۱۲٬۹۰۸
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== پانویس ==↵{{پانویس۲}}' به '== پانویس == {{پانوشت}} == یادداشت == {{یادداشتها}}') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سخنان امام علی(ع) هنگام خاکسپاری فاطمه(س)''' خطاب به [[پیامبر | '''سخنان امام علی(ع) هنگام خاکسپاری فاطمه(س)''' خطاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] برای بیان ناراحتی و شکایت از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|تهاجم به خانه فاطمه(س)]] است. وی در این سخنان، با درود بر پیامبر(ص)، از سنگینی و دائمی بودن غم خود در [[شهادت حضرت فاطمه(س)]] میگوید و از [[خدا]] طلب صبر میکند. امام علی همچنین از پیامبر(ص) میخواهد که در اتفاقات پس از رحلت خود از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] سؤال کند. حضرت علی(ع) در این سخنان فاطمه را امانتی در دست خود معرفی میکند که اکنون آن را به پیامبر بازمیگرداند. | ||
سخنان | سخنان علی بن ابیطالب در سوگ فاطمه، غیر از [[نهج البلاغه|نهجالبلاغه]] در دیگر کتابهای روایی شیعه مانند [[الکافی (کتاب)|الکافی]] و [[الامالی (شیخ طوسی)|الامالی شیخ طوسی]] و کتابهای [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] مانند [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تذکرة الخواص]] آمده است. کتاب حزن سرمد اثر عمادی ساروی در شرح این سخنان نوشته شده است. | ||
== جایگاه و زمینه صدور == | == جایگاه و زمینه صدور == | ||
سخنان [[امام علی(ع)]] خطاب به [[پیامبر(ص)]] هنگام [[دفن حضرت زهرا(س)]] در [[نهجالبلاغه]]،{{یاد|این خطبه در نسخه صبحی صالح ۲۰۲، (صبحی صالح، نهجالبلاغه، ۱۴۱۴ق، ص۳۱۹) در نسخه فیضالاسلام و بنیاد نهجالبلاغه ۱۹۳، (فیضالاسلام، ترجمه و شرح نهجالبلاغه، ۱۳۷۱ش، ص۶۵۱) در شرح ابنابیالحدید ۱۹۵ (ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۶۵) و در نسخه محمد عبده ۱۹۷ (محمد عبده، شرح نهجالبلاغه، مطبعة الاستقامة، ص۱۸۲) شمارهگذاری شده است.}} بیان ناراحتی | سخنان [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]] خطاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] هنگام [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن حضرت زهرا(س)]] در [[نهج البلاغه|نهجالبلاغه]]،{{یاد|این خطبه در نسخه صبحی صالح ۲۰۲، (صبحی صالح، نهجالبلاغه، ۱۴۱۴ق، ص۳۱۹) در نسخه فیضالاسلام و بنیاد نهجالبلاغه ۱۹۳، (فیضالاسلام، ترجمه و شرح نهجالبلاغه، ۱۳۷۱ش، ص۶۵۱) در شرح ابنابیالحدید ۱۹۵ (ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۶۵) و در نسخه محمد عبده ۱۹۷ (محمد عبده، شرح نهجالبلاغه، مطبعة الاستقامة، ص۱۸۲) شمارهگذاری شده است.}} بیان ناراحتی آن حضرت در مصیبت همسرش و شکایت از مسلمانان دانسته شده است.<ref>بحرانی، مصباح الصالحین، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۳.</ref> بهگفته [[ناصر مکارم شیرازی]] از مراجع تقلید معاصر شیعه، این سخنان بخشی از حقايق مهم تاريخى صدر اسلام را بهصورت غيرمستقيم اما گويا و پرمعنا منعكس مىكند.<ref>مکارم شیرازی، پيام امام امير المومنين، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۰.</ref> | ||
شارحان نهجالبلاغه ذیل این خطبه ضمن شرح فرازهای آن به مواردی چون [[فهرست کنیهها و لقبهای حضرت فاطمه(س)|القاب و اسماء فاطمه]]،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۴-۸.</ref> طول مدت زندگی وی،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۱۰-۱۱.</ref> [[ماجرای فدک]]، [[غصب خلافت]]، علت مخفی بودن قبر فاطمه(س) و زمان شهادت او | شارحان نهجالبلاغه ذیل این خطبه ضمن شرح فرازهای آن به مواردی چون [[فهرست کنیهها و لقبهای حضرت فاطمه(س)|القاب و اسماء فاطمه]]،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۴-۸.</ref> طول مدت زندگی وی،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۱۰-۱۱.</ref> [[ماجرای فدک]]، [[غصب خلافت]]، علت مخفی بودن قبر فاطمه(س) و زمان شهادت او پرداختهاند.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امير المومنين عليه السلام، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۱-۳۹.</ref> | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||
