۱۷٬۸۱۹
ویرایش
آیه ولایت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
آیه ولایت از دلایل [[شیعه]] بر اثبات [[ولایت امام علی(ع)]] و جانشینی او برای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] است.<ref>شیخ مفید، الافصاح فی الامامة، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ص۱۳۴؛ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۹.</ref> برخی آن را قوی‌ترین دلیل بر [[امامت]] آن حضرت برشمرده‌اند.<ref>طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۰.</ref> | آیه ولایت از دلایل [[شیعه]] بر اثبات [[ولایت امام علی(ع)]] و جانشینی او برای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] است.<ref>شیخ مفید، الافصاح فی الامامة، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ص۱۳۴؛ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۹.</ref> برخی آن را قوی‌ترین دلیل بر [[امامت]] آن حضرت برشمرده‌اند.<ref>طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۰.</ref> | ||
مفسران شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۳۲۴؛ طوسی، التبیان، | مفسران شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۳۲۴؛ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۸ـ۵۵۹؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۴؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.</ref> و سنی<ref> برای نمونه نگاه کنید به: حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹</ref> سبب نزول این آیه را انفاق [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] به [[فقیر]] در حال [[نماز]] می‌دانند. از این‌رو این آیه و [[خاتم‌بخشی]] از [[فضایل امام علی(ع)]] به شمار می‌آید که در قرآن به اشاره شده است. در کتاب [[المسترشد فی الامامة (کتاب)|المسترشد فی الامامه]] آ مده است که امام علی(ع) در [[شورای شش‌نفره]] برای اثبات حقانیت خود به شأن نزول این آیه درباره خود استناد کرده است.<ref> طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۳۵۳.</ref> | ||
از این آیه در کتاب‌های کلامی،<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۳۱ق، ص۴۳۹.</ref> تفسیری <ref>برای نمونه نگاه کنید به المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.</ref> و فقهی<ref> برای نمونه نگاه کنید به فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> بحث شده است. اختلاف‌نظر شیعه و سنی درباره معنای ولی منجر به بحث‌های زیادی در تفسیر این آیه شده است. | از این آیه در کتاب‌های کلامی،<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۳۱ق، ص۴۳۹.</ref> تفسیری <ref>برای نمونه نگاه کنید به المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.</ref> و فقهی<ref> برای نمونه نگاه کنید به فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> بحث شده است. اختلاف‌نظر شیعه و سنی درباره معنای ولی منجر به بحث‌های زیادی در تفسیر این آیه شده است. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =علامه طباطبایی:|«اگر این همه روایت درباره شأن نزول این آیه، نادیده گرفته شود، باید به طور کلی از [[تفسیر قرآن]] چشم پوشید؛ چراکه وقتی به این همه روایت اطمینان نکنیم، چگونه می‌توانیم به یک یا دو روایتی که در تفسیر دیگر آیات قرآن نقل شده، اطمینان نماییم»| منبع=طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =علامه طباطبایی:|«اگر این همه روایت درباره شأن نزول این آیه، نادیده گرفته شود، باید به طور کلی از [[تفسیر قرآن]] چشم پوشید؛ چراکه وقتی به این همه روایت اطمینان نکنیم، چگونه می‌توانیم به یک یا دو روایتی که در تفسیر دیگر آیات قرآن نقل شده، اطمینان نماییم»| منبع=طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۸.| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
روایت شأن نزول آیه ولایت را [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]،<ref> حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۲.</ref> [[عمار یاسر|عمار]]،<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۶.</ref> انس بن مالک،<ref>حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵.</ref> ابورافع مدنی<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، بی‌تا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹.</ref> و [[مقداد بن عمرو|مقداد]]<ref> حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۸.</ref> از صحابه نقل کرده‌اند. به گفته [[قاضی ایجی]] از عالمان اهل‌سنت، مفسران بر نزول این آیه در شأن حضرت علی(ع) [[اجماع]] دارند.<ref> ایجی، المواقف، عالم الکتب، ص۴۰۵.</ref> با این حال [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]،<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنه، ج۷، ص۹-۷.</ref> [[ابن‌کثیر]]<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیة، ج۳، ص۱۲۵-۱۲۷.