پرش به محتوا

نماز شب: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۲۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ اوت ۲۰۲۳
خط ۲: خط ۲:


{{جعبه نقل قول| عنوان =امام رضا(ع):| نقل‌قول =  بر شما باد به نماز شب. هیچ بنده‌ای نیست که آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار کند، مگر اینکه خداوند او را از عذاب قبر و آتش پناه دهد و عمر او را طولانی کند و به زندگی او گشایش دهد. ... خانه‌هایی که در آنها نماز شب خوانده می‌شود نورشان برای اهل آسمان می‌درخشد؛ همان‌طور که نور ستارگان برای مردم زمین می‌درخشد.|تاریخ بایگانی| منبع =فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۳۲۰.| تراز = چپ| عرض = ۲۴۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =امام رضا(ع):| نقل‌قول =  بر شما باد به نماز شب. هیچ بنده‌ای نیست که آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار کند، مگر اینکه خداوند او را از عذاب قبر و آتش پناه دهد و عمر او را طولانی کند و به زندگی او گشایش دهد. ... خانه‌هایی که در آنها نماز شب خوانده می‌شود نورشان برای اهل آسمان می‌درخشد؛ همان‌طور که نور ستارگان برای مردم زمین می‌درخشد.|تاریخ بایگانی| منبع =فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۳۲۰.| تراز = چپ| عرض = ۲۴۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
'''نماز شب''' [[نمازهای مستحب|نماز مستحبی]] است که وقت ادای آن پس از [[نیمه‌شب شرعی]] تا [[طلوع فجر]] است. نماز شب بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] واجب و بر دیگران [[مستحب]] است. روایات زیادی در فضلیت نماز شب وارد شده است و آن را شرف مؤمن، نورانی‌شدن قبر و ضامن روزی معرفی کرده‌اند.
'''نماز شب''' [[نمازهای مستحب|نمازی مستحب]] است که وقت ادای آن پس از [[نیمه‌شب شرعی]] تا [[طلوع فجر]] است. نماز شب بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] واجب بوده و بر دیگران [[مستحب]] است و بر خواندن آن تأکید شده است. روایات بسیاری در فضلیت نماز شب و آثار آن وارد شده است. ازجمله برترین نماز مستحب و از نشانه‌های [[شیعه]] واقعی شمرده شده است.


نماز شب ۱۱ رکعت است که به صورت پنج نماز دورکعتی و یک نماز یک رکعتی خوانده می‌شود. سه رکعت آخر (دو رکعت [[نماز شفع|نماز شَفع]] و یک رکعت [[نماز وتر|نماز وَتْر]]) فضیلت بیشتری دارد.
نماز شب یازده [[رکعت]] است که به صورت پنج نماز دورکعتی و یک نماز یک‌رکعتی خوانده می‌شود. سه رکعت آخر فضیلت بیشتری بر دیگر رکعت‌ها دارد که شامل دو رکعت [[نماز شفع|نماز شَفع]] و یک رکعت [[نماز وتر|نماز وَتْر]] می‌شود.


==فضیلت==
==تأکید بر خواندن نماز شب==
نماز شب، از [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] است که در روایات بر خواندن آن تأکید شده است. از جمله [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در وصیتش به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، سه بار بر نماز شب سفارش کرده است.<ref> صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۱ و ج۴، ص۱۷۹.</ref> همچنین از آن حضرت خطاب به مسلمانان نقل شده است: «بر شما باد به نماز شب، اگرچه یک رکعت باشد؛ زیرا نماز شب انسان را از گناه باز می‌دارد و خشم پروردگار را خاموش می‌کند و سوزش آتش را در [[قیامت]] دفع می‌کند.»<ref> متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۷۹۱، ح۲۱۴۳۱.</ref> در کتاب‌های حدیثی بابی با عنوان صلاة اللَّیل به روایات این موضوع اختصاص دارد.<ref> نگاه کنید به صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۴.</ref>
نماز شب، از [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] است که در روایات بر خواندن آن تأکید شده است. از جمله [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در وصیتش به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، سه بار بر نماز شب سفارش کرده است.<ref> صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۱ و ج۴، ص۱۷۹.</ref> همچنین از آن حضرت خطاب به مسلمانان نقل شده است: «بر شما باد به نماز شب، اگرچه یک رکعت باشد؛ زیرا نماز شب انسان را از گناه باز می‌دارد و خشم پروردگار را خاموش می‌کند و سوزش آتش را در [[قیامت]] دفع می‌کند.»<ref> متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۷۹۱، ح۲۱۴۳۱.</ref> در کتاب‌های حدیثی بابی با عنوان «صلاة اللَّیل» به روایات این موضوع اختصاص دارد.<ref> نگاه کنید به صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۴.</ref>


