ملکه سبا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[قرآن]] داستان دیدار حضرت سلیمان و بلقیس را نقل کرده است.<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref> حضرت سلیمان توسط هدهد از سرزمینی آگاهی یافت که زنی صاحبْ‌مکنت بر آن حکومت می‌کرد که همراه قومش خورشید را می‌پرستید.<ref>سوره نمل، آیات ۲۳-۲۴.</ref> سلیمان نامه‌ای به ملکه سبا نوشت و او را به پیروی از خود دعوت کرد.<ref>سوره نمل، آیات ۲۸-۳۱.</ref> ملکه در پاسخ به نامه، برای جلوگیری از فساد و کشته شدن مردم، هدیه‌ای برای سلیمان فرستاد؛ اما سلیمان هدیه را نپذیرفت.<ref>سوره نمل، آیات ۳۵-۳۶.</ref> ملکه برای گفتگو با سلیمان سوی او رفت و حضرت سلیمان به وسیله فردی که «به بخشی از کتاب آگاه بود»، تخت ملکه را پیش از رسیدنش حاضر کرد.<ref>سوره نمل، آیات ۳۸-۴۰.</ref> ملکه به دربار سلیمان آمد و به خدا ایمان آورد.<ref>سوره نمل، آیات ۴۲-۴۴.</ref> گفته شده تخت او، بسیار باشکوه و بزرگ بود و جواهرات بسیاری داشت.<ref>طبرسی،‌ مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۳۴۱.</ref>

مطابق گزارش عهد عتیق، ملکه سبا که آوازه بسیار از حضرت سلیمان شنیده بود، نزد او آمد و سؤال‌هایی را مطرح کرد و پاسخ‌های مناسبی از سلیمان شنید.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب ۱۰، آیات۱-۳.</ref> علاوه بر این، دیدن کاخ زیبا، خوراک شاهانه، تشریفات درباریان و مقامات، خدمت منظم خدمتکاران و ساقیان، و قربانی‌هایی که در خانه خداوند تقدیم شد،‌ او را مات و مبهوت کرد.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب۱۰، آیات ۴-۵.</ref> در نهایت، ملکه سبا سلیمان و خدایش را ستایش کرد<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب ۱۰، آیه ۹.</ref> و دو طرف، هدایای بسیار گرانبهایی به یکدیگر دادند و ملکه سبا به سرزمین خود بازگشت.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب ۱۰، آیات۱۰-۱۳.</ref> در بخش‌هایی از [[عهد جدید]] هم به ملکه سبا اشاره شده است.<ref>انجیل متا، باب۱۲،‌ آیه۴۲؛ انجیل لوقا، باب۱۱، آیه ۳۱.</ref>  

طبق پژوهشی، گزارش قرآن و گزارش عهد عتیق در بعضی موارد مشترک است؛ اما اختلافات مهمی نیز دارند.<ref>حسینی بجدنی، و دیگران، «بررسی و تحلیل تفسیری داستان سلیمان(ع) و ملکه سبا در نگاه قرآن کریم و تطبیق آن با عهد قدیم»، ص۲۲۲.</ref> از جمله این اختلاف‌ها مفصل بودن گزارش قرآن نسبت به گزارش عهد قدیم و رویکرد هدایتی داشتن قرآن اشاره کرد.<ref>حسینی بجدنی، و دیگران، «بررسی و تحلیل تفسیری داستان سلیمان(ع) و ملکه سبا در نگاه قرآن کریم و تطبیق آن با عهد قدیم»، ص۲۲۲-۲۲۴.</ref> همچنین در قرآن، به محل دیدار سلیمان و ملکه سبا اشاره نشده است؛<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref> اما در عهد عتیق، [[اورشلیم]] ذکر شده است.<ref>کتاب مقدس، کتاب اول پادشاهان، باب ۱۰، آیه ۲.</ref> با این حال، مطابق آنچه در برخی منابع اسلامی آمده، این دیدار در جایی غیر از اورشلیم و در جریان سفر حضرت سلیمان به [[مکه]] انجام شده است.<ref>ابن‌هشام، التیجان فی ملوک حمیر، ۱۳۴۷ق، ص۱۶۳-۱۷۰؛ بیضاوی، انوار التنزیل، ص۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۵۸.</ref>

داستان ملکه سبا، در ادبیات عربی و فارسی بازتاب‌های بسیاری داشته است.<ref>کریمیان و هوشنگی، «بلقیس»، ص۷۵.</ref> در شعر، بلقیس نماد ثروت، حکمت و عقل است.<ref>حمزه، نساء حکمن الیمن، ۱۴۲۰ق، ص۹۵.</ref> برخی از شاعران، مثنوی‌های مستقلی در این زمینه نوشته‌اند. ازجمله [[حیاتی گیلانی]]، در قرن دهم، مثنوی مستقلی را با عنوان «سلیمان و بلقیس» پدید آورد.<ref>اسماعیل‌زاده، «تحقیق در مثنوی سلیمان و بلقیس حیاتی گیلانی».</ref> [[احمد خان صوفی|احمدخان صوفی]] نیز در قرن دوازدهم، مثنوی «بلقیس و سلیمان» را به تقلید از «خسرو و شیرین»، اثر [[نظامی]] سرود.<ref>پشت‌دار و دیگران، «معرفی مثنوی بلقیس و سلیمان احمدخان صوفی»، ص۲۹.</ref>

در موضوع ملکه سبا، کتاب‌های مختلفی نوشته شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:

*الملکة بلقیس؛ التاریخ و الاسطورة و الرمز، به قلم بلقیس ابراهیم الحضرانی. در این کتاب، نقش ملکه سبا از نظر ادیان، تاریخ و ادبیات یمن بررسی شده است.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز، ۱۹۹۴م.</ref> این اثر را انتشارات ای.ام.گرافیک در سال ۱۹۹۴م در [[قاهره]] منتشر کرد.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز، ۱۹۹۴م.</ref>

*بلقیس؛ امرأة الاَلغاز و شیطانة الجنس، نوشته زیاد منی. این کتاب در هشت فصل و ۳۴۷ صفحه تنظیم شده است. در آن، شخصیت ملکه سبا در تاریخ، اسلام، مسیحیت و یهودیت  بررسی شده است.<ref>زیاد منی، بلقیس امرأة الألغاز و شیطانة الجنس، ۱۹۹۸م.</ref> انتشارات ریاض‌الرئیس [[بیروت]] این کتاب را در سال ۱۹۹۸م منتشر کرد.<ref>زیاد منی، بلقیس امرأة الألغاز و شیطانة الجنس، ۱۹۹۸م.</ref>