۱۷٬۱۵۸
ویرایش
آیت‌الله: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Sultanmoradi (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''آیَتُ‌الله''' یا '''آیةالله''' (به‌معنای نشانه خدا)، عنوانی برای نشان دادن جایگاه علمی [[مجتهد|فقیهان]] طراز اول و دوم [[شیعه]] است. استفاده از آیت‌الله به‌عنوان لقبی برای فقهای درجه اول، از اوایل [[قرن چهاردهم هجری قمری|قرن چهاردهم قمری]] رواج یافت. پیش از آن لقب آیت‌الله برای [[علامه حلی]] به‌کار رفته بود. در اوایل قرن چهاردهم این عنوان برای فقیهانی چون [[سید محمدمهدی بحرالعلوم]]، [[سید عبدالله بهبهانی]] و [[محمدکاظم خراسانی |آخوند خراسانی]] به کار برده شد. پس از تشکیل [[حوزه علمیه قم]] به‌دست [[عبدالکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] و مرکزیت یافتن آن، شماری از فقهای بزرگ که در آن گرد آمدند، آیت‌الله لقب یافتند. امروزه «آیت الله»، به روحانیانی گفته می‌شود که به درجه [[اجتهاد]] رسیده‌اند؛ اما عبارت «آیت‌الله العظمی» مختص مجتهدانی است که به درجه [[مرجع تقلید|مرجعیت]] رسیده باشند. | '''آیَتُ‌الله''' یا '''آیةالله''' (به‌معنای نشانه خدا)، عنوانی برای نشان دادن جایگاه علمی [[مجتهد|فقیهان]] طراز اول و دوم [[شیعه]] است. استفاده از آیت‌الله به‌عنوان لقبی برای فقهای درجه اول، از اوایل [[قرن چهاردهم هجری قمری|قرن چهاردهم قمری]] رواج یافت. پیش از آن لقب آیت‌الله برای [[علامه حلی]] به‌کار رفته بود. در اوایل قرن چهاردهم این عنوان برای فقیهانی چون [[سید محمدمهدی بحرالعلوم]]، [[سید عبدالله بهبهانی]] و [[محمدکاظم خراسانی |آخوند خراسانی]] به کار برده شد. پس از تشکیل [[حوزه علمیه قم]] به‌دست [[عبدالکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] و مرکزیت یافتن آن، شماری از فقهای بزرگ که در آن گرد آمدند، آیت‌الله لقب یافتند. امروزه «آیت الله»، به روحانیانی گفته می‌شود که به درجه [[اجتهاد]] رسیده‌اند؛ اما عبارت «آیت‌الله العظمی» مختص مجتهدانی است که به درجه [[مرجع تقلید|مرجعیت]] رسیده باشند. | ||
[[پرونده:شیخ عبدالکریم حائری 2.jpg|بندانگشتی|250px| [[عبدالکریم حائری یزدی]] مشهور به آیت‌الله موسس.]] | [[پرونده:شیخ عبدالکریم حائری 2.jpg|بندانگشتی|250px| [[عبدالکریم حائری یزدی]] مشهور به آیت‌الله موسس.]] | ||
==کاربرد | ==مفهوم و کاربرد== | ||
عبارت «آیت‌الله»، در کنار لقب‌هایی همچون [[ثقة‌الاسلام |ثِقَةُالاسلام]] و [[حجت‌الاسلام|حُجَت‌الاسلام]]، لقبی برای بزرگداشت علمای شیعه است. این عبارت در فرهنگ امروز شیعیان به‌ویژه ایران برای فقیهان مشهور به‌کار می‌رود.<ref>انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۹۵؛ متینی، «بحثی درباره سابقه تاریخی القاب»، ص۵۶۱.</ref> | عبارت «آیت‌الله»، در کنار لقب‌هایی همچون [[ثقة‌الاسلام |ثِقَةُالاسلام]] و [[حجت‌الاسلام|حُجَت‌الاسلام]]، لقبی برای بزرگداشت علمای شیعه است. این عبارت در فرهنگ امروز شیعیان به‌ویژه ایران برای فقیهان مشهور به‌کار می‌رود.<ref>انوری، فرهنگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۹۵؛ متینی، «بحثی درباره سابقه تاریخی القاب»، ص۵۶۱.</ref> «آیت‌الله»، به طور عمومی به روحانیانی اطلاق می‌شود که به درجه [[اجتهاد]] رسیده‌اند؛ اما [[مرجع تقلید]] نیستند. در مقابل، عبارت «آیت‌الله العظمی» مختص مجتهدانی است که به مقام مرجعیت رسیده‌اند و شیعیان در مسائل فقهی از آنها تقلید می‌کنند<ref> «[https://www.porseman.com/article/تفاوت-آيت-الله-و-آيت-الله-العظمي/19171 تفاوت آیت‌الله و آیت‌الله العظمی]»، وب‌سایت پرسمان.</ref> یا دارای پیروان زیادی هستند.<ref>ربانی خوراسگانی، نهاد مرجعیت شیعه، ۱۳۸۴ش، ص۱۳۰.</ref> | ||
