۱۷٬۷۶۸
ویرایش
ایلاء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
'''ایلاء''' [[سوگند | '''ایلاء''' [[سوگند]] مرد بر ترک [[آمیزش|رابطه زناشویی]] با همسرش. ایلا از سنت‌های [[جاهلیت|دوران جاهلیت]] بوده است. دائمی‌بودن همسر و قسم‌خوردن بر ترک آمیزش حداقل برای چهار ماه، از شرایط آن است. | ||
به گفته [[مجتهد|فقیهان]]، ایلاء | |||
به گفته [[مجتهد|فقیهان]]، ایلاء [[حرام]] است و در صورت اقدام به آن، زن می‌تواند به [[حاکم شرع]] یا دادگاه شکایت کند. حاکم چهار ماه به مرد مهلت می‌دهد تا به زن رجوع کند، در غیر این صورت او را وادار به [[طلاق]] زن می‌کند. مستند فقها در احکام ایلا، [[آیه ایلاء|آیه ۲۲۶]] و [[آیه ۲۲۷ سوره بقره|۲۲۷]] سوره بقره است. | |||
==تعریف و جایگاه== | ==تعریف و جایگاه== | ||
ایلاء [[سوگند]] مرد است بر اینکه با همسرش [[آمیزش|رابطه زناشویی]] نداشته باشد.<ref>سعدی، القاموس الفقهی، ۱۴۰۸ق، ص۲۳.</ref> | ایلاء [[سوگند]] مرد است بر اینکه با همسرش [[آمیزش|رابطه زناشویی]] نداشته باشد.<ref>سعدی، القاموس الفقهی، ۱۴۰۸ق، ص۲۳.</ref> فقیهان مسلمان، [[احکام شرعی|احکام]] و شرایط خاصی برای ایلاء بیان نموده<ref>جزیری، و دیگران، الفقه علی المذاهب الأربعة، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۵۴۸-۵۷۴.</ref> و مستند بخش مهمی از این احکام را آیات ۲۲۶ و [[آیه ۲۲۷ سوره بقره|۲۲۷ سوره بقره]] دانسته‌اند.<ref>علی‌پور، «ایلاء»، ص۱۸۴.</ref> ایلاء در منابع فقهی دارای بابی مستقل است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۰۷؛ قطب الدین راوندی، فقه القرآن، ج۲، ص۲۰۰؛ ابن‌زهره، غنیة النزوع، ص۳۶۳.</ref> | ||
==ارکان و شرایط== | ==ارکان و شرایط== | ||
برای ایلاء سه رکن شمرده‌اند؛ ایلاءکننده ( | برای ایلاء سه رکن شمرده‌اند؛ ایلاءکننده (شوهر)، ایلاءشده (همسر) و صیغه ایلاء، که با هر لفظ و هر زبانی که صراحت در مفهوم آن داشته باشد، محقّق می‌گردد.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۴۸-۷۴۹.</ref> شرایطی نیز برای تحقق ایلاء بیان شده، که چنانچه هر یک از آنها وجود نداشته باشد ایلاء محقق نمی‌شود؛ این شرایط عبارت‌اند از:<ref>مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۹۸.</ref> | ||
شرایطی نیز برای تحقق ایلاء بیان شده، که چنانچه یک از آنها وجود نداشته باشد ایلاء محقق نمی‌شود؛ این شرایط عبارت‌اند از:<ref>مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۹۸.</ref> | |||
*ایلاءکننده عاقل، [[بلوغ|بالغ]] و دارای قصد و اختیار باشد. | *ایلاءکننده عاقل، [[بلوغ|بالغ]] و دارای قصد و اختیار باشد. | ||
*قَسم به یکی از نام‌های [[خدا|خداوند]] باشد. | *قَسم به یکی از نام‌های [[خدا|خداوند]] باشد. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*مدت ترک آمیزش کمتر از چهار ماه نباشد. | *مدت ترک آمیزش کمتر از چهار ماه نباشد. | ||
*بین مرد و زن ارتباط زناشویی صورت گرفته باشد. | *بین مرد و زن ارتباط زناشویی صورت گرفته باشد. | ||
*انگیزۀ ایلاءکننده از | *انگیزۀ ایلاءکننده از ایلا آزار همسرش باشد. | ||
*همسر دائمی باشد. | *همسر دائمی باشد. | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
{{اصلی|آیه ایلاء}} | {{اصلی|آیه ایلاء}} | ||
ایلاء که از آن به عنوان نوعی [[طلاق]] | ایلاء که از آن به عنوان نوعی [[طلاق]] اهل جاهلیت نیز یاد می‌شود، از سنت‌های [[جاهلیت|دوران جاهلیت]] محسوب می‌شد؛<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۴۲۹؛ ابن‌عربی، احکام القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۱، ۱۷۷؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۶۸؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۵۴.</ref> بدین‌گونه که هر زمان مردی از همسر خود متنفر بود، [[سوگند]] یاد می‌کرد که با او [[آمیزش|همبستر]] نگردد<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۵۵؛ جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۵۳۱؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۴۲۹؛ بیضاوی، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۴۰؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۲۳۲؛ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۳۹.</ref> و تا چند سال<ref>ابن‌عربی، احکام القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> یا تا آخر عمر، نه با زن همبستر می‌شد و نه او را طلاق می‌داد.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> هدف از این کار اذیت و آزار زن،<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> سرگردانی<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ص۱۰۸.</ref> و جلوگیری از ازدواج مجدد وی<ref>ابوحیان، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۴۴۵؛ طوسی، التبیان، بیروت، ص۱۰۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۴۹.</ref> بیان شده است. چنانکه در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] آمده است خدا در آیه ۲۲۶ سوره بقره با این سنت مبارزه کرده و راه‌های گشودن این سوگند را بیان<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۴۹.</ref> و به نفع زنان و احیاء حقوق آنان حکم می‌کند.<ref>طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۱، ص۳۹۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۴۲۹؛ جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۵۳۲.</ref> | ||
==احکام== | ==احکام== | ||
ایلاء | ایلاء [[حرام]] شمرده شده است.<ref>شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۰، ص۱۳۸؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۹، ص۱۱۵.</ref> فقیهان معتقدند، اگر مردی به این عمل اقدام نمود، زن می‌تواند به [[حاکم شرع]] شکایت کند. حاکم نخست چهار ماه به مرد مهلت می‌دهد تا به زن رجوع کند و بعد از آمیزش، [[کفاره قسم|کفّاره شکستن قسم]] دهد.<ref>حلّی، کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۹۲.</ref> اگر مرد در این مدت اقدامی نکرد، حاکم وی را میان بازگشت و [[طلاق]] همسرش مخیّر می‌کند و اگر از هر دو کار خودداری نمود با زندانی کردن و سخت گرفتن در تغذیه، وی را بر گزینش یکی از این دو راه مجبور می‌سازد.<ref>حلّی، کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۹۲؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه دارالعلم، ج۲، ص۳۵۷.</ref> برخی فقها معتقدند، در این صورت، حاکم می‌تواند زن را طلاق دهد.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۱۵.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۳: | ||
*مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات‌الفقه، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | *مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات‌الفقه، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | ||
*مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دارالکتاب الإسلامی، ۱۴۲۴ق. | *مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دارالکتاب الإسلامی، ۱۴۲۴ق. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش. | *مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش. | ||
*نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق. | *نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق. | ||