نیابت در عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
'''نیابت در عبادت''' | '''نیابت در عبادت''' آن است که شخصی از طرف کسی که عبادتی از او فوت شده، عبادت را انجام دهد و بواسطه عملِ او عبادات فوت شده جبران گردد. | ||
انجام عمل نیابتی اختصاص به مُردگان نداشته و از طرف شخصی که در قید حیات است نیز امکان نیابت وجود دارد. | انجام عمل نیابتی اختصاص به مُردگان نداشته و از طرف شخصی که در قید حیات است نیز امکان نیابت وجود دارد. [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] قائل است که نائب می‌تواند در قِبال عمل نیابتی دستمزد دریافت کند. | ||
احکام و شرایطی همچون [[شیعه|شیعه بودن]] نائب، عاقل و [[بلوغ|بالغ]] بودن او برای تحقق نیابت لازم دانسته شده است. [[مجتهد|فقیهان شیعه]] نیابت در عباداتی همچون [[طهارت]]، [[نماز]]، [[روزه]]، [[اعتکاف]]، [[حج]]، [[نماز طواف]]، [[زیارت]]، [[نماز زیارت]]، [[تلاوت قرآن|قرائت قرآن]] و سایر [[مستحب|مستحبات]] را جایز دانسته‌اند. | احکام و شرایطی همچون [[شیعه|شیعه بودن]] نائب، عاقل و [[بلوغ|بالغ]] بودن او برای تحقق نیابت لازم دانسته شده است. [[مجتهد|فقیهان شیعه]] نیابت در عباداتی همچون [[طهارت]]، [[نماز]]، [[روزه]]، [[اعتکاف]]، [[حج]]، [[نماز طواف]]، [[زیارت]]، [[نماز زیارت]]، [[تلاوت قرآن|قرائت قرآن]] و سایر [[مستحب|مستحبات]] را جایز دانسته‌اند. | ||
[[حدیث|روایت]]، [[سیره متشرعه]]، [[دلیل عقلی]] و [[شهرت فتوایی]] | برای مشروعیت نیابت در عبادت به دلائلی همچون [[حدیث|روایت]]، [[سیره متشرعه]]، [[دلیل عقلی]] و [[شهرت فتوایی]] استدلال شده است. | ||
نیابت در | نیابت در عبادت، اصطلاحی [[فقه|فقهی]] بوده که در ابواب فقهی [[حج]]، [[نماز|صلاة]]، [[روزه|صوم]] و [[اجاره]] به‌کار رفته است. | ||
==مفهوم‌شناسی و جایگاه== | ==مفهوم‌شناسی و جایگاه== | ||
نیابت در | نیابت در عبادت به‌معنای پذیرفتن انجام عمل عبادی از طرف شخصی است که عبادتی از او فوت شده باشد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲،ص۳۱۱.</ref> بواسطه عمل نائب عبادات فوت شده، جبران خواهد شد.<ref>سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۵۲.</ref> اصل نخستین در [[عبادت]] آن است که هر شخصی اعمال عبادی که بر او [[واجب]] یا [[مستحب]] شده است را خودش انجام دهد؛<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۵۳.</ref> ولی به گفته [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، نسبت به انجام برخی از عبادات، [[شارع]] اجازه داده است که شخصی به نیابت شخص دیگری عبادت فوت شده را انجام دهد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲،ص۳۱۱.</ref> | ||
نیابت در عبادت از جمله اصطلاحات [[فقه|فقهی]] است که در ابواب فقهی [[حج]]، [[نماز|صلاة]]، [[روزه|صوم]] و [[اجاره]] به‌کار رفته است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۵۳.</ref> | نیابت در عبادت از جمله اصطلاحات [[فقه|فقهی]] است که در ابواب فقهی [[حج]]، [[نماز|صلاة]]، [[روزه|صوم]] و [[اجاره]] به‌کار رفته است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۵۳.</ref> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
===نیابت از طرف شخص زنده=== | ===نیابت از طرف شخص زنده=== | ||
نیابت در امور عبادی اختصاص به مُردگان نداشته و از طرف افرادی که در قید حیات هستند نیز امکان‌پذیر است:<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۵۳۲.</ref> | |||
*نیابت در [[مستحب|مستحبات]]؛ اگر نائب به نیتِ اهداء [[ثواب و عقاب|ثواب]]، عمل مستحبی را از طرف شخصی که زنده است انجام دهد، نیابت او در همه مستحبات صحیح دانسته شده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۷، ص۳۷۹.</ref> ولی اگر به قصد نیابت، عمل مستحبی را انجام دهد؛ به گفته برخی از [[مجتهد|مراجع تقلید]] در اعمالی همچون [[نماز زیارت]] و [[نافله‌های روزانه]]، نیابت جایز نخواهد بود.<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۱۱۴.</ref> | *نیابت در [[مستحب|مستحبات]]؛ اگر نائب به نیتِ اهداء [[ثواب و عقاب|ثواب]]، عمل مستحبی را از طرف شخصی که زنده است انجام دهد، نیابت او در همه مستحبات صحیح دانسته شده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۷، ص۳۷۹.</ref> ولی اگر به قصد نیابت، عمل مستحبی را انجام دهد؛ به گفته برخی از [[مجتهد|مراجع تقلید]] در اعمالی همچون [[نماز زیارت]] و [[نافله‌های روزانه]]، نیابت جایز نخواهد بود.<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۱۱۴.</ref> | ||
*نیابت در [[واجب|واجبات]] به‌طور کلی از طرف شخص زنده، باطل دانسته شده است؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۱۱.</ref> مگر نیابت در عباداتی همچون [[حج]]، [[نماز طواف]] و [[طهارت]] (وضو، غسل، تیمم)<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> که با لحاظ شرایطی جایز شمرده شده است.<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> | *نیابت در [[واجب|واجبات]] به‌طور کلی از طرف شخص زنده، باطل دانسته شده است؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۱۱.</ref> مگر نیابت در عباداتی همچون [[حج]]، [[نماز طواف]] و [[طهارت]] (وضو، غسل، تیمم)<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> که با لحاظ شرایطی جایز شمرده شده است.<ref>طباطبائي یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> | ||
==ادله مشروعیت== | ==ادله مشروعیت== | ||
[[سید تقی طباطبائی قمی]] (درگذشت: ۱۳۹۵ش) و دیگر محققان، پیرامون مشروعیت | [[سید تقی طباطبائی قمی]] (درگذشت: ۱۳۹۵ش) و دیگر محققان، پیرامون مشروعیت نیابت در عبادت به دلائلی همچون [[سیره متشرعه]]،<ref>طباطبائی قمی، مبانی منهاج الصالحین، ۱۴۲۶ق، ج۵، ص۱۶۱.</ref> [[شهرت فتوایی]]،<ref>بنى فضل، مدارک تحریر الوسیلة، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۷۹.</ref> [[دلیل عقلی]]<ref>طباطبائی قمی، مبانی منهاج الصالحین، ۱۴۲۶ق، ج۵، ص۱۶۴.</ref> و [[حدیث|روایاتی]]<ref>طباطبائی قمی، مبانی منهاج الصالحین، ۱۴۲۶ق، ج۵، ص۱۶۵.</ref> همچون روایت عمر بن یزید که می‌گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: «آیا به جاى مرده می‌توان نماز خواند؟ آن حضرت فرمود: آرى! چه بسا آن مرده در تنگى و سختى باشد و خداوند آن فشار و تنگى را [به جهت آن نماز] بر او گشاده سازد.».<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۴۳.</ref> استدلال کرده‌اند. | ||