«آیت‌الله» به‌معنای نشانه خدا و آیت‌الله العظمی به‌معنای نشانه بزرگ خدا است. [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر خدا(ص)]]، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را با عبارت «کَلِمَةُ اللهِ الْعُلْیا وَآیته الْکُبْری» مورد خطاب قرار داده است.<ref>حر عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۲۱۹.</ref> امام علی(ع) نیز خودش را به عنوان حجت عُظمی و آیت کُبری معرفی کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۳۳۵.</ref> در روایتی از امام صادق، از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی]] با این عنوان یاد شده است.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۱۴۶.</ref> همچنین در زیارت‌نامه امام جواد با این عنوان به او خطاب شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۲، ص۲۱.</ref> | |||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
لقب آیت‌الله را نخستین بار [[شهید ثانی]] در قرن دهم قمری و برای توصیف [[شهید اول]] (متوفای ۷۸۶ق) به‌کار گرفته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۵، ص۱۳۵.</ref> پس از او، این عنوان در [[اجازه روایت|اجازه‌نامه‌های روایی]] دوران صفویه به‌کار رفته است. بر اساس اجازاتی که [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] جمع‌آوری کرده است، [[شرف‌الدین شولستانی]] (قرن ۱۱ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۳۶</ref>، [[شیخ بهائی |شیخ بهایی]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۶، ص۱۴۶</ref> و [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۷۹.</ref> در [[اجازه روایت|اجازه نامه]]هایی که برای شاگردان خود نوشته‌اند، از [[علامه حلی]] به عنوان «''آیت‌الله فی العالَمین''» یاد کرده‌اند. در همین دوران، ابوالقاسم جُرفادقانی (قرن ۱۱ق) همین تعبیر را برای [[شیخ صدوق]] (متوفای ۳۸۱ق) به‌کار برده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۱۰۰.</ref> | لقب آیت‌الله را نخستین بار [[شهید ثانی]] در قرن دهم قمری و برای توصیف [[شهید اول]] (متوفای ۷۸۶ق) به‌کار گرفته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۵، ص۱۳۵.</ref> پس از او، این عنوان در [[اجازه روایت|اجازه‌نامه‌های روایی]] دوران صفویه به‌کار رفته است. بر اساس اجازاتی که [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] جمع‌آوری کرده است، [[شرف‌الدین شولستانی]] (قرن ۱۱ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۳۶</ref>، [[شیخ بهائی |شیخ بهایی]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۶، ص۱۴۶</ref> و [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۷۹.</ref> در [[اجازه روایت|اجازه نامه]]هایی که برای شاگردان خود نوشته‌اند، از [[علامه حلی]] به عنوان «''آیت‌الله فی العالَمین''» یاد کرده‌اند. در همین دوران، ابوالقاسم جُرفادقانی (قرن ۱۱ق) همین تعبیر را برای [[شیخ صدوق]] (متوفای ۳۸۱ق) به‌کار برده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۱۰۰.</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۳: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||