به گفته [[شیخ صدوق]] (درگذشت ۳۸۱ق) محدث شیعه، نماز شب بر پیامبر(ص) واجب بود و بر دیگران مستحب است.<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۴.</ref>  [[شیخ مفید]] هم نماز شب را سنت مؤکَد دانسته است.<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۱۲۰.</ref>
به گفته [[شیخ صدوق]] (درگذشت ۳۸۱ق) محدث شیعه، نماز شب بر پیامبر(ص) واجب بود و بر دیگران مستحب است.<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۴.</ref>  [[شیخ مفید]] هم نماز شب را سنت مؤکَد دانسته است.<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۱۲۰.</ref>
خط ۱۶: خط ۱۶:


مستحب است در رکعت اولِ نماز شفع، [[سوره فاتحه|سوره حمد]] و [[سوره ناس]] و در رکعت دوم، سوره حمد و [[سوره فلق]] خوانده شود. همچنین در نماز وتر پس از سوره حمد، سه مرتبه [[سوره اخلاص|سوره توحید]] و یک مرتبه سوره‌های فلق و ناس قرائت شود.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ص۹۴۹.</ref> مستحب است در [[قنوت]] نماز وتر برای چهل مؤمن [[دعا]] یا [[استغفار]] شود.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ص۹۴۹.</ref> همچنین هفتاد مرتبه ذکر «اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیه»، هفت مرتبه «هذا مَقامُ الْعائِذِ بِک مِنَ النّارِ» و سیصد بار «اَلعَفو» بگوید. سپس این دعا را بخواند: «رَبِّ اغْفِرْلی وَارْحَمْنی وَ تُبْ عَلی اِنَّک اَنْتَ التَّوّابُ الْغَفُورُ الرَّحیمُ.»<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ص۹۵۰.</ref>  [[شیخ طوسی]] در [[مصباح المتهجد (کتاب)|مِصْباحُ الْمُتَهَجِّد]]، خواندن [[دعای حزین|دعای حَزین]] را پس از نماز شب سفارش کرده است.<ref> شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۳-۱۶۴.</ref>
مستحب است در رکعت اولِ نماز شفع، [[سوره فاتحه|سوره حمد]] و [[سوره ناس]] و در رکعت دوم، سوره حمد و [[سوره فلق]] خوانده شود. همچنین در نماز وتر پس از سوره حمد، سه مرتبه [[سوره اخلاص|سوره توحید]] و یک مرتبه سوره‌های فلق و ناس قرائت شود.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ص۹۴۹.</ref> مستحب است در [[قنوت]] نماز وتر برای چهل مؤمن [[دعا]] یا [[استغفار]] شود.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ص۹۴۹.</ref> همچنین هفتاد مرتبه ذکر «اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیه»، هفت مرتبه «هذا مَقامُ الْعائِذِ بِک مِنَ النّارِ» و سیصد بار «اَلعَفو» بگوید. سپس این دعا را بخواند: «رَبِّ اغْفِرْلی وَارْحَمْنی وَ تُبْ عَلی اِنَّک اَنْتَ التَّوّابُ الْغَفُورُ الرَّحیمُ.»<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ص۹۵۰.</ref>  [[شیخ طوسی]] در [[مصباح المتهجد (کتاب)|مِصْباحُ الْمُتَهَجِّد]]، خواندن [[دعای حزین|دعای حَزین]] را پس از نماز شب سفارش کرده است.<ref> شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۳-۱۶۴.</ref>
==آثار نماز شب ==
==آثار و فضیلت‌های نماز شب ==
{{جعبه نقل قول| عنوان =[[جابر بن عبدالله انصاری |جابر بن عبدالله انصاری]] از پیامبر(ص):| نقل‌قول=  خدا مگر به‌خاطر دو کار ابراهیم را دوست و خلیل خود انتخاب نکرد: اطعام دادنش و نماز شب خواندنش هنگامی که مردم خوابند.| تراز = چپ| عرض = 220px|منبع=صدوق، علل الشرائع، منشورات المکتبة الحیدریه، ج۱، ص۳۵.}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =[[جابر بن عبدالله انصاری |جابر بن عبدالله انصاری]] از پیامبر(ص):| نقل‌قول=  خدا مگر به‌خاطر دو کار ابراهیم را دوست و خلیل خود انتخاب نکرد: اطعام دادنش و نماز شب خواندنش هنگامی که مردم خوابند.| تراز = چپ| عرض = 220px|منبع=صدوق، علل الشرائع، منشورات المکتبة الحیدریه، ج۱، ص۳۵.}}


