تروریسم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←عناصر عمل تروریستی) |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
تروریسم بعد از [[حملات یازده سپتامبر]] ۲۰۰۱م/[[سال ۱۳۸۰ هجری شمسی|۱۳۸۰ش]] در [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، یکی از تهدیدهای اصلی علیه صلح و امنیت بین المللی ارزیابابی شده است. برای مقابله با تروریسم کمیته‌های در سطح بین المللی ایجاد شده است که یکی از آنها «کمیته مبارزه با تروریسم» [[شورای امنیت سازمان ملل]] است که در ۲۰۰۱م تأسیس گردید. دامنه حملات تروریستی نقاط مختلف جهان را در بر گرفته و احتمال دستیابی تروریست‌ها به‌تسلیحات هسته‌ای و کشتار جمعی، موجب نگرانی کارشناسان و صاحب‌نظران گردیده است.[[افغانستان]]، [[عراق]]، [[سومالی]]، [[بورکینافاسو]]، [[سوریه]]، [[نیجریه]]، [[مالی]]، [[نیجر]] و [[پاکستان]] به ترتیب ده کشوری هستند که در معرض بیشترین حملات تروریستی طی سال‌های ۲۰۱۱ - ۲۰۲۱م/۱۳۹۰-۱۴۰۰ش، قرار داشته‌اند. | تروریسم بعد از [[حملات یازده سپتامبر]] ۲۰۰۱م/[[سال ۱۳۸۰ هجری شمسی|۱۳۸۰ش]] در [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، یکی از تهدیدهای اصلی علیه صلح و امنیت بین المللی ارزیابابی شده است. برای مقابله با تروریسم کمیته‌های در سطح بین المللی ایجاد شده است که یکی از آنها «کمیته مبارزه با تروریسم» [[شورای امنیت سازمان ملل]] است که در ۲۰۰۱م تأسیس گردید. دامنه حملات تروریستی نقاط مختلف جهان را در بر گرفته و احتمال دستیابی تروریست‌ها به‌تسلیحات هسته‌ای و کشتار جمعی، موجب نگرانی کارشناسان و صاحب‌نظران گردیده است.[[افغانستان]]، [[عراق]]، [[سومالی]]، [[بورکینافاسو]]، [[سوریه]]، [[نیجریه]]، [[مالی]]، [[نیجر]] و [[پاکستان]] به ترتیب ده کشوری هستند که در معرض بیشترین حملات تروریستی طی سال‌های ۲۰۱۱ - ۲۰۲۱م/۱۳۹۰-۱۴۰۰ش، قرار داشته‌اند. | ||
[[داعش]] و شاخه‌های منطقه‌ای آن مرگبارترین گروه تروریستی در طی سال‌های ۲۰۱۴ - ۲۰۲۲م/۱۳۹۳-۱۴۰۱ش، شناخته شده است. الشباب، [[ارتش آزادی‌بخش بلوچستان]] (BLA)، جماعت نصرت الاسلام و المسلمین (JNIM)، [[طالبان]]، [[بوکوحرام]]، [[تحریک طالبان پاکستان]] (TTP)، حزب کارگران کردستان (PKK) در جایگاه‌های بعدی خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی از سوی موسسه اقتصاد و صلح معرفی شده‌اند. اشکال مختلف تروریسم از همدیگر تفکیک شده است که تروریسم داخلی، دولتی، بین المللی و نوین از شناخته‌شده‌ترین انواع به شمار می‌رود و تروریسم مذهبی ذیل نوین و بین المللی تعریف می‌شود. | [[داعش]] و شاخه‌های منطقه‌ای آن مرگبارترین گروه تروریستی در طی سال‌های ۲۰۱۴ - ۲۰۲۲م/۱۳۹۳-۱۴۰۱ش، شناخته شده است. الشباب، [[ارتش آزادی‌بخش بلوچستان]] (BLA)، جماعت نصرت الاسلام و المسلمین (JNIM)، [[طالبان]]، [[بوکوحرام]]، [[تحریک طالبان پاکستان]] (TTP)، حزب کارگران کردستان (PKK) در جایگاه‌های بعدی خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی از سوی موسسه اقتصاد و صلح معرفی شده‌اند. اشکال مختلف تروریسم از همدیگر تفکیک شده است که تروریسم داخلی، دولتی، بین المللی و نوین از شناخته‌شده‌ترین انواع به شمار می‌رود و تروریسم مذهبی ذیل نوین و بین المللی تعریف می‌شود. | ||
== مفهوم‌شناسی و پیشینه == | == مفهوم‌شناسی و پیشینه == | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
