Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۲۰
ویرایش
(ویکی سازی و اصلاح پانویسها) |
(←لید) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''نظریهی تکامل''' یا فَرگَشت معروف به نظریه داروین نظریهای درباره فرایند ایجاد حیات در جهان است که با برخی آموزههای ادیان ناسازگار مینماید. بر اساس این نظریه حیات همه جانداران در یک نقطه به هم میرسد و انواع گوناگون جانداران از یکدیگر انشقاق یافته و ایجاد شدهاند. این نظریه در مقابل [[خلقتگرایی]] است که پیشتر از سوی دینداران تلقی به قبول شده بود. | '''نظریهی تکامل''' یا فَرگَشت معروف به نظریه داروین نظریهای درباره فرایند ایجاد حیات در جهان است که با برخی آموزههای ادیان ناسازگار مینماید. بر اساس این نظریه حیات همه جانداران در یک نقطه به هم میرسد و انواع گوناگون جانداران از یکدیگر انشقاق یافته و ایجاد شدهاند. این نظریه در مقابل [[خلقتگرایی]] (آفرینش انواع گوناگون موجودات به صورت دفعی و مستقل) است که پیشتر از سوی دینداران تلقی به قبول شده بود. نظریه تکامل با اصل [[خداباوری]]، [[برهان نظم]]، [[اخلاق دینی]] و برخی دیگر از آموزههای ادیان در تنافی انگاشته شد. از مهمترین نتایج نظریه تکامل تحول انسان از موجودات دیگر به ویژه میمون بود که با آموزههای ادیان الهی مبنی بر [[خلقت انسان|خلقت مستقیم انسان]] از سوی [[خدا|خداوند]] و جایگاه متعالی او در عالم خلقت ناسازگار بود. | ||
عالمان مسلمان و اندیشمندان شیعه در مواجهه با نظریه فرگشت، رویکردهای مختلفی اتخاذ کردهاند. برخی با اصل نظریه موافق و بعضی با آن مخالفند. گروهی این نظریه را از نظر شواهد علمی ناتمام میدانند هرچند تنازعی بین آن با آموزههای دینی نمیبینند. با این حال اکثر عالمان مسلمان خلقت انسان را از فرایند نظریه تکامل جدا کردهاند. یکی از قدیمیترین نقدها به نظریه تکامل از سوی [[محمدرضا مسجدشاهی]] عالم شیعه نگاشته شد. [[تفسیر قرآن|مفسران]] و متکلمان مشهوری همچون [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبایی]]، [[مرتضی مطهری|مطهری]]، [[جعفر سبحانی|سبحانی]]، [[محمدتقی مصباح یزدی|مصباح یزدی]]، [[علیاکبر فیض مشکینی|مشکینی]]، [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] و نویسندگانی چون [[عبدالکریم سروش]]، [[مهدی بازرگان|بازرگان]]، [[یدالله سحابی]] و دیگران درباره تکامل داروینی اظهار نظر کردهاند. | |||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
نظریه تکامل از قرن هجدهم میلادی در اروپا سابقه دارد و بیشتر به نام لامارک زیستشناس فرانسوی شناخته میشد،<ref>دنتون، تکامل: نظریهای در بحران، ۱۴۰۱ش، ص۴۵-۴۶..</ref> آما آنچه نخستینبار طبیعیدان انگلیسی چارلز داروین <small>(Charles Robert Darwin) (۱۸۰۹-۱۸۸۲م)</small> در کتاب منشاء گونهها<ref>The Origin Of Spices</ref> مطرح کرد<ref>سوییتمن، تکامل، تصادف، و خدا، ۱۳۹۹ش، ص۶۴.</ref> به یکی از مناقشهبرانگیزترین مباحث در حوزه [[رابطه علم و دین|علم و دین]] تبدیل شد.