حروف استعلاء: تفاوت میان نسخه‌ها

حروف استعلاء (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۰

۱۶ بایت حذف‌شده ، ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - '{{یادداشت|' به '{{یاد|'

Image-reviewer، abusefilter، autopatrolled، botadmin، دیوان‌سالاران، eliminator، import، مدیران رابط کاربری، ipblock-exempt، movedable، oversight، patroller، reviewer، rollbacker، مدیران، translationadmin

۹٬۴۳۸

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 حروف استعلاء اصطلاحی در علم [[تجوید]]، در باب صفات حروف است.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴.</ref> استعلاء در لغت به معنای ارتفاع<ref>شافعی حفیان، أشهر المصطلحات، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۱.</ref> و در اصطلاح علمای علم تجوید به معنای ارتفاع زبان به طرف سقف دهان در هنگام تلفظ حرف است؛<ref>الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۳۸؛ شافعی حفیان، أشهر المصطلحات، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۱.</ref> بدین‌گونه که حجم دستگاه تکلم در هنگام تلفظ، بیشتر شده و سبب درشت و پرحجم شدن حرف<ref>حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ص۹۹.</ref> و دهان از صدای آن پر می‌شود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق، ۱۴۲۶ق، ج‌۲، ص۵۵۸.</ref>
-هفت حرف خاء، صاد، ضاد، طاء، ظاء، غین و قاف دارای صفت استعلاء هستند؛ لذا به آنها حروف استعلاء گفته می‌شود.<ref>آل‌بویه، ترکیب، ترجمه و تلخیص مطالب ألفیة، ۱۳۸۳ش، ص۴۰۳؛ مبرد، المقتضب، بیروت، ج۳، ص۳۸؛ ابن عقیل، شرح ابن عقیل، بی‌تا، ج۲، ص۵۲۴.</ref> چهار حرف صاد، ضاد، طاء، ظاء علاوه بر داشتن صفت استعلاء، صفت [[اطباق]] {{یادداشت| اطباق، چسبیدن زبان به سقف دهان در هنگام تلفظ حرف را می‌گویند و حروف آن صاد، ضاد، طاء، ظاء است.(شافعی حفیان، أشهر المصطلحات، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۲.)}} را نیز دارا می‌باشند؛<ref>العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۹۶.</ref> لذا از تفخیم بیشتری نسبت به بقیه برخوردارند.<ref>سادات فاطمی، تجوید عمومی، ۱۳۸۳ق، ص۲۷.</ref> تمامی حروف استعلاء دارای حالت [[تفخیم]] نیز می‌باشند؛<ref>سادات فاطمی، تجوید عمومی، ۱۳۸۳ق، ص۲۷</ref> به همین علت به حروف استعلاء حروف تفخیم نیز گفته می‌شود<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق، ۱۴۲۶ق، ج‌۲، ص۵۵۸.</ref> و بالاترین آنها در این امر، حرف طاء می‌باشد.<ref>میرتقی، ص۱۱۸؛ العبد، ص۹۱</ref> برخی الف را نیز از حروف استعلاء دانسته‌اند.<ref>میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۸.</ref> سبب نامگذاری حروف استعلاء این است که هنگام تلفظ، صدا به طرف کام بالا می‌رود؛ بنابراین صدایی که به وسیله هوا بالا آمده، با بخشی از زبان و کام انطباق پیدا می‌کند.<ref>میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۸</ref>
+هفت حرف خاء، صاد، ضاد، طاء، ظاء، غین و قاف دارای صفت استعلاء هستند؛ لذا به آنها حروف استعلاء گفته می‌شود.<ref>آل‌بویه، ترکیب، ترجمه و تلخیص مطالب ألفیة، ۱۳۸۳ش، ص۴۰۳؛ مبرد، المقتضب، بیروت، ج۳، ص۳۸؛ ابن عقیل، شرح ابن عقیل، بی‌تا، ج۲، ص۵۲۴.</ref> چهار حرف صاد، ضاد، طاء، ظاء علاوه بر داشتن صفت استعلاء، صفت [[اطباق]] {{یاد| اطباق، چسبیدن زبان به سقف دهان در هنگام تلفظ حرف را می‌گویند و حروف آن صاد، ضاد، طاء، ظاء است.(شافعی حفیان، أشهر المصطلحات، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۲.)}} را نیز دارا می‌باشند؛<ref>العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۹۶.