</ref> و [[فخر رازی]]<ref>فخر رازی، تفسیر الفخر الرازی، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۳-۳۸۵.</ref> حدیث مربوط به این آیه را ضعیف شمرده‌اند. همچنین در برخی تفاسیر اهل‌سنت درباره اینکه آیه در شأن چه کسی نازل شده است، چهار نظر مطرح شده است. امام علی(ع)، [[عبادة بن صامت]]، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]] و تمام [[مسلمان|مسلمانان]].<ref>ابن‌جوزی، زاد المسیر، دارالکتاب العربی، ج۱، ص۵۶۱.</ref> | روایت شأن نزول آیه ولایت را [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]،<ref> حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۲.</ref> [[عمار یاسر|عمار]]،<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۶.</ref> انس بن مالک،<ref>حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵.</ref> ابورافع مدنی<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، بی‌تا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹.</ref> و [[مقداد بن عمرو|مقداد]]<ref> حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۸.</ref> از صحابه نقل کرده‌اند. به گفته [[قاضی ایجی]] از عالمان اهل‌سنت، مفسران بر نزول این آیه در شأن حضرت علی(ع) [[اجماع]] دارند.<ref> ایجی، المواقف، عالم الکتب، ص۴۰۵.</ref> با این حال [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]،<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۹-۷.</ref> [[ابن‌کثیر]]<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیة، ج۳، ص۱۲۵-۱۲۷.</ref> و [[فخر رازی]]<ref>فخر رازی، تفسیر الفخر الرازی، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۳-۳۸۵.</ref> حدیث مربوط به این آیه را ضعیف شمرده‌اند. همچنین در برخی تفاسیر اهل‌سنت درباره اینکه آیه در شأن چه کسی نازل شده است، چهار نظر مطرح شده است. امام علی(ع)، [[عبادة بن صامت]]، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]] و تمام [[مسلمان|مسلمانان]].<ref>ابن‌جوزی، زاد المسیر، دارالکتاب العربی، ج۱، ص۵۶۱.</ref> | ||
[[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه حَرّانی]] در کتاب [[تحف العقول (کتاب)|تُحَف‌ُالعقول]] احادیث شأن نزول آیه ولایت [[حدیث صحیح|احادیث صحیح]] و آن را جزو روایاتی دانسته که علما بر آنها [[اجماع]] دارند.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف‌العقول، ۱۴۰۴ق، ص۴۵۹.</ref> از نظر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، روایات شأن نزول این آیه موافق [[قرآن]] است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۰.</ref> به گفته طباطبایی، بزرگان تفسیر و حدیث این احادیث را نقل کرده‌اند و با آنها مخالفت نکرده‌اند و برخی -همچون [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]- که مخالفت کرده‌اند، عناد و دشمنی را به انتها رسانده‌اند.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۵.</ref> | [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه حَرّانی]] در کتاب [[تحف العقول (کتاب)|تُحَف‌ُالعقول]] احادیث شأن نزول آیه ولایت [[حدیث صحیح|احادیث صحیح]] و آن را جزو روایاتی دانسته که علما بر آنها [[اجماع]] دارند.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف‌العقول، ۱۴۰۴ق، ص۴۵۹.</ref> از نظر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، روایات شأن نزول این آیه موافق [[قرآن]] است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۰.</ref> به گفته طباطبایی، بزرگان تفسیر و حدیث این احادیث را نقل کرده‌اند و با آنها مخالفت نکرده‌اند و برخی -همچون [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]- که مخالفت کرده‌اند، عناد و دشمنی را به انتها رسانده‌اند.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۵.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
* باطل نشدن نماز با حرکات جزئی: برخی از فقیهان شیعه برای اثبات اینکه حرکات جزئی بدن، [[نماز]] را باطل نمی‌کند، به خاتم‌بخشی حضرت علی(ع) در حال [[رکوع]]، استناد کرده‌اند.<ref> فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> | * باطل نشدن نماز با حرکات جزئی: برخی از فقیهان شیعه برای اثبات اینکه حرکات جزئی بدن، [[نماز]] را باطل نمی‌کند، به خاتم‌بخشی حضرت علی(ع) در حال [[رکوع]]، استناد کرده‌اند.<ref> فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> | ||
* زکات شامل صدقه مستحبی هم می‌شود: در این آیه از خاتم‌بخشی با عنوان زکات یاد شده است، برخی از فقیهان نتیجه گرفته‌اند که [[زکات]] شامل صدقه مستحبی نیز می‌شود.<ref> فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> | * زکات شامل صدقه مستحبی هم می‌شود: در این آیه از خاتم‌بخشی با عنوان زکات یاد شده است، برخی از فقیهان نتیجه گرفته‌اند که [[زکات]] شامل صدقه مستحبی نیز می‌شود.<ref> فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> | ||
