۱۷٬۲۷۸
ویرایش
تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان | | عنوان = تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (مجموعخ ورام) | ||
| عنوان اصلی | | عنوان اصلی = | ||
| برگرداننده | | برگرداننده = | ||
| تصویر | | تصویر = کتاب تنبیه الخواطر.jpg | ||
| زیرنویس تصویر | | زیرنویس تصویر = [[پرونده:کتاب تنبیه الخواطر.jpg|بندانگشتی]] | ||
| نویسنده | | نویسنده = [[ورام بن ابی فراس حلی]] (متوفای ۶۰۵ ق) | ||
| تصویرگر | | تصویرگر = | ||
| طراح جلد | | طراح جلد = | ||
| زبان | | زبان = عربی | ||
| مجموعه | | مجموعه = ۲ جلد | ||
| موضوع | | موضوع = [[اخلاق]] | ||
| سبک | | سبک = روایی | ||
| ناشر | | ناشر = مکتبه الفقیه | ||
| ناشر فارسی | | ناشر فارسی = | ||
| محل انتشارات | | محل انتشارات = [[قم]] | ||
| تاریخ نشر | | تاریخ نشر = | ||
| تاریخ نشر فارسی = | | تاریخ نشر فارسی = | ||
| محل ناشر فارسی | | محل ناشر فارسی = | ||
| نوع رسانه | | نوع رسانه = | ||
| صفحه | | صفحه = | ||
| قطع | | قطع = | ||
| شابک | | شابک = | ||
| پس از | | پس از = | ||
| پیش از | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر''' کتابی به عربی تألیف [[ورام بن ابی فراس حلی|وَرّام بن ابی فراس حلّی]]، [[فقیه]] و [[محدّث | '''تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر''' کتابی به عربی تألیف [[ورام بن ابی فراس حلی|وَرّام بن ابی فراس حلّی]]، [[:رده:فقها|فقیه]] و [[:رده:محدثان شیعه|محدّث امامی]] قرن ششم و آغاز قرن هفتم است. موضوع این کتاب مواعظ و حِکَم اخلاقی است. | ||
==نام کتاب== | ==نام کتاب== | ||
عنوان کتاب ورّام در منابع به صورت‌های دیگر نیز آمده است؛ مانند ''تنبیه الخاطر و نزهة الناظر''،<ref>بحارالانوار، ج | عنوان کتاب ورّام در منابع به صورت‌های دیگر نیز آمده است؛ مانند ''تنبیه الخاطر و نزهة الناظر''،<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، ۲۲، ۱۰۶، ''نزهة الناظر و تنبیه الخاطر'' الذریعه، ج ۱۲، ص ۶۶.</ref> ''تنبیه الخواطر''،<ref>مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۱۰۹؛ اعیان الشیعة، ج ۳، ص ۴۴۸.</ref> ''تنبیه الخاطر''<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، ج ۸۵، ص ۴، ''نزهة الناظر''الذریعه، ج ۲۰، ص ۱۰۹.</ref> و تنبیه الخواطر و نزهة الناظر.<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۲۵۰.</ref> این کتاب به ''مجموعة ورّام'' نیز معروف است. | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
همانطور که از عنوان کتاب و عبارت | همانطور که از عنوان کتاب و عبارت توضیحی ''فی الترغیب و الترهیب والمواعظ و الزواجر''، که در برخی منابع پس از عنوان کتاب آمده،<ref>برای نمونه رجوع کنید به: الذریعه ، ج ۲۴، ص ۱۳۰</ref> برمی آید، موضوع آن مواعظ و حِکَم اخلاقی است. | ||
تنبیه الخواطر مشتمل بر دو جزء است که هر دو با نظمی تقریبی فصل‌بندی شده‌اند. اما به رغم وجود عناوین مشخص برای هر فصل، مطالب فصول وحدت موضوعی ندارد و بیشتر مجموعه‌ای است حاوی احادیث و اشعار و امثال و حکایات. | تنبیه الخواطر مشتمل بر دو جزء است که هر دو با نظمی تقریبی فصل‌بندی شده‌اند. اما به رغم وجود عناوین مشخص برای هر فصل، مطالب فصول وحدت موضوعی ندارد و بیشتر مجموعه‌ای است حاوی احادیث و اشعار و امثال و حکایات. | ||
جزء نخست شامل | جزء نخست شامل ۶۶ عنوان مستقل است ولی مؤلف برای مطالب جزء دوم عناوینی مشخص نکرده است. | ||
