پرش به محتوا

سودان: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۵۴۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '{{جعبه اطلاعات کشور شیعه‌نشین' به '{{جعبه اطلاعات کشور')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۲: خط ۴۲:
| اجتماعی              =
| اجتماعی              =
}}
}}
'''سودان''' کشوری در شمال شرقی [[آفریقا]] است که در گذشته «[[مصر]] جنوبی» خوانده می‌شد. بیشتر مردم آن [[مسلمان]] هستند. گذشته از [[شیعه|شیعیان]] که حدود ۲ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، فرقه‌های صوفیه به ویژه برخی از آنان مانند ختمیه و انصار، محبت زیادی به [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] دارند و جایگاه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در میان آنان بسیار رفیع است. حتی برخی از این فرقه‌ها نسبت به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] نیز اظهار وفاداری می‌کنند.
'''سودان''' کشوری در شمال شرقی آفریقا است که بیشتر مردم آن [[مسلمان]] هستند. [[شیعه|شیعیان]] که حدود دو درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.
 
فرقه‌های صوفیه به ویژه برخی از آنان مانند ختمیه و انصار، محبت زیادی به [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] دارند و جایگاه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در میان آنان بسیار رفیع است. حتی برخی از این فرقه‌ها نسبت به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] نیز اظهار وفاداری می‌کنند.


==جغرافیا==
==جغرافیا==
[[پرونده:نقشه سودان.jpg|بندانگشتی|نقشه کشور سودان]]
[[پرونده:نقشه سودان.jpg|بندانگشتی|نقشه کشور سودان]]
سودان در شمال شرقی قاره آفریقا قرار گرفته است. این کشور از شمال با [[مصر]]، از شمال غربی با [[لیبی]]، از غرب با [[چاد]]، از جنوب غربی با [[آفریقای مرکزی]]، از جنوب با [[سودان جنوبی]]، از جنوب شرقی با [[اتیوپی]] و از شرق با [[اریتره]] همسایه است و در شمال شرقی با دریای سرخ مرز ساحلی دارد.
سودان در شمال شرقی قاره آفریقا قرار گرفته است. این کشور از شمال با [[مصر]]، از شمال غربی با [[لیبی]]، از غرب با [[چاد]]، از جنوب غربی با [[آفریقای مرکزی]]، از جنوب با [[سودان جنوبی]]، از جنوب شرقی با [[اتیوپی]] و از شرق با [[اریتره]] همسایه است.


سودان بزرگ‌ترین کشور آفریقا و و بزرگ‌ترین کشور جهان عرب بود تا اینکه در سال ۲۰۱۱ [[سودان جنوبی]] در پی برگزاری یک همه‌پرسی از این کشور جدا شد.
سودان تا سال ۲۰۱۱م بزرگ‌ترین کشور آفریقا و و بزرگ‌ترین کشور جهان عرب بود. در این سال در پی برگزاری یک همه‌پرسی [[سودان جنوبی]] از این کشور جدا شد.


==نژاد و زبان==
==نژاد و زبان==
در این‌ كشور حدود ۱۱۵ زبان‌ و ۵۹۷ قبیله‌ وجود دارد كه‌ از سه‌ گروه‌ اصلی‌ نژادی‌ تشكیل‌ شده‌اند:
در این‌ كشور حدود ۱۱۵ زبان‌ و ۵۹۷ قبیله‌ وجود دارد كه‌ از سه‌ گروه‌ اصلی‌ نژادی‌ تشكیل‌ شده‌اند:
* گروه‌ اول‌ شامل‌ اعراب‌ است‌ كه‌ در شمال‌ و مركز سودان‌ ساكنند و اكثریت‌ جمعیت‌ سودان‌ را تشكیل‌ می‌دهند.
* اعراب‌: در شمال‌ و مركز سودان‌ ساكنند و اكثریت‌ جمعیت‌ سودان‌ را تشكیل‌ می‌دهند.
* گروه‌ دوم‌ شامل‌ قبایل‌ سیاه پوستی‌ است‌ كه‌ در بخش‌های‌ جنوبی‌ و برخی‌ از مناطق‌ غربی‌ كشور سكونت‌ دارند.
* قبایل‌ سیاه‌پوستی‌ كه‌ در بخش‌های‌ جنوبی‌ و برخی‌ از مناطق‌ غربی‌ كشور سكونت‌ دارند.
* گروه‌ سوم‌ در شرق ساكنند و قبایل‌ دریای‌ سرخ‌ مانند قبیله‌های‌ البجاویه‌، الهدندوه‌، الامرار و البشاریین‌ به‌ آن‌ تعلق‌ دارند.
* قبیله‌های‌ البجاویه‌، الهدندوه‌، الامرار و البشاریین‌ که در شرق ساكنند.


