فلسفه اشراق: تفاوت میان نسخه‌ها

حکمت اشراق را به هِرمِس الهرامسه{{یادداشت|[[سید حسین نصر]] هرمس الهرامسه را همان ادریس نبی می‌داند.(نصر، معارف اسلامی در جهان معاصر، ۱۳۸۹ش، ص۶۱-۷۱)در افسانه های یونان هِرمِس معمولاً به صورت مأمور الهی ، حامل قهرمانان و غیره تجلی می کند. وی همچنین ترجمان مشیت الهی است و در برخی از افسانه ها او  خدای راهزنی و تجارت و در عین حال راهنمای مسافران دانسته شده است. مجسمه اش را در چهارراه‌ها به شکل ستونی که نیمه بالایش شبیه انسان است نصب می کردند. وی همچنین در اساطیر کهن یونان نگهبان شبانان است و در پاره ای از تصویرها او همراه گوسفندی است که به دوش دارد. لغت‌نامه دهخدا ذیل هرمس }} نسبت داده‌اند<ref>یزدان‌پناه، حکمت اشراق، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۸۲-۸۳</ref> که به باور سهروردی، این حکمت و فلسفه، از یک‌سوی به [[ایران|ایرانیان]] و اهل فارس همچون کیومرث، کیخسرو، [[بایزید بسطامی]]، [[حسین بن منصور حلاج]] و دیگران می‌رسد و از سوی دیگر، به مصری‌ها، هندی‌ها و یونانیان همچون انباذقلوس{{یادداشت|از فلاسفه ٔ یونان قدیم است که در سده ٔ پنجم ق .م . می زیسته است. از نظر او عالم  ترکیبی از عناصر چهارگانه ٔ آب و باد و خاک و آتش است و جمع و تفریق عناصر را که مایه ٔ کون و فساد عالم است نتیجه ٔ مهرو کین می دانست و اعتقاد داشت که این دو نیزخود غالب و مغلوب می شوند. هرگاه مهر غلبه یابد جمعیت بر پریشانی فائق است و چون کین چیره می شود تفرقه شدت می یابد. انباذقلس داعیه های بزرگ در سر داشته و خود را سزاوار پرستش مردم می دانسته است و گفته شده که برای حفظ حیثیات روحانی خود از پادشاهی که برای او میسر بود گذشته و جاه و منزلتی بالاتر از آن در انظار حاصل نموده است . لغت نامه دهخدا ذیل انباذقلس به نقل از سیر حکمت در اروپا نوشته محمدعلی فروغی.  }} ، فیثاغورس، سقراط و [[افلاطون]].<ref>سهروردی، مجموعه مصنفات(حکمةالاشراق)، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۱۵۶؛ سهروردی، مجموعه مصنفات(تلویحات)، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۱۱.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]]، براساس قول مشهور، افلاطون سرسلسله فیلسوفان اشراقی به شمار می‌رود.<ref>مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۲.</ref> به نقل مطهری، خود شیخ اشراق نیز از افلاطون با عنوان رئیس اشراقیون یاد کرده است.<ref>مطهری، کلیات علوم اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۸.</ref>

| ۱|| <small>'''فلسفه مشاء'''</small>|| <small>سهروردی در [[اصفهان]]، فلسفه مشاء آموخت و در زیست فلسفی خود همیشه به آن نظر داشت؛<ref>یزدان‌پناه، حکمت اشراق، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۱۰.</ref> خصوصا آثار [[ابن سینا]] و دو کتاب البصائر النصیریه [[ابن سهلان ساوی]] و التحصیل [[بهمنیار]]؛<ref>یزدان‌پناه، حکمت اشراق، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۱۲.</ref> با این حال، وی معتقد بود در میان پیروان این فلسفه، کسی را نمی‌شناسد که در حکمت الهی، قدمی راسخ داشته باشد.<ref>سهروردی، مجموعه مصنفات(المشارع و المطارحات)، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۰۵.</ref></small>{{یادداشت|[[هانری کربن]] بر این باور است: برخلاف تصوّر رايج، [[ابن‌‏سينا|ابن‌ سينا]] فيلسوف مشايىِ صرف نيست كه در برابر حكمت اشراقى [[شهاب الدین سهرودی|سُهروردى]] قرار بگيرد؛ بلكه ابن‌‏سينا سَلَف فكرى سهروردى محسوب می‌گردد و حكمت اشراقىِ سهروردى، ادامه همان مسيرى است كه ابن‌‏سينا در حكمت مشرقى خود آن را پيموده بود.(كُربن، ابن‌‏سينا و تمثيل عرفانى، ۱۳۸۷ش، ص۱۱)}}

از [[مهدی الهی قمشه‌ای|میرزا مهدی الهی قمشه‌ای]] نقل شده که سهروردی در فلسفه اشراق، جز تغییر واژگان، دستاوردی نداشت؛ مثلا به جای «واجب الوجود» از «نور الانوار»، به جای «عقل اول» از «بهمن» و به جای «نفس ناطقه» از «نور اسپهبد» استفاده کرده است؛ بی‌آن‌که نکته جدیدی بر [[فلسفه مشاء]] بیفزاید.<ref>حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۳۸۱ و ص۵۲۱.</ref> از [[ابن کمونه]]{{یادداشت| سعدبن منصوربن حسن بن هبةالله بن كَمّونه (د ۶۸۳ق / ۱۲۸۴م)، فيلسوف و چشم پزشك(دایرةالمعارف بزرگ اسلامی)}} نیز نقل شده که [[سهروردی]] در اکثر مباحث فلسفی، از [[ابن سینا]] پیروی کرده است.<ref>حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۳۸۱ و ص۵۲۱.</ref> سید یحیی یثربی نیز بر این باور است که سهروردی با فلسفه اشراق، بی‌آن‌که بخواهد به جریان عقل‌ستیز یا لااقل عقل‌گریز تاریخ تفکر، دامن زده است.<ref>یثربی، حکمت اشراق، ۱۳۹۰ش، ص۲۴.</ref>