مضامین عمده کتاب عبارت است از مواعظی در اخلاق عملی همچون سفارش به زهد و تهذیب اخلاق، بر شمردن صفات رذیله و شیوه‌های درمان آنها، ذکر فضائل و راه کسب آنها، مطالبی درباره آداب معاشرت و دیگر جزئیات زندگی، فصول متعددی درباره مرگ و [[حیات اخروی]] و وصف [[قیامت]]. در جزء دوم، خطبه‌هایی از | مضامین عمده کتاب عبارت است از مواعظی در اخلاق عملی همچون سفارش به زهد و تهذیب اخلاق، بر شمردن صفات رذیله و شیوه‌های درمان آنها، ذکر فضائل و راه کسب آنها، مطالبی درباره آداب معاشرت و دیگر جزئیات زندگی، فصول متعددی درباره مرگ و [[حیات اخروی]] و وصف [[قیامت]]. در جزء دوم، خطبه‌هایی از [[پیامبر (ص)]] و [[امامان]] و مناظره‌های شیعیان نیز آورده شده است. | ||
در جزء اول، تأثیر [[احیاء علوم الدین]] غزالی بر کتاب آشکار است به حدی که می‌توان این جزء را گزیده‌ای از آن کتاب دانست. ورّام در بسیاری موارد نوشته های [[غزالی]] را عیناً یا با اندک تغییری ذکر کرده بی آنکه نامی از وی ببرد. | در جزء اول، تأثیر [[احیاء علوم الدین]] غزالی بر کتاب آشکار است به حدی که می‌توان این جزء را گزیده‌ای از آن کتاب دانست. ورّام در بسیاری موارد نوشته های [[غزالی]] را عیناً یا با اندک تغییری ذکر کرده بی آنکه نامی از وی ببرد. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==نقاط ضعف== | ==نقاط ضعف== | ||
اشکال کتاب، مانند بیشتر کتابهایی که مشتمل بر مجموعه ای از روایات اخلاقی است، بررسی نشدن مستندات است و به نوشته [[شیخ حر عاملی|حرعاملی]]،<ref>امل الا´مل، قسم | اشکال کتاب، مانند بیشتر کتابهایی که مشتمل بر مجموعه ای از روایات اخلاقی است، بررسی نشدن مستندات است و به نوشته [[شیخ حر عاملی|حرعاملی]]،<ref>امل الا´مل، قسم ۲، ص ۳۳۸.</ref> روایات معتبر و نامعتبر، و ضعیف و قوی در آن وجود دارد. [[علامه مجلسی|مجلسی]]<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹.</ref> نیز در عین استفاده بسیار از این کتاب، نوشته است که در آن تفکیک لازم میان روایات صورت نگرفته و آثار [[امامان شیعه]] و اخبار [[اهل سنّت]] با هم آمیخته است و از همین رو، وی فقط [[روایات موثق]] آن را نقل می کند. گرچه به نظر [[آقا بزرگ طهرانی]]<ref>الذریعه، ج ۲۴، ص ۱۳۱.</ref> ورّام به عمد اخبار شیعی و سنّی را در آمیخته است تا اهل سنت به کتاب رغبت کنند و هدایت شوند. | ||
==نسخه ها== | ==نسخه ها== | ||
بنا به نوشته [[میرزا عبداللّه افندی اصفهانی]] در [[ریاض العلماء]]،<ref>افندی اصفهانی، ج | بنا به نوشته [[میرزا عبداللّه افندی اصفهانی]] در [[ریاض العلماء]]،<ref>افندی اصفهانی، ج ۵، ص ۲۸۶.</ref> از تنبیه الخواطر یک تحریر مختصر و یک تحریر مفصّل وجود داشته است. | ||
[[سید بن طاووس]] نیز مواردی را به نقل از این کتاب در [[فلاح السائل]] و [[الیقین]] آورده که در نسخه چاپی نیست و احتمالاً براساس تحریر مفصّل کتاب بوده است.<ref>کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ص | [[سید بن طاووس]] نیز مواردی را به نقل از این کتاب در [[فلاح السائل]] و [[الیقین]] آورده که در نسخه چاپی نیست و احتمالاً براساس تحریر مفصّل کتاب بوده است.<ref>کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ص ۳۸۶.</ref> | ||
نسخه متداول تنبیه الخواطر دو جزء در یک مجلد است که نخستین بار در | نسخه متداول تنبیه الخواطر دو جزء در یک مجلد است که نخستین بار در ۱۳۰۲ـ۱۳۰۳ در [[تهران]]، چاپ سنگی شد و پس از آن مکرر به چاپ رسید. نسخه ای از آن نیز در تهران با تصحیح و تعلیقات شیخ علی اصغر حامد چاپ شده است. | ||
==ترجمه ها== | ==ترجمه ها== | ||
