پرش به محتوا

تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۲: خط ۱۲:
| موضوع = [[اخلاق]]
| موضوع = [[اخلاق]]
| سبک = روایی
| سبک = روایی
| ناشر = مکتبه الفقیه
| ناشر = مکتبة الفقیه
| ناشر فارسی =
| ناشر فارسی =
| محل انتشارات = [[قم]]
| محل انتشارات = [[قم]]
خط ۳۱: خط ۳۱:


عنوان کتاب ورّام در منابع به صورت‌های دیگر نیز آمده است؛ مانند ''تنبیه الخاطر و نزهة الناظر''،<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، ۲۲، ۱۰۶، ''نزهة الناظر و تنبیه الخاطر'' الذریعه، ج ۱۲، ص ۶۶.</ref> ''تنبیه الخواطر''،<ref>مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۱۰۹؛ اعیان الشیعة، ج ۳، ص ۴۴۸.</ref> ''تنبیه الخاطر''<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، ج ۸۵، ص ۴، ''نزهة الناظر''الذریعه، ج ۲۰، ص ۱۰۹.</ref> و تنبیه الخواطر و نزهة الناظر.<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۲۵۰.</ref> این کتاب به ''مجموعة ورّام'' نیز معروف است.
عنوان کتاب ورّام در منابع به صورت‌های دیگر نیز آمده است؛ مانند ''تنبیه الخاطر و نزهة الناظر''،<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، ۲۲، ۱۰۶، ''نزهة الناظر و تنبیه الخاطر'' الذریعه، ج ۱۲، ص ۶۶.</ref> ''تنبیه الخواطر''،<ref>مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۱۰۹؛ اعیان الشیعة، ج ۳، ص ۴۴۸.</ref> ''تنبیه الخاطر''<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، ج ۸۵، ص ۴، ''نزهة الناظر''الذریعه، ج ۲۰، ص ۱۰۹.</ref> و تنبیه الخواطر و نزهة الناظر.<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۲۵۰.</ref> این کتاب به ''مجموعة ورّام'' نیز معروف است.


==محتوای کتاب==
==محتوای کتاب==


همانطور که از عنوان کتاب و عبارت توضیحی ''فی الترغیب و الترهیب والمواعظ و الزواجر''، که در برخی منابع پس از عنوان کتاب آمده،<ref>برای نمونه رجوع کنید به: الذریعه ، ج ۲۴، ص ۱۳۰</ref> برمی آید، موضوع آن مواعظ و حِکَم اخلاقی است.
موضوع کتاب اخلاق است.


تنبیه الخواطر مشتمل بر دو جزء است که هر دو با نظمی تقریبی فصل‌بندی شده‌اند. اما به رغم وجود عناوین مشخص برای هر فصل، مطالب فصول وحدت موضوعی ندارد و بیشتر مجموعه‌ای است حاوی احادیث و اشعار و امثال و حکایات.
این کتاب مشتمل بر دو جزء است که هر دو با نظمی تقریبی فصل‌بندی شده‌اند.  


جزء نخست شامل ۶۶ عنوان مستقل است ولی مؤلف برای مطالب جزء دوم عناوینی مشخص نکرده است.
جزء نخست شامل ۶۶ عنوان مستقل است ولی مؤلف برای مطالب جزء دوم عناوینی مشخص نکرده است.
خط ۵۱: خط ۵۰:
==نقاط ضعف==
==نقاط ضعف==


اشکال کتاب، مانند بیشتر کتابهایی که مشتمل بر مجموعه ای از روایات اخلاقی است، بررسی نشدن مستندات است و به نوشته [[شیخ حر عاملی|حرعاملی]]،<ref>امل الا´مل، قسم ۲، ص ۳۳۸.</ref> روایات معتبر و نامعتبر، و ضعیف و قوی در آن وجود دارد. [[علامه مجلسی|مجلسی]]<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹.</ref> نیز در عین استفاده بسیار از این کتاب، نوشته است که در آن تفکیک لازم میان روایات صورت نگرفته و آثار [[امامان شیعه]] و اخبار [[اهل سنّت]] با هم آمیخته است و از همین رو، وی فقط [[روایات موثق]] آن را نقل می کند. گرچه به نظر [[آقا بزرگ طهرانی]]<ref>الذریعه، ج ۲۴، ص ۱۳۱.</ref> ورّام به عمد اخبار شیعی و سنّی را در آمیخته است تا اهل سنت به کتاب رغبت کنند و هدایت شوند.
*اشکال ساختاری:  به رغم وجود عناوین مشخص برای هر فصل، مطالب فصول وحدت موضوعی ندارد و بیشتر مجموعه‌ای است حاوی احادیث و اشعار و امثال و حکایات.