زبان رسمی کشور، عربی است و زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم در بخش‌های اداری و آموزشی کشور رایج است.<ref>[http://khartoum.icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=201&pageid=29434 رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در سودان]</ref>
زبان رسمی کشور، عربی است و زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم در بخش‌های اداری و آموزشی کشور رایج است.<ref>[http://khartoum.icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=201&pageid=29434 رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در سودان]</ref>
خط ۷۰: خط ۷۲:
}}
}}
==ادیان==
==ادیان==
۸۰٪ مردم سودان مسلمان، ۱۰٪ مسیحی و بقیه پیرو ادیان بومی یا بی‌دین هستند. گروه اخیر در منطقه آفریقایی نشین این کشور سکونت دارند.<ref>ماهنامه گنجینه مجمع، شماره ۱۸ و ۱۹، ص۳۲.</ref>
۸۰٪ مردم سودان مسلمان، ۱۰٪ مسیحی و بقیه پیرو ادیان بومی یا بی‌دین هستند. غیرمسمانان در منطقه آفریقایی‌نشین این کشور سکونت دارند.<ref>ماهنامه گنجینه مجمع، شماره ۱۸ و ۱۹، ص۳۲.</ref>


==اسلام==
==اسلام==
مسلمانان از طریق فتوحات و محاصره نظامی، بر سودان غلبه نیافتند، بلکه گرایش به [[اسلام]] در این سرزمین نتیجه نفوذ تدریجی قبایل ربیعه و جهینه (عربی) بود که از جانب «مصر علیا» از طریق نیل به این سوی آمده و در میان قبایل بجه (مستقر در حد فاصل نیل و دریای سرخ) و به تدریج در سرزمین مقره ساکن شدند.
گرایش مردم سودان به [[اسلام]] نتیجه نفوذ تدریجی قبایل ربیعه و جهینه از قبایل عرب بود که از جانب «مصر علیا» از طریق نیل به این سوی آمده و در میان قبایل بجه که در حد فاصل نیل و دریای سرخ مستقر بودند و به تدریج در سرزمین مقره ساکن شدند.  
 
وصلت های زناشویی مایه تسهیل روند اسلام گرایی شد. تجار عرب با [[ازدواج]] با خانواده‌های روسا توانستند با استفاده از قاعده توارث بر اساس ازدواج ـ‌همچنان که در نوبی مرسوم بودـ جانشینان خود را به پست‌های کلیدی برسانند. مملوک‌های مصر که میل داشتند نوبی را به‌صورت یکی از ایالت‌های وابسته خود در آورند، در جایگزین کردن یک مسلمان به جای یک پادشاه مسیحی با کوچکترین زحمتی روبه رو نشدند و این کار با به آسانترین وجه صورت گرفت. این واقعه همان گونه که از کتیبه‌های کاخ پادشاهی دنقله (که به [[مسجد]] تغییر شکل یافته) بر می‌آید، در سال ۱۳۱۷ میلادی روی داد.


روند اسلام‌گرایی در نوبی به‌کلی با گسترش اسلام در غرب افریقا تفاوت داشت. در اینجا عامل پیش برنده اسلام، قبیله بود و تاثیر حاصل از آن علاوه بر جنبه مذهبی، خاصیت فرهنگی هم داشت. در واقع بازرگانان و عشایر عرب، تمدنی را ارائه دادند که از نظام موجود این ناحیه بالاتر بود و اساس اجتماعی و سیاسی بسیار وسیعی داشت، مسیحیان محلی در برابر امت فاتح و سرشار از حرارت و هیجان، در دعوت دیگران به آیین خود در حالت زیردست قرار گرفتند و کلیسا خیلی زود موجودیت خود را از دست داد.
در نوبی عامل پیش‌برنده اسلام، قبیله بود. ازدواج مایه تسهیل روند اسلام‌گرایی شد. تجار عرب با [[ازدواج]] با خانواده‌های رؤسا توانستند با استفاده از قاعده توارث بر اساس ازدواج ـ‌همچنان که در نوبی مرسوم بودـ جانشینان خود را به پست‌های کلیدی برسانند. مملوک‌های مصر که میل داشتند نوبی را به‌صورت یکی از ایالت‌های وابسته خود در آورند، در جایگزین کردن یک مسلمان به جای یک پادشاه مسیحی با کوچکترین زحمتی روبه رو نشدند و این کار با به آسانترین وجه صورت گرفت. این واقعه همان گونه که از کتیبه‌های کاخ پادشاهی دنقله (که به [[مسجد]] تغییر شکل یافته) برمی‌آید، در سال ۱۳۱۷م روی داد.