در روایات، آثار و فضلیت‌های زیادی برای نماز شب ذکر شده است؛ از جمله در روایتی که در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الاَنوار]] از پیامبر نقل شده است، نماز شب مایه خشنودی پروردگار، دوستی فرشتگان، معرفت‌بخشی، نورانیت خانه، آرامش بدن، نفرت شیطان، [[استجابت دعا]]، قبولی اعمال، نورانی‌شدن [[قبر]] و مسلح‌شدن در برابر [[دشمن]] می‌شود.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۶۱.</ref> در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که نماز شب انسان را خوش‌سیما و خوش‌اخلاق و خوش‌بو می‌کند و روزی را زیاد و [[قرض]] را ادا می‌کند و غم را می‌برد و دید انسان را نورانی می‌کند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۷۲.</ref> در روایت دیگری از امام صادق آمده است: «ثروت و فرزندان، زیور زندگی دنیایند و هشت رکعت نماز در آخر شب و یک رکعت نماز «وتر» زیور آخرت‌اند.»<ref> صدوق، معانی الاخبار، دارالمعرفه، ص۳۲۴.</ref>
در روایات، آثار و فضلیت‌های زیادی برای نماز شب ذکر شده است؛ از جمله در روایتی که در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الاَنوار]] از پیامبر نقل شده است، نماز شب مایه خشنودی پروردگار، دوستی فرشتگان، معرفت‌بخشی، نورانیت خانه، آرامش بدن، نفرت شیطان، [[استجابت دعا]]، قبولی اعمال، نورانی‌شدن [[قبر]] و مسلح‌شدن در برابر [[دشمن]] می‌شود.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۶۱.</ref> در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که نماز شب انسان را خوش‌سیما و خوش‌اخلاق و خوش‌بو می‌کند و روزی را زیاد و [[قرض]] را ادا می‌کند و غم را می‌برد و دید انسان را نورانی می‌کند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۷۲.</ref> در روایت دیگری از امام صادق آمده است: «ثروت و فرزندان، زیور زندگی دنیایند و هشت رکعت نماز در آخر شب و یک رکعت نماز «وتر» زیور آخرت‌اند.»<ref> صدوق، معانی الاخبار، دارالمعرفه، ص۳۲۴.</ref>
برخی دیگر از فضیلت‌های نماز شب، در روایات، به این شرح است:


{{ستون}}
{{ستون}}
* برترین نماز مستحبی<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۷۹۱، ۲۱۳۹۷.</ref>
* برترین نماز مستحب،<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۷۹۱، ۲۱۳۹۷.</ref>
* مایۀ فخر مؤمن<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۴۰.</ref>
* مایۀ فخر مؤمن،<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۴۰.</ref>
* مایه مباهات خدا به [[فرشته|فرشتگان]]<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۵۶.</ref>
* مایه مباهات خدا به [[فرشته|فرشتگان]]،<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۵۶.</ref>
* از علامات [[شیعه]] واقعی<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref>
* از نشانه‌های [[شیعه]] واقعی.<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۳۱: خط ۳۳:
==احکام==
==احکام==
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]: شَرَفُ الْمُؤْمِنِ صَلاتُهُ بِاللَّیلِ، وَعِزُّهُ کفُّ الاَذی عَنِ النّاسِ؛ شرافت مؤمن به نماز شب اوست و عزّت و بزرگواری او در خودداری از آزار مردم|تاریخ بایگانی| منبع =صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۶.| تراز = چپ| عرض = ۲۷۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]: شَرَفُ الْمُؤْمِنِ صَلاتُهُ بِاللَّیلِ، وَعِزُّهُ کفُّ الاَذی عَنِ النّاسِ؛ شرافت مؤمن به نماز شب اوست و عزّت و بزرگواری او در خودداری از آزار مردم|تاریخ بایگانی| منبع =صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۶.| تراز = چپ| عرض = ۲۷۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
* بافضیلت‌ترین بخش نماز شب، نماز شَفع و وَتر است و نماز وتر برتر از نماز شفع است. در نماز شب می‌توان به خواندن نماز شفع و وتر یا نماز وتر به تنهایی اکتفا کرد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref>
برخی از احکام نماز شب، برپایه کتاب‌های فقهی عبارت است از:
* بافضیلت‌ترین بخش نماز شب، [[نماز شفع|نماز شَفع]] و [[نماز وتر|نماز وَتر]] است و نماز وتر برتر از نماز شفع است. در نماز شب می‌توان به خواندن نمازهای شفع و وتر یا نماز وتر اکتفا کرد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref>
* وقت نماز شب از [[نیمه‌شب شرعی]] تا [[طلوع فجر]] (آغاز وقت نماز صبح) است و خواندن آن در سحر از سایر مواقع بهتر است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۶.</ref> [[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] از مراجع تقلید، وقت نماز شب را از ابتدای شب می‌داند.<ref>[https://www.sistani.org/persian/qa/01067 پرسش و پاسخ نماز شب]، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.</ref>
* وقت نماز شب از [[نیمه‌شب شرعی]] تا [[طلوع فجر]] (آغاز وقت نماز صبح) است و خواندن آن در سحر از سایر مواقع بهتر است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۶.</ref> [[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] از مراجع تقلید، وقت نماز شب را از ابتدای شب می‌داند.<ref>[https://www.sistani.org/persian/qa/01067 پرسش و پاسخ نماز شب]، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.</ref>
* در صورتی که نماز شب در حالت نشسته خوانده می‌شود بهتر است که هر دو رکعت نشسته یک رکعت ایستاده لحاظ شود.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۱۴۴.</ref>
* در صورتی که نماز شب در حالت نشسته خوانده شد، بهتر است که هر دو رکعتِ نشسته یک رکعت ایستاده لحاظ شود.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۱۴۴.</ref>
* [[سفر شرعی|مسافر]] و کسی که برای او سخت است نماز را بعد از نصف شب بخواند، می‌تواند آن را در اول شب بجا آورد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۶.</ref>  
* [[سفر شرعی|مسافر]] و کسی که برای او سخت است نماز را بعد از نصف شب بخواند، می‌تواند آن را در اول شب به جا آورد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۶.</ref>
* در صورت نخواندن نماز شب، می‌توان قضای آن را به جا آورد.<ref> نگاه کنید به طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۶.</ref>  
* قضای نماز شب بر خواندن آن پیش از [[نیمه‌شب شرعی|نیمه‌شب]] برتری دارد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۶.</ref>  
* قضای نماز شب بر خواندن آن پیش از [[نیمه‌شب شرعی|نیمه‌شب]] برتری دارد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۶.</ref>  
* در صورت نخواندن نماز شب، می‌توان قضای آن را به جا آورد.<ref> نگاه کنید به طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۶۶.</ref>
== تک‌نگاری==
== تک‌نگاری==
درباره نماز شب آثاری به زبان‌های مختلف نوشته شده است. در مقاله کتابشناسی نماز شب، ۷۰ کتاب معرفی شده است که نویسندگان شیعه به زبان فارسی یا عربی نوشته شده‌اند.<ref>انصاری قمی، «کتابشناسی نماز شب»، ص۱۷۰.</ref> برخی از آنها عبارتند از:
درباره نماز شب آثاری به زبان‌های مختلف نوشته شده است. در مقاله کتابشناسی نماز شب، هفتاد کتاب معرفی شده است که نویسندگان شیعه به زبان فارسی یا عربی نوشته‌اند.<ref>انصاری قمی، «کتابشناسی نماز شب»، ص۱۷۰.</ref> برخی از آنها عبارت‌اند از:
* آداب صلاة اللیل اثر [[محمدباقر فشارکی]] (درگذشت ۱۳۱۵ق)  
* آدابُ صلاةِ اللَّیل، اثر [[محمدباقر فشارکی]] (درگذشت: ۱۳۱۵ق)؛
* صلاة اللیل، فضلها و وقتها و عددها و کیفیتها و الخصوصیات الراجعة الیها من الکتاب و السنة اثر [[غلامرضا عرفانیان]] (درگذشت ۱۳۸۲ش) به زبان عربی
* صَلاةُ اللَّیل؛ فَضلُها و وَقتُها و عَدَدُها و کِیفیَتُها و الخُصوصیاتُ الرّاجعةُ اِلَیها مِنَ الکِتابِ و السُّنة، اثر [[غلامرضا عرفانیان]] (درگذشت: ۱۳۸۲ش) به زبان عربی؛
* آداب صلاة الیل و فضلها اثر [[سید محمدباقر شفتی]] (درگذشت ۱۲۶۰ق)<ref>انصاری قمی، «کتابشناسی نماز شب»، ص۱۷۰-۱۸۶.</ref>
* آدابُ صَلاةِ اللَّیل و فَضلِها، اثر [[سید محمدباقر شفتی|سید محمدباقر شَفتی]] (درگذشت: ۱۲۶۰ق).<ref>انصاری قمی، «کتابشناسی نماز شب»، ص۱۷۰-۱۸۶.</ref>
==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
* [[تهجد]]
* [[تهجد|تَهَجُّد]]
* [[نافله‌های روزانه|نافله]]
* [[نافله‌های روزانه|نافله]]


Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۲۷

ویرایش