*اشکال سندی:  روایات معتبر و نامعتبر، و ضعیف و قوی در آن وجود دارد.<ref>امل الا´مل، قسم ۲، ص ۳۳۸.</ref>
گرچه به نظر [[آقا بزرگ طهرانی]]<ref>الذریعه، ج ۲۴، ص ۱۳۱.</ref> ورّام به عمد اخبار شیعی و سنّی را در آمیخته است تا اهل سنت به کتاب رغبت کنند و هدایت شوند.


==نسخه ها==
==نسخه ها==


بنا به نوشته [[میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] در [[ریاض العلماء]]،<ref>افندی اصفهانی، ج ۵، ص ۲۸۶.</ref> از تنبیه الخواطر یک تحریر مختصر و یک تحریر مفصّل وجود داشته است.
از این کتاب یک تحریر مختصر و یک تحریر مفصّل وجود داشته است.<ref>افندی اصفهانی، ج ۵، ص ۲۸۶.</ref>


[[سید بن طاووس]] نیز مواردی را به نقل از این کتاب در [[فلاح السائل]] و [[الیقین]] آورده که در نسخه چاپی نیست و احتمالاً براساس تحریر مفصّل کتاب بوده است.<ref>کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ص ۳۸۶.</ref>
[[سید بن طاووس]] نیز مواردی را به نقل از این کتاب در [[فلاح السائل]] و [[الیقین]] آورده که در نسخه چاپی نیست و احتمالاً براساس تحریر مفصّل کتاب بوده است.<ref>کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ص ۳۸۶.</ref>
خط ۶۲: خط ۶۴:
نسخه متداول تنبیه الخواطر دو جزء در یک مجلد است که نخستین بار در ۱۳۰۲ـ۱۳۰۳ در [[تهران]]، چاپ سنگی شد و پس از آن مکرر به چاپ رسید. نسخه ای از آن نیز در تهران با تصحیح و تعلیقات شیخ علی اصغر حامد چاپ شده است.
نسخه متداول تنبیه الخواطر دو جزء در یک مجلد است که نخستین بار در ۱۳۰۲ـ۱۳۰۳ در [[تهران]]، چاپ سنگی شد و پس از آن مکرر به چاپ رسید. نسخه ای از آن نیز در تهران با تصحیح و تعلیقات شیخ علی اصغر حامد چاپ شده است.


==ترجمه‌ها==


==ترجمه ها==
* ترجمه محمدرضا عطایی با عنوان مجموعة ورّام: آداب و اخلاق در [[اسلام]] در ۱۳۶۹ ش در [[مشهد]]
 
* ترجمه [[سید صادق بن حسین توشخانکی]] در ۱۳۰۱ <ref>الذریعه، ج ۴، ص ۱۳۴.</ref>
ترجمه فارسی تنبیه الخواطر به قلم ''محمدرضا عطائی'' با عنوان مجموعة ورّام: آداب و اخلاق در [[اسلام]] در ۱۳۶۹ ش در [[مشهد]] منتشر شد. به نوشته [[آقا بزرگ طهرانی]]،<ref>الذریعه، ج ۴، ص ۱۳۴.</ref> در ۱۳۰۱ [[سید صادق بن حسین توشخانکی]] نیز این کتاب را به فارسی ترجمه کرده بوده است.
 


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۸۹: خط ۸۹:
* [[میرزا حسین نوری|نوری]]، حسین بن محمدتقی، [[مستدرک الوسائل]]، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۸ـ۱۳۲۱، چاپ افست تهران، ۱۳۸۲ـ۱۳۸۳.
* [[میرزا حسین نوری|نوری]]، حسین بن محمدتقی، [[مستدرک الوسائل]]، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۸ـ۱۳۲۱، چاپ افست تهران، ۱۳۸۲ـ۱۳۸۳.
*[[ورام بن ابی فراس حلی|ورّام]]، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، چاپ علی اصغر حامد، تهران، ۱۳۷۶.
*[[ورام بن ابی فراس حلی|ورّام]]، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، چاپ علی اصغر حامد، تهران، ۱۳۷۶.


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
۱۳۶

ویرایش