* برخی از فقیهان برای اثبات اینکه [[نیت]]، عمل قلبی است و لازم نیست به زبان بیاید، به این آیه استدلال کرده‌اند.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، | * برخی از فقیهان برای اثبات اینکه [[نیت]]، عمل قلبی است و لازم نیست به زبان بیاید، به این آیه استدلال کرده‌اند.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۸۱.</ref> | ||
*منافات نداشتن انفاق در نماز با حضور قلب: به گفته علامه مجلسی، توجه به عبادت دیگری در نماز، منافاتی با کمال نماز و حضور قلب در آن ندارد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۸۱.</ref> همچنین گفته‌اند که هم نماز و هم انفاق حضرت علی برای خدا بوده است؛ از این‌رو منافاتی وجود ندارد که در نماز صدای فقیر را بشنود و برای رضای خدا به او انفاق کند.<ref>طبسی، «نشان ولایت و جریان خاتم‌بخشی»، ص۴۹.</ref> همان‌گونه که پیامبر(ص) هر گاه در حال نماز صدای گریه کودکی را می‌شنید نماز را زودتر از همیشه به پایان می‌برد تا مادر کودک به سراغ او برود.<ref>صدوق، علل الشرایع، منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها فی النجف، ج۲، ص۳۴۴.</ref> | *منافات نداشتن انفاق در نماز با حضور قلب: به گفته علامه مجلسی، توجه به عبادت دیگری در نماز، منافاتی با کمال نماز و حضور قلب در آن ندارد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۸۱.</ref> همچنین گفته‌اند که هم نماز و هم انفاق حضرت علی برای خدا بوده است؛ از این‌رو منافاتی وجود ندارد که در نماز صدای فقیر را بشنود و برای رضای خدا به او انفاق کند.<ref>طبسی، «نشان ولایت و جریان خاتم‌بخشی»، ص۴۹.</ref> همان‌گونه که پیامبر(ص) هر گاه در حال نماز صدای گریه کودکی را می‌شنید نماز را زودتر از همیشه به پایان می‌برد تا مادر کودک به سراغ او برود.<ref>صدوق، علل الشرایع، منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها فی النجف، ج۲، ص۳۴۴.</ref> | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
* ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | * ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | ||
* ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا. | * ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا. | ||
* ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف، | * ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف، مغنی‌اللبیب عن کتاب الاعاریب، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، قم، مکتبة آیت‌الله المرعشی، ۱۴۱۰ق. | ||
* ایجی، عبدالرحمن، المواقف فی علم الکلام، بیروت، عالم الکتب، بی‌تا. | * ایجی، عبدالرحمن، المواقف فی علم الکلام، بیروت، عالم الکتب، بی‌تا. | ||
* حاکم حسکانی، عبیدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر المحمودی، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق. | * حاکم حسکانی، عبیدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر المحمودی، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق. | ||
* سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة فی علم الکلام، تحقیق سید احمد حسینی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۳۱ق. | * سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة فی علم الکلام، تحقیق سید احمد حسینی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۳۱ق. | ||
* سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق. | * سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق. | ||
| خط ۹۰: | خط ۸۸: | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، مسار الشیعه، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م. | * شیخ مفید، محمد بن محمد، مسار الشیعه، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م. | ||
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق. | * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق. | ||
* طبرانی، سلیمان احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبد المجید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ دوم، بی‌تا. | * طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبد المجید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ دوم، بی‌تا. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل‌الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل‌الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش. | ||
* | * طبری، محمد بن جریر، المسترشد فی امامة علی بن ابی‌طالب(ع)، تصحیح: احمد محمودی، قم، کوشانپور، چاپ اول، ۱۴۱۵ق. | ||
* طبسی، محمدجواد، «[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/470189 نشان ولایت و جریان خاتم‌بخشی]»، فرهنگ کوثر، ش۴۸، اسفند ۱۳۷۹ش. | * طبسی، محمدجواد، «[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/470189 نشان ولایت و جریان خاتم‌بخشی]»، فرهنگ کوثر، ش۴۸، اسفند ۱۳۷۹ش. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | * طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | ||