پرش به محتوا

مناره: تفاوت میان نسخه‌ها

۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
   
   
[[پرونده:Minarets-dar-al-ziyafa.jpg|بندانگشتی|منارۀ دار الضیافه اصفهان]]
[[پرونده:Minarets-dar-al-ziyafa.jpg|بندانگشتی|منارۀ دار‌الضیافه اصفهان]]


'''مَناره''' سازه‌ای برج‌مانند و مرتفع است که در کنار [[مسجد|مساجد]] یا در میانۀ راهها ساخته می‌شود. مَأذنه صُومعه و گلدسته از دیگر نام‌های مناره هستند. رساندن صدای [[اذان]] به مناطق دور از مسجد، راهنمایی شهروندان به سوی مسجد، تمایز مساجد از دیگر بناهای شهر، تعیین مرزهای سرزمینی و راهنمایی مسافران در جاده‌ها را از جمله کاربردهای مناره برمی‌شمارند. منابع تاریخی سابقۀ ساخت مناره‌ را به پیش از [[اسلام]] برمی‌گردانند. با این حال، نخستین مناره‌های اسلامی در [[قرن اول هجری قمری|قرن اول قمری]] (در حکومت [[بنی‌امیه|امویان]]) ساخته شد و تا [[قرن نهم هجری قمری|قرن نهم قمری]] به مرور جزء ثابتی از ساختمان مساجد شد. برخی تاریخ‌نگاران، مناره را نتیجۀ گسترش شهرهای اسلامی می‌دانند و دیگران آن را اقتباس [[مسلمان|مسلمانان]] از برج عبادتگاه‌های مسیحی یا آتش‌دان‌های [[زرتشت|زرتشتی]] برمی‌شمارند.
'''مَناره''' سازه‌ای برج‌مانند و مرتفع است که در کنار [[مسجد|مساجد]] یا در میانۀ راهها ساخته می‌شود. مَأذنه، صُومعه و گلدسته از دیگر نام‌های مناره هستند. رساندن صدای [[اذان]] به مناطق دور از مسجد، راهنمایی شهروندان به سوی مسجد، تمایز مساجد از دیگر بناهای شهر، تعیین مرزهای سرزمینی و راهنمایی مسافران در جاده‌ها را از جمله کاربردهای مناره برمی‌شمارند. منابع تاریخی سابقۀ ساخت مناره‌ را به پیش از [[اسلام]] برمی‌گردانند. با این حال، نخستین مناره‌های اسلامی در [[قرن اول هجری قمری|قرن اول قمری]] (در حکومت [[بنی‌امیه|امویان]]) ساخته شد و تا [[قرن نهم هجری قمری|قرن نهم قمری]] به مرور جزء ثابتی از ساختمان مساجد شد. برخی تاریخ‌نگاران، مناره را نتیجۀ گسترش شهرهای اسلامی می‌دانند و دیگران آن را اقتباس [[مسلمان|مسلمانان]] از برج عبادتگاه‌های مسیحی یا آتش‌دان‌های [[زرتشت|زرتشتی]] برمی‌شمارند.


شیوه معماری ملی یا مذهبی هر منطقه از [[جهان اسلام]] باعث شده تا تفاوت‌هایی میان اجزای معماری، مصالح و تزئینات مناره‌ها (به ویژه میان مساجد [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]) وجود داشته باشد. برای مثال، شیعیان در طول تاریخ خود مناره‌ مساجد را عموماً هم‌ارتفاع با بام یا [[گنبد]] مساجد و به صورت جفت ساخته‌اند.
شیوه معماری ملی یا مذهبی هر منطقه از [[جهان اسلام]] باعث شده تا تفاوت‌هایی میان اجزای معماری، مصالح و تزئینات مناره‌ها (به ویژه میان مساجد [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]) وجود داشته باشد. برای مثال، شیعیان در طول تاریخ خود مناره‌ مساجد را عموماً هم‌ارتفاع با بام یا [[گنبد]] مساجد و به صورت جفت ساخته‌اند.


