امام هادی علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سید محمدکاظم قزوینی]] (درگذشت: ۱۴۱۵ق) در کتاب [[الامام الهادی من المهد الی اللحد (کتاب)|الامام الهادی من المهد الی اللحد]]، ۳۴۶ تن را به عنوان اصحاب امام هادی معرفی است.<ref>قزوینی، الامام الهادی من المهد الی اللحد، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۰-۴۶۷.</ref> به گفته رسول جعفریان شمار راویان شناخته‌شده امام هادی(ع) حدود ۱۹۰ تن است که از حدود ۱۸۰ تن آنها احادیثی وجود دارد.<ref>جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۱۲.</ref> بر اساس [[رجال الطوسی (کتاب)|رجال شیخ طوسی]]، تعداد کسانی که از آن حضرت [[حدیث]] نقل کرده‌اند بالغ بر ۱۸۵ نفرند.<ref>طوسی، رجال‌الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۳-۳۹۳.</ref> [[عزیزالله عطاردی|عطاردی]] در [[مسند الامام الهادی علیه‌السلام (کتاب)|مسند الامام الهادی]] از ۱۷۹ تن به عنوان راوی از امام هادی نام برده و گفته است در میان آنان [[ثقه]]، [[حدیث ضعیف|ضعیف]]، [[حدیث حسن|حسن]]، [[حدیث متروک|متروک]] و مجهول یافت می‌شود <ref>عطاردی، مسند الامام الهادی، ۳۰۷</ref> به گفته عطاردی، برخی از راویانی که خود نام برده در رجال شیخ طوسی نیست و برخی از راویانی را که شیخ طوسی در رجالش آورده در مسند عطاردی نیامده است.<ref>عطاردی، مسند الامام الهادی، ۳۰۷.</ref>

[[عبدالعظیم حسنی]]، [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]]،<ref>طوسی، رجال‌الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۰۱-۳۸۹.</ref>[[ایوب بن نوح]]،<ref>طوسی، رجال‌الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۴.</ref> [[حسن بن راشد]] و [[ناصر کبیر|حسن بن علی ناصر]]<ref>طوسی، رجال‌الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۵.</ref> از جمله اصحاب او به شمار می‌رفتند. [[ابن‌شهرآشوب]] از وکیلان امام، از جعفر بن سهیل الصیقل نام برده و [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان]] را [[باب الامام|باب]] امام هادی معرفی کرده است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۲.</ref>  

[[رسول جعفریان]] برای اثبات ایرانی بودن برخی از اصحاب امام هادی(ع) به پسوندهای آنان استناد کرده است. او محل زندگی افرادی همچون [[بشر بن بشار نیشابوری]]، [[فتح بن یزید جرجانی]]، [[حسین بن سعید اهوازی]]، [[حمدان بن اسحاق خراسانی]]، [[علی بن ابراهیم طالقانی]]، [[محمد بن علی کاشانی]]،<ref>صدوق، التوحید، ۱۳۹۸ق، ص۱۰۱.</ref> [[ابراهیم بن شیبه اصفهانی]] و [[ابومقاتل دیلمی]]<ref>عطاردی، مسند الامام الهادی، ۱۴۱۰ق، ص۳۱۷.</ref> از اصحاب حضرت را در ایران دانسته است.<ref>جعفریان، حیات فکری -سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۳۰-۵۳۳.</ref> جعفریان با استناد به نامه امام هادی به وکیل خود در همدان که در آن آمده است «من سفارش شما را به دوستان خودم در همدان کرده‌ام»،<ref>کشی، رجال‌الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۶۱۲.</ref> گفته است برخی از اصحاب آن حضرت در همدان و نیز بر اساس شواهدی، برخی از اصحاب امام در [[قزوین]] ساکن بوده‌اند.<ref>جعفریان، حیات فکری -سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۳۰-۵۳۳.</ref>

به گزارش [[شیخ مفید]] (درگذشت: ۴۱۳ق)، امام هادی در ماه رجب [[سال ۲۵۴ هجری قمری|سال ۲۵۴ق]] پس از ۲۰ سال و ۹ ماه اقامت در [[سامرا]]، در ۴۱سالگی رحلت کرد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۱و۳۱۲؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ۴۹۷-۴۹۸؛ طوسی، تهذیب‌الاحکام، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۰۴.</ref>همچنین در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل‌الامامه]] و [[کشف الغمة فی معرفة الائمة (کتاب)|کَشْف‌ُالغُمَّه]] آمده است که امام دهم در زمان حکومت [[معتز عباسی|مُعْتَز عباسی]] (۲۵۲-۲۵۵ق) مسموم شد و به همین علت به شهادت رسید.<ref>طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۰۹؛ اربلی، کشف‌الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۷۵.</ref> [[ابن‌شهرآشوب]] (درگذشت: ۵۸۸ق) بر این باور است که وی در اواخر حکومت [[معتمد عباسی|مُعْتَمد]] (حکومت: ۲۵۶-۲۷۸ق) شهید شده است و از ابن‌بابویه نقل کرده که معتمد به او سم داده است.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref>  

برخی منابع، روز [[شهادت]] وی را [[۳ رجب]]<ref>نوبختی، فرق‌الشیعه، دارالاضوا، ص۹۲؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref> و برخی دیگر [[۲۵ جمادی‌الثانی|۲۵]] یا [[۲۶ جمادی‌الثانی]] ذکر کرده‌اند.<ref>اربلی، کشف‌الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۷۵.</ref> در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، سوم رجب به عنوان روز شهادت او ثبت شده است.  