<ref>سوییتمن، تکامل، تصادف، و خدا، ۱۳۹۹ش، ص۱۳.</ref> بهگفته پژوهشگران، این نظریه موجی از سوءظن به عقاید دینی را برانگیخت<ref>سبحانی، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۴.</ref> و ضربه هولناکی به اندیشه دینی در اروپا وارد ساخت و موج آن جهان اسلام را نیز دربرگرفت و بیش از یک قرن است که دو جبهه از اندیشهها را مقابل هم قرار داده است.<ref>خسروپناه، کلام جدید، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۵.</ref> پیروزی تکامل به معنای پایانیافتن این تلقی دیرینه بود که عالم را به مثابه نظام خلقشده هدفمند تصور میکرد.<ref>دنتون، تکامل: نظریهای در بحران، ۱۴۰۱ش، ص۱۰.</ref> در دو قرن اخیر بیشترین بهرهبرداری از این نظریه را آتئیستها (ملحدان) کردهاند<ref>حسینی، الهیات و تکامل داروینی، ۱۳۹۷ش، ص۹.</ref> و در این میان مذهبیهایی که همچون علمگرایان، داروینیسم را با مادهگرایی همراه میدیدند، نیز نقش مؤثری داشتند.<ref>هات، «داروین، طراحی و عنایت الهی»، ص۲۴.</ref> هرچند گروهی از خداباوران نیز در همسو کردن فرایند تکامل زیستی با خداباوری استدلالهای متنوعی مطرح کردهاند.<ref>حسینی، الهیات و تکامل داروینی، ۱۳۹۷ش، ص۹.</ref> | نظریه تکامل از قرن هجدهم میلادی در اروپا سابقه دارد و بیشتر به نام لامارک زیستشناس فرانسوی شناخته میشد،<ref>دنتون، تکامل: نظریهای در بحران، ۱۴۰۱ش، ص۴۵-۴۶..</ref> آما آنچه نخستینبار طبیعیدان انگلیسی چارلز داروین <small>(Charles Robert Darwin) (۱۸۰۹-۱۸۸۲م)</small> در کتاب منشاء گونهها<ref>The Origin Of Spices</ref> مطرح کرد<ref>سوییتمن، تکامل، تصادف، و خدا، ۱۳۹۹ش، ص۶۴.</ref> به یکی از مناقشهبرانگیزترین مباحث در حوزه [[رابطه علم و دین|علم و دین]] تبدیل شد.<ref>سوییتمن، تکامل، تصادف، و خدا، ۱۳۹۹ش، ص۱۳.</ref> بهگفته پژوهشگران، این نظریه موجی از سوءظن به عقاید دینی را برانگیخت<ref>سبحانی، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۴.</ref> و ضربه هولناکی به اندیشه دینی در اروپا وارد ساخت و موج آن جهان اسلام را نیز دربرگرفت و بیش از یک قرن است که دو جبهه از اندیشهها را مقابل هم قرار داده است.<ref>خسروپناه، کلام جدید، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۵.</ref> پیروزی تکامل به معنای پایانیافتن این تلقی دیرینه بود که عالم را به مثابه نظام خلقشده هدفمند تصور میکرد.<ref>دنتون، تکامل: نظریهای در بحران، ۱۴۰۱ش، ص۱۰.</ref> در دو قرن اخیر بیشترین بهرهبرداری از این نظریه را آتئیستها (ملحدان) کردهاند<ref>حسینی، الهیات و تکامل داروینی، ۱۳۹۷ش، ص۹.</ref> و در این میان مذهبیهایی که همچون علمگرایان، داروینیسم را با مادهگرایی همراه میدیدند، نیز نقش مؤثری داشتند.<ref>هات، «داروین، طراحی و عنایت الهی»، ص۲۴.</ref> هرچند گروهی از خداباوران نیز در همسو کردن فرایند تکامل زیستی با خداباوری استدلالهای متنوعی مطرح کردهاند.<ref>حسینی، الهیات و تکامل داروینی، ۱۳۹۷ش، ص۹.</ref> |