کنوانسیون بین المللی مبارزه با تأمین مالی تروریسم در دسامبر ۱۹۹۹م تروریسم را این گونه تعریف کرده است: «هر ...اقدامی که با هدف کشتن و یا وارد کردن آسیب بدنی جدی به فردی غیر نظامی یا هر کس دیگری که مشارکت فعال در خصومت‌ها با شرایط درگیری مسلحانه نداشته باشد و زمانی که چنین عملی با توجه با ماهیت و یا زمینه‌اش ارعاب یک جمعیت و یا وادار کردن یک دولت و یا یک سازمان بین المللی به انجام و یا خودداری از انجام عملی محسوب شود.»<ref>The Practical Guide to Humanitarian Law, «Terrorism Definition», web site of Médecins Sans Frontières</ref> دانشگاه کلمبیا در سال ۲۰۰۴م در تعریف دیگری از تروریسم چنین آورده است: «تروریسم عبارت است از تهدید و یا استفاده از خشونت اغلب بر ضد شهروندان برای برای دستیابی به اهداف سیاسی برای ترساندن مخالفان یا ایجاد نارضایتی عمومی.»<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۸.</ref> | کنوانسیون بین المللی مبارزه با تأمین مالی تروریسم در دسامبر ۱۹۹۹م تروریسم را این گونه تعریف کرده است: «هر ...اقدامی که با هدف کشتن و یا وارد کردن آسیب بدنی جدی به فردی غیر نظامی یا هر کس دیگری که مشارکت فعال در خصومت‌ها با شرایط درگیری مسلحانه نداشته باشد و زمانی که چنین عملی با توجه با ماهیت و یا زمینه‌اش ارعاب یک جمعیت و یا وادار کردن یک دولت و یا یک سازمان بین المللی به انجام و یا خودداری از انجام عملی محسوب شود.»<ref>The Practical Guide to Humanitarian Law, «Terrorism Definition», web site of Médecins Sans Frontières</ref> دانشگاه کلمبیا در سال ۲۰۰۴م در تعریف دیگری از تروریسم چنین آورده است: «تروریسم عبارت است از تهدید و یا استفاده از خشونت اغلب بر ضد شهروندان برای برای دستیابی به اهداف سیاسی برای ترساندن مخالفان یا ایجاد نارضایتی عمومی.»<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۸.</ref> | ||
عدم توافق در مورد تعریف از تروریسم به تضاد منافع قدرت‌ها و دولت‌ها ارجاع داده شده است.<ref>خبیری و دربندی، «حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۹.</ref> به‌عنوان مثال اقدامات پارتیزانی تعدادی از نهضت‌ها و جنبش‌های اسلامی مثل حماس و یا جهاد اسلامی [[فلسطین]] از سوی قدرت‌های غربی اقدامات تروریستی خوانده می‌شود ولی از جانب [[جهان اسلام|کشورهای اسلامی]] مبارزه مشروع آزادی‌بخش تلقی می‌گردد.<ref>خبیری و دربندی، «حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۹.</ref> همچنین | عدم توافق در مورد تعریف از تروریسم به تضاد منافع قدرت‌ها و دولت‌ها ارجاع داده شده است.<ref>خبیری و دربندی، «حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۹.</ref> به‌عنوان مثال اقدامات پارتیزانی تعدادی از نهضت‌ها و جنبش‌های اسلامی مثل حماس و یا جهاد اسلامی [[فلسطین]] از سوی قدرت‌های غربی اقدامات تروریستی خوانده می‌شود ولی از جانب [[جهان اسلام|کشورهای اسلامی]] مبارزه مشروع آزادی‌بخش تلقی می‌گردد.<ref>خبیری و دربندی، «حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۹.</ref> همچنین در حالی‌که اقدامات دولت اسرائیل برای هدف قرار دادن و نابودی رهبران جریان‌های اسلامی از سوی کشورهای اسلامی به‌عنوان تروریسم دولتی شناخته می‌شود، حامیان اسرائیل آن را دفاع مشروع می‌دانند.<ref>خبیری و دربندی، «حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۹.</ref> | ||
===عناصر عمل تروریستی=== | ===عناصر عمل تروریستی=== | ||