به گزارش [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری، امام حسن عسکری در [[تشییع جنازه]] پدرش شرکت کرد. جنازه را بر راهی که برابر خانه [[موسی بن بغا]] بود، قرار دادند و قبل از آنکه خلیفه عباسی در تشییع شرکت کند، امام عسکری بر جنازه پدرش [[نماز]] خواند. مسعودی از ازدحام جمعیت در تشییع جنازه امام هادی گزارش کرده است.<ref>مسعودی، اثبات‌الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۴۳.</ref>

===حرم عسکریَین ===

امام هادی(ع) در خانه‌ای که در [[سامرا]] در آن ساکن بود، [[دفن]] شد.<ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۰۴.</ref> محل دفن امام هادی(ع) و فرزندش [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] در سامرا به [[حرم عسکریین|حرم عسکریَین]] شناخته می‌شود. پس از دفن امام هادی(ع) در خانه‌اش، امام عسکری(ع) برای مقبره او خادمی تعیین کرد. در سال ۳۲۸ق نخستین گنبد بر قبر آن‌دو بنا شد.<ref>محلاتی، مآثر الکبرا، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> حرم عسکریین در دوره‌های مختلف، مرمت و تکمیل و نوسازی شده است.<ref>نگاه کنید به محلاتی، مآثر الکبرا، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۳۱۸-۳۹۳.</ref> هرساله شیعیان برای زیارت امام هادی و امام حسن عسکری، از مناطق مختلف به سامرا می‌روند.

در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ش قسمت‌هایی از حرم عسکریین در انفجارهای تروریستی تخریب شد.<ref>خامه‌یار، تخریب زیارتگاه‎‌های اسلامی در کشورهای عربی، ۱۳۹۳ش، ص۲۹ و ۳۰.</ref> [[ستاد بازسازی عتبات عالیات]] در سال ۱۳۹۴ش بازسازی آن را به پایان برد.<ref>[http://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/300946-عملیات-بازسازی-گنبد-حرم-امامین-عسکریین-پایان-یافت عملیات بازسازی گنبد حرم امامین عسکریین پایان یافت]، خبرگزاری ایلنا.</ref> [[ضریح]] حرم نیز با حمایت [[سید علی حسینی سیستانی|آیت‌الله سیستانی]] ساخته شده است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13910917000530 «آخرین وضعیت پروژه ساخت ضریح حرم امامین عسکریین(ع)»]، خبرگزاری فارس.</ref>

درباره امام هادی(ع) کتاب‌هایی به زبان‌های عربی و فارسی نوشته شده است. در مقاله کتابشناسی امام هادی، سی کتاب در این زمینه به زبان‌های فارسی و عربی معرفی شده است.<ref>کرجی، «کتابشناسی امام هادی(ع)»، ص۱۹۷-۱۹۹.</ref> برخی از این آثار عبارت‌اند از:

#[[مسند الامام الهادی (کتاب)|مُسنَد الامام الهادی]] نوشته [[عزیزالله عطاردی]] (درگذشت :۱۳۹۳ش): در این کتاب، حدود ۳۵۰ حدیث از امام هادی گرد آمده است؛

#[[حیاة الامام علی الهادی]] اثر [[باقر شریف قرشی|باقر شریف قَرشی]] (درگذشت: ۱۴۳۳ق): این کتاب به زندگی امام هادی می‌پردازد؛

# [[النور الهادی الی اصحاب الامام الهادی (کتاب)|اَّلنّورُ الهادی اِلیٰ اَصحابِ الاِمام الهادی]] اثر عبدالحسین شَبِستری (درگذشت ۱۳۹۵ش): در این کتاب ۱۹۳ نفر از اصحاب امام هادی معرفی شده است؛

#موسوعة امام الهادی در چهار جلد و ۲۰۱۹ صفحه.

همچنین کتاب شکوه سامرا دربردارنده مجموعه مقالاتی درباره امام هادی و امام عسکری(ع) است که آن را انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) در سال ١٣٩٠ش، در ۵۰۸ صفحه منتشر کرده است.<ref>[https://bookroom.ir/book/36391 شکوه سامرا: مجموعه مقالات درباره امام هادی و امام عسگری علیهما السلام] پاتوق کتاب فردا.</ref>