وجه نمادین مناره (به عنوان یکی از مظاهر [[تمدن اسلامی]]) هم باعث اهمیت آن در شهرسازی اسلامی شده و هم حساسیت‌هایی را در جوامع بیرون از جهان اسلام به وجود آورده است. از مشهورترین مناره‌های موجود می‌توان به منارۀ مسجد ابن‌طولون مصر، مسجد قیروان تونس، [[مسجد جامع یزد]]، [[مسجد جامع ساوه]] و [[مسجد علی اصفهان|مسجد علی]]، دارالضیافۀ اصفهان و مناره‌های [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] اشاره کرد.  
وجه نمادین مناره (به عنوان یکی از مظاهر [[تمدن اسلامی]]) باعث اهمیت آن در شهرسازی اسلامی شده و هم حساسیت‌هایی را در جوامع بیرون از جهان اسلام به وجود آورده است. از مشهورترین مناره‌های موجود می‌توان به منارۀ مسجد ابن‌طولون مصر، مسجد قیروان تونس، [[مسجد جامع یزد]]، [[مسجد جامع ساوه]]، [[مسجد علی اصفهان|مسجد علی]] و دار‌الضیافۀ اصفهان و مناره‌های [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] اشاره کرد.  
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
لغت‌شناسان واژۀ مَناره را به معنی «چراغ پایه» می‌دادند.<ref name=":3" /> مَأذنه (محل اذان گفتن)، گلدسته، میل و صومعه از دیگر نام‌های مناره هستند.<ref>مهدوی و بارانی، «بررسی تاریخی معماری محراب...»، ص۵۶.</ref> شباهت ظاهری و کارکرد مشترک این سازه با آتشدان‌های بین‌راهی (در عصر باستان) را دلیل انتخاب واژۀ «مناره» برای آن می‌دانند.<ref name=":3">دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه مناره.</ref> انتخاب واژۀ «گلدسته» را نیز مربوط به طرح‌های [[اسلیمی]] و گلهای [[خُتاییِ]] منقش بر کاشی‌های مناره‌های ایرانی می‌دانند.<ref name=":4" /> همچنین برخی پژوهشگران معتقدند، به دلیل شباهتِ ظاهری مناره با عبادتگاههای بلند و باريکِ مسيحى، در برخى [[حدیث|روايات]] و آثار [[فقه|فقیهان]] از مناره با نام صومعه یاد شده است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۱۱۵.</ref> بعضی مورخان، اساساً شکل چهارگوشِ نخستین مناره‌های اسلامی را اقتباسی از این برج‌های مسیحی می‌دانند.<ref>گرابار، شکلگیری هنر اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص ۱۳۰.</ref>
لغت‌شناسان واژۀ مَناره را به معنی «چراغ پایه» می‌دادند.<ref name=":3" /> مَأذنه (محل اذان گفتن)، گلدسته، میل و صومعه از دیگر نام‌های مناره هستند.<ref>مهدوی و بارانی، «بررسی تاریخی معماری محراب...»، ص۵۶.</ref> شباهت ظاهری و کارکرد مشترک این سازه با آتشدان‌های بین‌راهی (در عصر باستان) را دلیل انتخاب واژۀ «مناره» برای آن می‌دانند.<ref name=":3">دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه مناره.</ref> انتخاب واژۀ «گلدسته» را نیز مربوط به طرح‌های [[اسلیمی]] و گلهای [[خُتاییِ]] منقش بر کاشی‌های مناره‌های ایرانی می‌دانند.<ref name=":4" /> همچنین برخی پژوهشگران معتقدند، به دلیل شباهتِ ظاهری مناره با عبادتگاههای بلند و باريکِ مسيحى، در برخى [[حدیث|روايات]] و آثار [[فقه|فقیهان]] از مناره با نام صومعه یاد شده است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۱۱۵.</ref> بعضی مورخان، اساساً شکل چهارگوشِ نخستین مناره‌های اسلامی را اقتباسی از این برج‌های مسیحی می‌دانند.<ref>گرابار، شکلگیری هنر اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص ۱۳۰.</ref>
confirmed، protected، templateeditor
۱٬۶۳۳

ویرایش