</ref> لذا از تفخیم بیشتری نسبت به بقیه برخوردارند.<ref>سادات فاطمی، تجوید عمومی، ۱۳۸۳ق، ص۲۷.</ref> تمامی حروف استعلاء دارای حالت [[تفخیم]] نیز می‌باشند؛<ref>سادات فاطمی، تجوید عمومی، ۱۳۸۳ق، ص۲۷</ref> به همین علت به حروف استعلاء حروف تفخیم نیز گفته می‌شود<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق، ۱۴۲۶ق، ج‌۲، ص۵۵۸.</ref> و بالاترین آنها در این امر، حرف طاء می‌باشد.<ref>میرتقی، ص۱۱۸؛ العبد، ص۹۱</ref> برخی الف را نیز از حروف استعلاء دانسته‌اند.<ref>میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۸.</ref> سبب نامگذاری حروف استعلاء این است که هنگام تلفظ، صدا به طرف کام بالا می‌رود؛ بنابراین صدایی که به وسیله هوا بالا آمده، با بخشی از زبان و کام انطباق پیدا می‌کند.<ref>میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۸</ref>
 در مقابل این صفت، صفت [[استفال]] قرار دارد که سبب نازک و کم حجم شدن حرف<ref>الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۳۹.</ref> و عدم ارتفاع آن می‌شود.<ref>شافعی حفیان، أشهر المصطلحات، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۲.</ref> غیر از حروف استعلاء، بقیه حروف دارای صفت استفال هستند.<ref>شافعی حفیان، أشهر المصطلحات، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۱؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق، ۱۴۲۶ق، ج۵، ص۸۳.</ref>
 == ویژگی‌ها ==
-استعلاء از صفات قوت است<ref>العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۹۰</ref> و هرگاه این حروف با «الف» همراه باشند بیشترین تفخیم، و در هنگام مکسور بودن کمترین تفخیم را دارا هستند.<ref>سادات فاطمی، تجوید عمومی، ۱۳۸۳ق، ص۲۸.</ref> حروف استعلاء مانع از [[اماله]] حروف می‌شوند<ref>مبرد، المقتضب، بی‌تا، ج۳، ص۳۸.</ref> {{یادداشت|اماله به معنای نزدیک کردن تلفظ فتحه‌ به‌ کسره‌ و الف ‌ به‌ یاء است تا تلفظ کلمات به راحتی صورت بگیرد. (مبرد، المقتضب، بیروت، ج۳، ص۳۸)}}زیرا زبان به وسیله این حروف درشت و پرحجم می‌شوند و این با اماله که برای راحتی تلفظ و سادگی حروف است، مغایرت دارد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: رضی‌الدین استرآبادی، شرح شافیة ابن الحاجب، بیروت، ج۳، ص۱۵.</ref>
+استعلاء از صفات قوت است<ref>العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۹۰</ref> و هرگاه این حروف با «الف» همراه باشند بیشترین تفخیم، و در هنگام مکسور بودن کمترین تفخیم را دارا هستند.<ref>سادات فاطمی، تجوید عمومی، ۱۳۸۳ق، ص۲۸.</ref> حروف استعلاء مانع از [[اماله]] حروف می‌شوند<ref>مبرد، المقتضب، بی‌تا، ج۳، ص۳۸.</ref> {{یاد|اماله به معنای نزدیک کردن تلفظ فتحه‌ به‌ کسره‌ و الف ‌ به‌ یاء است تا تلفظ کلمات به راحتی صورت بگیرد. (مبرد، المقتضب، بیروت، ج۳، ص۳۸)}}زیرا زبان به وسیله این حروف درشت و پرحجم می‌شوند و این با اماله که برای راحتی تلفظ و سادگی حروف است، مغایرت دارد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: رضی‌الدین استرآبادی، شرح شافیة ابن الحاجب، بیروت، ج۳، ص۱۵.</ref>
 صفت استعلاء در کنار بقیه صفات، از جمله [[همس]]، [[جهر]]، اطباق، [[غنه]]، رعایت [[وقف تام]] و حسن و وقف هنگام تمام شدن نفس، از بخش‌های [[ترتیل]] خوانی [[قرآن]] دانسته شده و برخی قائل به [[استحباب]] آن شده‌اند؛ هرچند عد‌ه‌ای دیگر به استحباب ترتیل به این معنا اشکال وارد کرده‌اند و امور یاد شده را از اصطلاحات جدید دانسته و معتقدند که دلیلی بر استحباب رعایت آنها وجود ندارد.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۴۴.</ref>