[[File:.jpg|thumb|تصویری از لحظات پس از حمله بر دانش‌آموزان شیعه در مکتب سیدالشهدای کابل]] | [[File:.jpg|thumb|تصویری از لحظات پس از حمله بر دانش‌آموزان شیعه در مکتب سیدالشهدای کابل]] | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
, 2009, P8</ref> همچنین گروه جی ۸ «گروه اقدام مبارزه با تروریسم» را ایجاد کردند.<ref>Global Terrorism , 2009, P8</ref> امکان دستیابی گروه‌های تروریستی به تسلیحات کشتار جمعی و افزیش دامنه حملات تروریستی، باعث شده است که این پدیده به‌عنوان تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت جهانی ارزیابی شود. | , 2009, P8</ref> همچنین گروه جی ۸ «گروه اقدام مبارزه با تروریسم» را ایجاد کردند.<ref>Global Terrorism , 2009, P8</ref> امکان دستیابی گروه‌های تروریستی به تسلیحات کشتار جمعی و افزیش دامنه حملات تروریستی، باعث شده است که این پدیده به‌عنوان تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت جهانی ارزیابی شود. | ||
===امکان دستیابی تروریست‌ها به تسلیحات هسته‌ای=== | ===امکان دستیابی تروریست‌ها به تسلیحات هسته‌ای=== | ||
از جانب دیگر ناظران معقتدند که ممکن است گروه‌های تروریستی به تسلیحات هسته‌ای و بیولوژیکی دسترسی پیدا کنند که در آن صورت تهدید تروریسم علیه صلح و امنیت جهانی بسیار افزایش پیدا می‌کند. گفته شده که ممکن است تروریست‌ها از سه طریق به تسلیحات کشتار جمعی و اتمی دستیابند: ساخت دستگاه‌های هسته‌ای دست‌ساز، خریداری و | از جانب دیگر ناظران معقتدند که ممکن است گروه‌های تروریستی به تسلیحات هسته‌ای و بیولوژیکی دسترسی پیدا کنند که در آن صورت تهدید تروریسم علیه صلح و امنیت جهانی بسیار افزایش پیدا می‌کند. گفته شده که ممکن است تروریست‌ها از سه طریق به تسلیحات کشتار جمعی و اتمی دستیابند: ساخت دستگاه‌های هسته‌ای دست‌ساز، خریداری و نفوذ و سرقت.<ref>Wirz and Egger, "Use of nuclear and | ||
radiological weapons | radiological weapons | ||
by terrorists?", 2005, P498 </ref> | by terrorists?", 2005, P498 </ref> | ||
===گستره حملات تروریستی=== | ===گستره حملات تروریستی=== | ||
بر اساس یافته‌های موسسه اقتصاد و صلح که در سال ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش منتشر شده است، با اینکه کاهش ۲۸ درصدی در حملات تروریستی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد، ۳۹۵۵ حمله در نقاط مختلف جهان گزرش شده است. از جانب دیگر قدرت مرگباری حملات تروریستی ۲۶ درصد افزایش یافته است.<ref>Global terrorism index 2023, Institute for Economics & Peace.</ref> [[افغانستان]]، عراق، [[سومالی]]، بورکینافاسو، [[سوریه]]، نیجریه، [[مالی]]، نیجر و [[پاکستان]] به ترتیب ده کشوری هستند که در معرض بیشترین حملات تروریستی طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱م/۱۳۹۰-۱۴۰۰ش، قرار داشته‌اند.<ref>Global terrorism index 2022, P19, Institute for Economics & Peace</ref> | بر اساس یافته‌های موسسه اقتصاد و صلح که در سال ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش منتشر شده است، با اینکه کاهش ۲۸ درصدی در حملات تروریستی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد، ۳۹۵۵ حمله در نقاط مختلف جهان گزرش شده است. از جانب دیگر قدرت مرگباری حملات تروریستی ۲۶ درصد افزایش یافته است.<ref>Global terrorism index 2023, Institute for Economics & Peace.</ref> [[افغانستان]]، عراق، [[سومالی]]، بورکینافاسو، [[سوریه]]، نیجریه، [[مالی]]، نیجر و [[پاکستان]] به ترتیب ده کشوری هستند که در معرض بیشترین حملات تروریستی طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱م/۱۳۹۰-۱۴۰۰ش، قرار داشته‌اند.<ref>Global terrorism index 2022, P19, Institute for Economics & Peace</ref> به استناد این گزارش داعش و شاخه‌های منطقه‌ای آن مرگبارترین گروه تروریستی در سال ۲۰۲۲م بوده است که در تمامی ده کشور یاد شده اقدامات تروریستی داشته است. در افغانستان و پاکستان [[داعش شاخه خراسان]] (ISK)، در مالی، [[بورکینافاسو]]، [[نیجریه]] و [[نیجر]] داعش شاخه غرب آفریقا (ISWA) و در [[عراق]]، سوریه و سومالی [[داعش]] از عوامل اقدامات تروریستی دانسته شده است. الشباب، ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) و جماعت نصرت الاسلام و المسلمین (JNIM) در رده‌های بعدی مرگبارترین گروه‌های تروریستی قرار گرفته‌اند و [[طالبان]]، بوکوحرام، [[تحریک طالبان پاکستان]] (TTP)، حزب کارگران کردستان (PKK) جایگاه‌های بعدی را از آن خود کرده‌اند.<ref>Global terrorism index 2022, P20-28, Institute for Economics & Peace</ref> | ||
==فقه شیعه و تروریسم== | ==فقه شیعه و تروریسم== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
اصطلاحاتی که به‌لحاظ محتوا و آثار نزدیک به تروریسم دانسته شده و در فقه و متون اسلامی آمده‌اند<ref>جمشیدی، طوسی، «تبيين رابطه جهاد و تروريسم در اسلام سياسي (از منظر اماميه و تكفيريها)»، ۱۳۹۷ش، ص۱۵۴.</ref> عبارتند از: | اصطلاحاتی که به‌لحاظ محتوا و آثار نزدیک به تروریسم دانسته شده و در فقه و متون اسلامی آمده‌اند<ref>جمشیدی، طوسی، «تبيين رابطه جهاد و تروريسم در اسلام سياسي (از منظر اماميه و تكفيريها)»، ۱۳۹۷ش، ص۱۵۴.</ref> عبارتند از: | ||
*[[محاربه]]: آشكاركردن سلاح به قصد اخافه مـردم، | *[[محاربه]]: آشكاركردن سلاح به قصد اخافه مـردم، | ||
*[[بغی]]: شورش و خروج علیه امام و حاکم؛ | *[[بغی]]: شورش و خروج علیه امام و حاکم؛ | ||
*فَتْک: حمله پنهانی و کشتن کسی؛ | *فَتْک: حمله پنهانی و کشتن کسی؛ | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
*ارهاب: استفاده از زور و تهدید به قصد دستیابی به قدرت؛ | *ارهاب: استفاده از زور و تهدید به قصد دستیابی به قدرت؛ | ||
<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴. </ref>با توجه به اینکه این مفاهیم در بردارنده عناصری از قبیل ایجاد رعب و وحشت، اعمال خشونت، کاربرد سلاح و به چالش کشیدن نظم و امنیت عمومی، هستند، نزدیک و برخی حتی معادل تروریسم فهم شده‌اند.<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴.</ref> قابل ذکر است که برخی کارشناسان با وجود شباهت‌های که مفاهیم یاد شده با تروریسم دارند، معتقدند که هیچ یک از این مفاهیم را نمی‌توان معادل دقیق تروریسم دانست.<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۴.</ref> از نظر برخی پژوهشگران اندیشه سیاسی اسلام، اقدام به این قبیل عملیات به هر صورت و تحت هر شرایطی ممنوع و [[حرام]] است.<ref>حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴.</ref> خودداری [[مسلم بن عقیل]] از [[ترور]] [[عبیدالله بن زیاد]] در سال [[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ق]] در خانه [[هانی بن عروه]] در شهر [[کوفه]]، به عنوان یکی از شواهدی دال بر حرمت اقدام تروریستی نزد شیعیان بر شمرده شده است.<ref> حاتمی، «کنکاشی در مبانی و تعاریف ترور و تروریسم، ۱۳۸۰ش.</ref> | <ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴. </ref>با توجه به اینکه این مفاهیم در بردارنده عناصری از قبیل ایجاد رعب و وحشت، اعمال خشونت، کاربرد سلاح و به چالش کشیدن نظم و امنیت عمومی، هستند، نزدیک و برخی حتی معادل تروریسم فهم شده‌اند.<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴.</ref> قابل ذکر است که برخی کارشناسان با وجود شباهت‌های که مفاهیم یاد شده با تروریسم دارند، معتقدند که هیچ یک از این مفاهیم را نمی‌توان معادل دقیق تروریسم دانست.<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۴.</ref> از نظر برخی پژوهشگران اندیشه سیاسی اسلام، اقدام به این قبیل عملیات به هر صورت و تحت هر شرایطی ممنوع و [[حرام]] است.<ref>حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴.</ref> خودداری [[مسلم بن عقیل]] از [[ترور]] [[عبیدالله بن زیاد]] در سال [[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ق]] در خانه [[هانی بن عروه]] در شهر [[کوفه]]، به عنوان یکی از شواهدی دال بر حرمت اقدام تروریستی نزد شیعیان بر شمرده شده است.<ref> حاتمی، «کنکاشی در مبانی و تعاریف ترور و تروریسم، ۱۳۸۰ش.</ref> | ||
مبنای [[قران|قرانی]] حرمت محاربه و لزوم برخورد قاطع با محارب [[آیه محاربه|آیه ۳۳ سوره مائده]] که از آن به‌عنوان آیه محاربه نیز یاد می‌شود،<ref>إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ۚ ذَٰلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا ۖ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ.</ref> دانسته شده است.<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۲.</ref> بنابراین تروریسم از نگاه [[فقه سیاسی|فقه سیاسی شیعه]] حرام و ممنوع اعلام شده است.<ref>حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴.</ref> | مبنای [[قران|قرانی]] حرمت محاربه و لزوم برخورد قاطع با محارب [[آیه محاربه|آیه ۳۳ سوره مائده]] که از آن به‌عنوان آیه محاربه نیز یاد می‌شود، <ref>إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ۚ ذَٰلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا ۖ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ.</ref> دانسته شده است.<ref>عالی‌پور، «نسبیت مفهومی تروریسم از نگاه فقه»، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۲.</ref> بنابراین تروریسم از نگاه [[فقه سیاسی|فقه سیاسی شیعه]] حرام و ممنوع اعلام شده است.<ref>حاتمی، «تروريسم از ديدگاه اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۳۴.</ref> | ||
==گونه‌شناسی== | ==گونه‌شناسی== | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
از اواخر دهه ۱۹۶۰م ظهور کرد و تا دهه ۱۹۹۰م ادامه داشت. مشخصه بارز موج سوم هواپیما ربایی یا آدم ربایی و گروگانگیری دانسته شده است. ناظران معتقدند جهانی شدن تروریسم از دیگر ویژگی‌های این موج است.<ref>Coker, Globalisation and Terrorism, P3, University of Toronto. </ref> | از اواخر دهه ۱۹۶۰م ظهور کرد و تا دهه ۱۹۹۰م ادامه داشت. مشخصه بارز موج سوم هواپیما ربایی یا آدم ربایی و گروگانگیری دانسته شده است. ناظران معتقدند جهانی شدن تروریسم از دیگر ویژگی‌های این موج است.<ref>Coker, Globalisation and Terrorism, P3, University of Toronto. </ref> | ||
*موج چهارم؛ مذهبی | *موج چهارم؛ مذهبی | ||