ترجمه فارسی تنبیه الخواطر به قلم ''محمدرضا عطائی'' با عنوان مجموعة ورّام: آداب و اخلاق در اسلام در | ترجمه فارسی تنبیه الخواطر به قلم ''محمدرضا عطائی'' با عنوان مجموعة ورّام: آداب و اخلاق در اسلام در ۱۳۶۹ ش در [[مشهد]] منتشر شد. به نوشته [[آقا بزرگ طهرانی]]،<ref>الذریعه، ج ۴، ص ۱۳۴.</ref> در ۱۳۰۱ [[سید صادق بن حسین توشخانکی]] نیز این کتاب را به فارسی ترجمه کرده بوده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس| | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* آقا بزرگ | * [[آقا بزرگ طهرانی]]، م‍ح‍م‍د محسن، [[الذریعة الی تصانیف الشیعة]]، نجف مکتبه ص‍اح‍ب الذریعه ال‍ع‍ام‍ه، بی تا. | ||
* ابن اثیر، علی بن م‍ح‍م‍د، ال‍ک‍ام‍ل ک‍ام‍ل فی ال‍ت‍اری‍خ، بیروت: دار ال‍ک‍ت‍اب ال‍ع‍ربی: ۱۴۲۲ق. | * ابن اثیر، علی بن م‍ح‍م‍د، ال‍ک‍ام‍ل ک‍ام‍ل فی ال‍ت‍اری‍خ، بیروت: دار ال‍ک‍ت‍اب ال‍ع‍ربی: ۱۴۲۲ق. | ||
* عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، حیدرآباد دکن | * عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، حیدرآباد دکن ۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/ ۱۹۷۱. | ||
* ابن | * [[ابن طاووس]]، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، قم ۱۴۰۹. | ||
* ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، چاپ غلامحسین مجیدی، قم، | * ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، چاپ غلامحسین مجیدی، قم، ۱۳۷۷ ش. | ||
* ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف، | * ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف، ۱۳۷۰/ ۱۹۵۱. | ||
* افندی اصفهانی، عبداللّه بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم، | * افندی اصفهانی، عبداللّه بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱. | ||
* امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت، | * امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶. | ||
* امین، محسن، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت، | * امین، محسن، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. | ||
* جواد، مصطفی، | * جواد، مصطفی، «جاوان القبیلة الکردیة المنسیة و مشاهیرالجاوانیین» ، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج ۴، ش ۱، ۱۳۷۵/ ۱۹۵۶. | ||
* | * [[حر عاملی]]، محمدبن حسن، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، قسم ۲، قم، ۱۳۶۲ ش. | ||
* کولبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه علی قرائی و رسول جعفریان، قم، | * کولبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه علی قرائی و رسول جعفریان، قم، ۱۳۷۱ ش. | ||
* منتجب الدین رازی، علی بن عبیداللّه، الفهرست، چاپ جلال الدین محدّث ارموی، قم، | * منتجب الدین رازی، علی بن عبیداللّه، الفهرست، چاپ جلال الدین محدّث ارموی، قم، ۱۳۶۶ ش. | ||
* | * [[میرزا حسین نوری|نوری]]، حسین بن محمدتقی، [[مستدرک الوسائل]]، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۸ـ۱۳۲۱، چاپ افست تهران، ۱۳۸۲ـ۱۳۸۳. | ||
* | *[[ورام بن ابی فراس حلی|ورّام]]، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، چاپ علی اصغر حامد، تهران، ۱۳۷۶. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
[[en:Tanbih al-khawatir (book)]] | [[en:Tanbih al-khawatir (book)]] | ||
# مورد فهرست شماره‌ای | |||
[[رده:کتابهای حدیثی شیعه]] | [[رده:کتابهای حدیثی شیعه]] | ||
[[رده:کتابهای اخلاقی شیعه]] | [[رده:کتابهای اخلاقی شیعه]] | ||