سخنان | سخنان امام علی(ع) با پیامبر(ص) هنگام دفن فاطمه(س)، حاوی ناراحتی علی بن ابیطالب در شهادت فاطمه(س) و شکایت او از [[امت]] پیامبر و درخواست صبر از [[خدا]] در مصیبتهایی است که به [[اهلبیت(ع)]] وارد شد. در [[فهرست شرحهای نهجالبلاغه|شرحهای نهجالبلاغه]] به نکاتی ذیل این خطبه اشاره شده است؛ از جمله: | ||
* سلام و درود گفتن امام علی(ع) بر پیامبر(ص) و ارتباط قلبی و روحانی میان آن دو.<ref>بحرانی، شرح ابنمیثم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۳.</ref> | * سلام و درود گفتن امام علی(ع) بر پیامبر(ص) و ارتباط قلبی و روحانی میان آن دو.<ref>بحرانی، شرح ابنمیثم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۳.</ref> | ||
* انتخاب پیامبر اسلام(ص) بهعنوان بهترین مخاطب برای گفتن درد دل در فراق فاطمه(س). | * انتخاب پیامبر اسلام(ص) بهعنوان بهترین مخاطب برای گفتن درد دل در فراق فاطمه(س). | ||
* جمله «النّازلة في جوارك» نشاندهنده نزدیکی [[محل دفن فاطمه(س)|قبر فاطمه(س)]] با قبر پيامبر(ص).<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۸-۹.</ref> | * جمله «النّازلة في جوارك» نشاندهنده نزدیکی [[محل دفن حضرت فاطمه(س)|قبر فاطمه(س)]] با قبر پيامبر(ص).<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۸-۹.</ref> | ||
* اشاره امام علی به فراز «السّريعة اللّحاق بك» به نزدیک بودن شهادت فاطمه(س) با رحلت پیامبر(ص).<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۹-۱۰.</ref> | * اشاره امام علی به فراز «السّريعة اللّحاق بك» به نزدیک بودن شهادت فاطمه(س) با رحلت پیامبر(ص).<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۹-۱۰.</ref> | ||
* تحمل مصیبت [[شهادت فاطمه(س)]] با یادآوری مصیبت رحلت پیامبر(ص). | * تحمل مصیبت [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت فاطمه(س)]] با یادآوری مصیبت رحلت پیامبر(ص). | ||
* سنگینی غم حادثه درگذشت حضرت زهرا(س) و دائمی بودن آن برای امام علی(ع). | * سنگینی غم حادثه درگذشت حضرت زهرا(س) و دائمی بودن آن برای امام علی(ع). | ||
* اشاره به امانت بودن فاطمه(س) در دست علی(ع) و بازگرداندن او به پیامبر(ص). | * اشاره به امانت بودن فاطمه(س) در دست علی(ع) و بازگرداندن او به پیامبر(ص). | ||
* شکایت امام علی(ع) از [[ | * شکایت امام علی(ع) از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هتک حرمت خانهاش و صدمه دیدن فاطمه(س)]].<ref>فیضالاسلام، ترجمه و شرح نهجالبلاغه، ۱۳۷۱ش، ص۶۵۳.</ref> | ||
* درخواست از پیامبر(ص) برای سؤال کردن از فاطمه(س) درباره حوادث پس از رحلت پیامبر(ص). | * درخواست از پیامبر(ص) برای سؤال کردن از فاطمه(س) درباره حوادث پس از رحلت پیامبر(ص). | ||
* درخواست صبر از خدا در مصیبت شهادت فاطمه(س).<ref>مکارم شیرازی، پیام امام اميرالمومنين، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۱-۳۹.</ref> | * درخواست صبر از خدا در مصیبت شهادت فاطمه(س).<ref>مکارم شیرازی، پیام امام اميرالمومنين، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۱-۳۹.</ref> | ||
==نکات== | ==نکات== | ||