از اواخره دهه ۱۹۹۷م شروع گردید و بر اساس پیش‌بینی محقق نامبرده ممکن است تا ۲۰۲۵م ادامه یابد. خصوصیت برجسته موج چهارم را عملیات [[انتحاری]] تشکیل می‌دهد. <ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۱.</ref> بر اساس یک تحقیق تنها در دو دهه پایانی قرن بیستم یک چهارم قربانیان | از اواخره دهه ۱۹۹۷م شروع گردید و بر اساس پیش‌بینی محقق نامبرده ممکن است تا ۲۰۲۵م ادامه یابد. خصوصیت برجسته موج چهارم را عملیات [[انتحاری]] تشکیل می‌دهد. <ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۱.</ref> بر اساس یک تحقیق تنها در دو دهه پایانی قرن بیستم یک چهارم قربانیان اقدامات تروریستی را [[شیعه|مسلمانان شیعه]] تشکیل داده‌اند.<ref>Coker, Globalisation and Terrorism, p3, University of Toronto.</ref> بر اساس آمار دیگر نزدیک به نیمی از تروریست‌های فعال بین المللی در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۳م مذهبی بوده‌اند.<ref>مطلبی، آرایش و رحیمی عماد «تروریسم ازمنظر بنیادگرایان اسلامی رادیکال و فقه سیاسی شیعه؛ با نگاهی به عملیات‌های استشهادی»، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۴.</ref> از این جهت برخی کارشناسان، [[تروریسم مذهبی]] را به‌عنوان گونه مستقل معرفی کرده‌اند.<ref>مطلبی، آرایش و رحیمی عماد «تروریسم ازمنظر بنیادگرایان اسلامی رادیکال و فقه سیاسی شیعه؛ با نگاهی به عملیات‌های استشهادی»، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۳</ref> | ||
===تروریسم نوین=== | ===تروریسم نوین=== | ||
اصطلاح تروریسم نوین پس از حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱م گسترش یافت اما ناظران پیشینه کاربرد آن را به پایان جنگ سرد برگردانده‌اند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> برخی پژوهشگران غربی تروریسم نوین را به منزله جنگ علیه چیزی تلقی کرده‌اند که در [[خاورمیانه]] به معنای «انحطاط و سقوط اخلاقی غرب» تلقی شده است.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> | اصطلاح تروریسم نوین پس از حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱م گسترش یافت اما ناظران پیشینه کاربرد آن را به پایان جنگ سرد برگردانده‌اند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> برخی پژوهشگران غربی تروریسم نوین را به منزله جنگ علیه چیزی تلقی کرده‌اند که در [[خاورمیانه]] به معنای «انحطاط و سقوط اخلاقی غرب» تلقی شده است.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> عملیات یازده سپتامبر ۲۰۰۱م به‌عنوان نقطه عطف در گسست از تروریسم قدیم به تروریسم جدید معرفی شده است. از این رو [[اسامه بن لادن]] و شبکه تروریستی [[القاعده]] در صدر مثال‌های تروریسم جدید قرار گرفتند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> بر اساس دیدگاه ايزابل دايوستين پژوهشگر [[هلندی]] تاریخ روابط، تروريسم جديد اولاً به‌لحاظ مرتكبان و سازماندهي، طبيعتي فراملـي دارد؛ ثانياً مبتني بر نوعي الهام و افراط‌گرايي مـذهبي اسـت؛ ثالثـاً تروريـست‌هـاي جديـد بـه سلاح‌هاي كشتار جمعي دسترسي دارند و هدفشان حمله به بيشترين مردم ممكن است و رابعاً آنها قربانيان خود را به دقت انتخاب و دستچين نمي‌كنند، بلكه آنها را بـه صـورت«فلـه‌اي» و غيرتبعيض‌آميز برمي‌گزينند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۳</ref> کریستوفر کوکر پژوهشگر مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن معتقد است که عملیات تروریسم نوین اساسا علیه شهروندان صورت می‌گیرد و نه دولت‌ها.<ref>Coker,Globalisation and Terrorism, P3, University of Toronto</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||