با بر طرف شدن این مانع، قبایل کوچ‌رو و بازرگان نیمه عرب و نیمه حامی توانستند به آسانی جابه جا شوند و به سوی نواحی غرب سودان بروند و در گسترش فرهنگ اسلامی بکوشند. مقارن با همین ایام، شخصیت‌های مذهبی به نهضت مذهبی مهاجران سرعت بخشیدند. نخستین آنها «غلام الله بن اید» اهل یمن است که در نیمه دوم قرن چهاردهم میلادی در دنقله سکنی گزید، وی جد اعلای رکابیه محسوب می شود که مبلغان سرسخت اسلام در جنوب کوردوفان بودند.
با بر طرف شدن این مانع، قبایل کوچ‌رو و بازرگان نیمه عرب و نیمه حامی توانستند به آسانی جابه جا شوند و به سوی نواحی غرب سودان بروند و در گسترش فرهنگ اسلامی بکوشند. مقارن با همین ایام، شخصیت‌های مذهبی به نهضت مذهبی مهاجران سرعت بخشیدند. نخستین آنها «غلام الله بن اید» اهل یمن است که در نیمه دوم قرن چهاردهم میلادی در دنقله سکنی گزید، وی جد اعلای رکابیه محسوب می شود که مبلغان سرسخت اسلام در جنوب کوردوفان بودند.
در سودان طریقه‌های صوفیه، جایگاه اصلی را اشغال کرده‌اند و طبق تحقیقات انجام گرفته، هر مسلمان ساکن این سرزمین به یکی از فرقه‌های مذهبی تعلق دارد. هیچ کس حتی یک روشنفکر غرب زده نمی تواند از شرکت در جلسات طریقه‌ای که به آن تمایل یافته، طفره برود. طریقه‌ها در سودان تشکیلات سازمانی متمرکز یا غیر متمرکز دارند. نمازگزاری در زمان‌های معین، شرکت در مجالس ذکر و دعا، مولودی خوانی و مدح به افتخار حضرت رسول اکرم(ص) از وظایف مذهبی پیروان این طریقه‌هاست. قدیمی‌ترین طریقه‌ها در سودان شاذلیه است که در سال ۱۴۴۵ میلادی در میان بربرها رایج گردید.
دیگر طریقه‌ها عبارتند از قادریه، مجذوبیه، سمانیه، ادریسیه، میرغانیه، اسماعیلیه، تیجانیه، هندیه، سنوسیه، عظمیه و احمدیه.<ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4737A47681.html پورتال اهل بیت]</ref>


==تشیع==
==تشیع==
پیشینه [[شیعه|تشیع]] در سودان به زمان [[فاطمیان]] برمی‌گردد. در اثر فشارهای صلاح الدین ایوبی، برخی از [[سادات]] و خاندان‌های شیعی به سودان مهاجرت کردند.
پیشینه [[شیعه|تشیع]] در سودان به زمان [[فاطمیان]] برمی‌گردد. در اثر فشارهای صلاح‌الدین ایوبی، برخی از [[سادات]] و خاندان‌های شیعی به سودان مهاجرت کردند.
"سادات ادریسی"، "سادات مراغنه" و "سادات عریكیین" از جمله شیعیان بومی سودان‌ هستند. "سادات آل‌الزاكی" نیز، از نسل [[اسحاق بن جعفر الصادق|اسحاق مؤتمن]] (فرزند [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]) و [[سیده نفیسه]] هستند.<ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4737A5798.html پورتال اهل بیت]</ref>
"سادات ادریسی"، "سادات مراغنه" و "سادات عریكیین" از جمله شیعیان بومی سودان‌ هستند. "سادات آل‌الزاكی" نیز، از نسل [[اسحاق بن جعفر الصادق|اسحاق مؤتمن]] فرزند [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] و [[سیده نفیسه]] هستند.<ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4737A5798.html پورتال اهل بیت]</ref>