[[ناصر مکارم شیرازی]]، از [[مراجع تقلید شیعه]]، بر آن است که با توجه به اينكه ضمير در فراز «عند قبره» در این سخنان بهصورت مذكر آمده، مشخص میشود که این سخنان خطاب به پيامبر اسلام(ص) بوده و در عين حال مىگويد امام علی(ع) اين سخن را به هنگام دفن فاطمه زهرا(س) گفته و بر این اساس، بهاعتقاد [[سید رضی]]، | [[ناصر مکارم شیرازی]]، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، بر آن است که با توجه به اينكه ضمير در فراز «عند قبره» در این سخنان بهصورت مذكر آمده، مشخص میشود که این سخنان خطاب به پيامبر اسلام(ص) بوده و در عين حال مىگويد امام علی(ع) اين سخن را به هنگام دفن فاطمه زهرا(س) گفته و بر این اساس، بهاعتقاد [[سید رضی]]، قبر حضرت زهرا(س) در كنار قبر پيامبر(ص) است.<ref>مکارم شیرازی، پيام امام اميرالمومنين، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۲۹.</ref> | ||
سید رضی در ابتدای این خطبه از حضرت فاطمه(س) با لقب [[سیدة نساء العالمین|سیدة النساء]] نام برده است. بهگفته [[ابنابیالحدید]] در [[شرح نهج البلاغه (ابنابیالحدید)|شرح نهجالبلاغه]]، این تعبير برگرفته از [[ | سید رضی در ابتدای این خطبه از حضرت فاطمه(س) با لقب [[سیدة نساء العالمین|سیدة النساء]] نام برده است. بهگفته [[ابنابیالحدید]] در [[شرح نهج البلاغه (ابنابیالحدید)|شرح نهجالبلاغه]]، این تعبير برگرفته از [[حدیث متواتر|خبر متواترى]] از پيامبر(ص) است<ref>ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۶۵-۲۶۶.</ref> که کتابهای حدیثی شیعه و اهلسنت آن را نقل کردهاند.<ref>صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۵۹۵؛ البخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۶۴.</ref> در این روایت، پیامبر(ص) برای تسکین قلب فاطمه(س) بهخاطر نزدیک شدن مرگ خود، او را سیدة نساء اهل الجنة، سیدة نساء المؤمنین یا سیدة نساء هذة الامة میخواند.<ref>مسلم، صحیح المسلم، بیروت، ج۴، ص۱۹۰۵؛ حسینی خطیب، مصادر نهجالبلاغه و اسانیده، ۱۹۸۵م، ج۳، ص۸۲.</ref> | ||
== سند == | == سند == | ||
سخنان امام علی(ع) خطاب به پیامبر اسلام(ص) در هنگام [[دفن حضرت فاطمه(س)]]، به غیر از [[نهج البلاغه|نهجالبلاغه]] در کتابهای روایی دیگری نیز آمده است.<ref>حسینی خطیب، مصادر نهجالبلاغه و اسانیده، ۱۹۸۵م، ج۳، ص۸۵-۸۷.</ref> طبق بررسی [[کتاب مصادر نهجالبلاغه و اسانیده]]، این سخنان با مقداری تفاوت در کتابهایی چون [[الکافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی]] از [[امام حسین(ع)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۸.</ref> در [[دلائل الامامة]] اثر [[محمد بن جریر طبری صغیر]] از [[امام جعفر صادق(ع)]]،<ref>طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۷.</ref> در [[الامالی شیخ طوسی]] از امام حسین(ع)<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۱۰۹.</ref> و در کتابهای اهلسنت مانند کتاب [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تذکرة الخواص]] نوشته سبط بن جوزی حنفی<ref>ابنجوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۶۱.</ref> نیز آمده است. | سخنان امام علی(ع) خطاب به پیامبر اسلام(ص) در هنگام [[دفن حضرت فاطمه(س)]]، به غیر از [[نهج البلاغه|نهجالبلاغه]] در کتابهای روایی دیگری نیز آمده است.<ref>حسینی خطیب، مصادر نهجالبلاغه و اسانیده، ۱۹۸۵م، ج۳، ص۸۵-۸۷.</ref> طبق بررسی [[کتاب مصادر نهجالبلاغه و اسانیده]]، این سخنان با مقداری تفاوت در کتابهایی چون [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی]] از [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۸.</ref> در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] اثر [[محمد بن جریر طبری صغیر]] از [[امام صادق علیهالسلام|امام جعفر صادق(ع)]]،<ref>طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۷.</ref> در [[الامالی (شیخ طوسی)|الامالی شیخ طوسی]] از امام حسین(ع)<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۱۰۹.</ref> و در کتابهای اهلسنت مانند کتاب [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تذکرة الخواص]] نوشته سبط بن جوزی حنفی<ref>ابنجوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۶۱.</ref> نیز آمده است. | ||
==تکنگاری== | ==تکنگاری== |
ویرایش