را نیازمند تنقیح و بازنگری دانسته است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۴۶۶.</ref> | ||
* [[محمدتقی شوشتری]] (متوفی ۱۳۷۴ش) که در کتاب خود [[قاموس الرجال]] نقدهای فراوانی بر تنقیح المقال وارد ساخته (که از سوی عالمان شیعه دارای لحن تند و نامناسب تحلیل شده)،<ref>قاضی طباطبائی، تحقیق درباره روز اربعین...، ۱۳۵۲ش، ص۴۳۵؛ «قاموس الرجال و صاحب آن»: گفتگو با سید موسی شبیری زنجانی، مجله کیهان فرهنگی، ص۱۳.</ref> بر آن است که این کتاب تطویل و درازگویی بی‌فایده دارد:<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹.</ref> توثیق گروهی از متأخران را به توثیق متقدمان اضافه کرده، در حالی که با وجود اولی، جز در موارد خاص، نیازی به دومی نیست.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹.</ref> همچنین همهٔ کسانی را که شیخ طوسی در کتاب رجال خود نام برده، شیعه امامی خوانده است.<ref>رستگار، «تنقیح المقال در قاموس الرجال»، ص۲۸.</ref> | * [[محمدتقی شوشتری]] (متوفی ۱۳۷۴ش) که در کتاب خود [[قاموس الرجال]] نقدهای فراوانی بر تنقیح المقال وارد ساخته (که از سوی عالمان شیعه دارای لحن تند و نامناسب تحلیل شده)،<ref>قاضی طباطبائی، تحقیق درباره روز اربعین...، ۱۳۵۲ش، ص۴۳۵؛ «قاموس الرجال و صاحب آن»: گفتگو با سید موسی شبیری زنجانی، مجله کیهان فرهنگی، ص۱۳.</ref> بر آن است که این کتاب تطویل و درازگویی بی‌فایده دارد:<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹.</ref> توثیق گروهی از متأخران را به توثیق متقدمان اضافه کرده، در حالی که با وجود اولی، جز در موارد خاص، نیازی به دومی نیست.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹.</ref> همچنین همهٔ کسانی را که شیخ طوسی در کتاب رجال خود نام برده، شیعه امامی خوانده است.<ref>رستگار، «تنقیح المقال در قاموس الرجال»، ص۲۸.</ref> | ||
* گفته شده که مامقانی با رساندن فهرست محدثان به شانزده هزار نفر، در کار خود زیاده‌روی کرده است.<ref>رستگار، «تنقیح المقال در قاموس الرجال»، ص۲۶.</ref> | * گفته شده که مامقانی با رساندن فهرست محدثان به شانزده هزار نفر، در کار خود زیاده‌روی کرده است.<ref>رستگار، «تنقیح المقال در قاموس الرجال»، ص۲۶.</ref> | ||
==نسخه‌ها و چاپ‌ها== | ==نسخه‌ها و چاپ‌ها== | ||
کتاب تنقیح المقال، به همراه فهرست «نتایجُ التَّنقیحِ فی تمییزِ السَّقیمِ مِنَ الصَّحیح» که وصف هر راوی در آن ذکر شده،<ref> نصیری، حدیث‌شناسی ۲، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۹.</ref> و نیز کتاب مِقباس الهداية فی علم الدِّرایة، ابتدا به‌صورت چاپ سنگی در سه جلد رحلی در [[نجف]] و بدون علائم سجاوندی، در سال ۱۳۵۲ق منتشر شد.<ref>رنجبری حیدرباغی، «تنقیح مقال نقد...»، ص۲۷۹.</ref> به‌گفته آقابزرگ تهرانی، بخشی از تنقیح المقالِ چاپ سنگی، در زمان حیات مؤلف و تحت نظارت وی چاپ شد و قسمتی دیگر پس از درگذشت او منتشر گردید.<ref>آقابزرگ الطهرانی، | کتاب تنقیح المقال، به همراه فهرست «نتایجُ التَّنقیحِ فی تمییزِ السَّقیمِ مِنَ الصَّحیح» که وصف هر راوی در آن ذکر شده،<ref> نصیری، حدیث‌شناسی ۲، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۹.</ref> و نیز کتاب مِقباس الهداية فی علم الدِّرایة، ابتدا به‌صورت چاپ سنگی در سه جلد رحلی در [[نجف]] و بدون علائم سجاوندی، در سال ۱۳۵۲ق منتشر شد.<ref>رنجبری حیدرباغی، «تنقیح مقال نقد...»، ص۲۷۹.</ref> به‌گفته آقابزرگ تهرانی، بخشی از تنقیح المقالِ چاپ سنگی، در زمان حیات مؤلف و تحت نظارت وی چاپ شد و قسمتی دیگر پس از درگذشت او منتشر گردید.<ref>آقابزرگ الطهرانی، الذریعة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۴۶۶.</ref> | ||
پس از آن، با افزودن کتاب مخزن المعانی فی ترجمة المحقق المامَقانی به ابتدای کتاب (به‌عنوان جلد صفر)، و تحقیق و استدراک آن در پنجاه جلد، از سوی محیی‌الدین مامَقانی، فرزند مؤلف، و محمدرضا مامَقانی، نوه وی، و از سال ۱۴۲۳ق، در نشر مؤسسه آل‌البیت انتشار یافت.<ref>رستگار، «تنقیح المقال در قاموس الرجال»، ص۳۰.</ref> | پس از آن، با افزودن کتاب مخزن المعانی فی ترجمة المحقق المامَقانی به ابتدای کتاب (به‌عنوان جلد صفر)، و تحقیق و استدراک آن در پنجاه جلد، از سوی محیی‌الدین مامَقانی، فرزند مؤلف، و محمدرضا مامَقانی، نوه وی، و از سال ۱۴۲۳ق، در نشر مؤسسه آل‌البیت انتشار یافت.<ref>رستگار، «تنقیح المقال در قاموس الرجال»، ص۳۰.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آقابزرگ | * آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۶ق. | ||
* آل‌محبوبه، جعفر بن باقر، ماضی النّجف وحاضر‌ها، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | * آل‌محبوبه، جعفر بن باقر، ماضی النّجف وحاضر‌ها، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | ||
* «آیت‌اللّه علامه حاج شیخ محمدتقی شیخ (شوشتری): رجالی عظیم معاصر»، گفتگو با محمدتقی شوشتری و محمدتقی شیخ و رضا استادی، مجله کیهان فرهنگی، سال ۲، ش۱، فروردین ۱۳۶۴ش. | * «آیت‌اللّه علامه حاج شیخ محمدتقی شیخ (شوشتری): رجالی عظیم معاصر»، گفتگو با محمدتقی شوشتری و محمدتقی شیخ و رضا استادی، مجله کیهان فرهنگی، سال ۲، ش۱، فروردین ۱۳۶۴ش. | ||