آنچه امروزه به‌عنوان [[امامیه|تشیع دوازده‌امامی]] در سودان وجود دارد، کسانی هستند که در چند دهه اخیر شیعه شده و به تشیع گذشته خویش بازگشته‌اند. همه شیعیان دوازده‌امامی در این کشور بومی هستند و در خارطوم، ام‌درمان و حبل الاولیاء زندگی می‌کنند. در سودان فرقه‌های صوفیه به‌ویژه برخی از آنان مانند ختمیه و انصار، محبت زیادی به [[اهل‌بیت(ع)]] دارند و جایگاه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در میان آنان بسیار رفیع است. حتی برخی از این فرقه‌ها نسبت به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] نیز اظهار وفاداری می‌کنند. قیام مهدی سودانی بر ضد استعمارگران در قرن نوزدهم نشان از عمق عقیده به [[مهدویت]] در این ناحیه است که متاثر از عقاید شیعی-فاطمی در قرن‌های چهارم تا ششم دارد. شاعری به نام محمود البرعی در سودان، قصاید بسیاری در وصف اهل بیت دارد.<ref>اطلس شیعه، ص۵۴۷.</ref>
آنچه امروزه به‌عنوان [[امامیه|تشیع دوازده‌امامی]] در سودان وجود دارد، کسانی هستند که در چند دهه اخیر شیعه شده و به تشیع گذشته خویش بازگشته‌اند. همه شیعیان دوازده‌امامی در این کشور بومی هستند و در خارطوم، ام‌درمان و حبل‌الاولیاء زندگی می‌کنند.  


==جمعیت شیعیان==
=== جمعیت شیعیان ===
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
|-
|-
خط ۱۰۲: خط ۹۹:
|}
|}


با وجود جمعیت چند صد هزاری شیعیان در سودان، عمر البشیر، رئیس جمهور این کشور در سال ۱۳۹۴ش اعلام کرد: ما در سودان شیعه‌ای نمی‌شناسیم و همه مردم این کشور از [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] هستند.<ref>[http://fa.abna24.com/service/africa/archive/2016/02/02/698381/story.html خبرگزاری ابنا]</ref>
با وجود جمعیت چند صد هزاری شیعیان در سودان، عمر البشیر، رئیس‌جمهور این کشور در سال ۱۳۹۴ش اعلام کرد: ما در سودان شیعه‌ای نمی‌شناسیم و همه مردم این کشور از [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] هستند.<ref>[http://fa.abna24.com/service/africa/archive/2016/02/02/698381/story.html خبرگزاری ابنا]</ref>
 
== صوفیه ==
در سودان فرقه‌های صوفیه به‌ویژه برخی از آنان مانند ختمیه و انصار، محبت زیادی به [[اهل‌بیت(ع)]] دارند و جایگاه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در میان آنان بسیار رفیع است. حتی برخی از این فرقه‌ها نسبت به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] نیز اظهار وفاداری می‌کنند. قیام مهدی سودانی بر ضد استعمارگران در قرن نوزدهم نشان از عمق عقیده به [[مهدویت]] در این ناحیه است که متاثر از عقاید شیعی-فاطمی در قرن‌های چهارم تا ششم دارد. شاعری به نام محمود البرعی در سودان، قصاید بسیاری در وصف اهل بیت دارد.<ref>اطلس شیعه، ص۵۴۷.</ref>
 
طبق تحقیقات انجام گرفته در سودان، هر مسلمان ساکن این سرزمین به یکی از فرقه‌های صوفیه تعلق دارد. طریقه‌ها در سودان تشکیلات سازمانی متمرکز یا غیر متمرکز دارند. نمازگزاری در زمان‌های معین، شرکت در مجالس ذکر و دعا، مولودی‌خوانی و مدح به افتخار حضرت رسول(ص) از وظایف مذهبی پیروان این طریقه‌هاست. قدیمی‌ترین طریقه‌ها در سودان شاذلیه است که در سال ۱۴۴۵م در میان بربرها رایج گردید. دیگر طریقه‌ها عبارتند از قادریه، مجذوبیه، سمانیه، ادریسیه، میرغانیه، اسماعیلیه، تیجانیه، هندیه، سنوسیه، عظمیه و احمدیه.<ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4737A47681.html پورتال اهل بیت]</ref>


==مراکز شیعی==
==مراکز شیعی==
خط ۱۲۱: خط ۱۲۳:
==مطالعه بیشتر==
==مطالعه بیشتر==
* تاریخ سودان بعد از اسلام، پی ام هالت-ام دبلیو دالی، ترجمه محمد تقی اکبری
* تاریخ سودان بعد از اسلام، پی ام هالت-ام دبلیو دالی، ترجمه محمد تقی اکبری


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
== پیوند به بیرون ==
{{یادداشت‌ها}}
 
==پیوند به بیرون==
* [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4737A5798.html تشیع در سودان]
* [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4737A5798.html تشیع در سودان]
* [http://javanonline.ir/fa/news/717796/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%B4-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%B4%D9%8A%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA گرايش به تشيع در سودان در حال افزايش است ]
* [http://javanonline.ir/fa/news/717796/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%B4-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%B4%D9%8A%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA گرايش به تشيع در سودان در حال افزايش است ]