پرش به محتوا

فدک: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۴۴۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۳
خط ۲۰: خط ۲۰:
پس از رحلت پیامبر(ص) بر سر مالکیت فدک، نزاعی رخ داد. در این ماجرا، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] فدک را از فاطمه(س) گرفت و آن را به نفع خلافت مصادره کرد.<ref> شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref> استدلال ابوبکر این بود که [[نحن معاشر الانبیاء لا نورث|پیامبران ارث نمی‌گذارند]] و مدعی بود این مطلب را از پیامبر(ص) شنیده است.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> فاطمه(س) در [[خطبه فدکیه]] این سخن ابوبکر را خلاف [[قرآن]] خواند<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۲.</ref> و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و [[ام ایمن|اُم اَیمن]] را شاهد آورد که پیامبر پیش از وفاتش فدک را به او بخشیده است.<ref>حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> ابوبکر پذیرفت و کاغذی نوشت تا کسی به فدک دست‌درازی نکند. وقتی [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] از مجلس بیرون رفت، [[عمر بن خطاب]] نوشته را گرفت و پاره کرد.<ref> حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> به دنبال بی‌نتیجه ماندن دادخواهی امام علی(ع)، فاطمه به [[مسجد]] رفت و خطبه‌ای خواند<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> که به [[خطبه فدکیه]] مشهور شده است.
پس از رحلت پیامبر(ص) بر سر مالکیت فدک، نزاعی رخ داد. در این ماجرا، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] فدک را از فاطمه(س) گرفت و آن را به نفع خلافت مصادره کرد.<ref> شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref> استدلال ابوبکر این بود که [[نحن معاشر الانبیاء لا نورث|پیامبران ارث نمی‌گذارند]] و مدعی بود این مطلب را از پیامبر(ص) شنیده است.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> فاطمه(س) در [[خطبه فدکیه]] این سخن ابوبکر را خلاف [[قرآن]] خواند<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۲.</ref> و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و [[ام ایمن|اُم اَیمن]] را شاهد آورد که پیامبر پیش از وفاتش فدک را به او بخشیده است.<ref>حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> ابوبکر پذیرفت و کاغذی نوشت تا کسی به فدک دست‌درازی نکند. وقتی [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] از مجلس بیرون رفت، [[عمر بن خطاب]] نوشته را گرفت و پاره کرد.<ref> حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> به دنبال بی‌نتیجه ماندن دادخواهی امام علی(ع)، فاطمه به [[مسجد]] رفت و خطبه‌ای خواند<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> که به [[خطبه فدکیه]] مشهور شده است.


===بازگردان مالکیت فدک در دوره‌هایی به فرزندان فاطمه(س)===
فدک، در دوران [[بنی‌امیه|امویان]] و [[بنی‌عباس|عباسیان]] نیز در دست خُلفا بود. البته برخی از خلفا همچون  [[عمر بن عبدالعزیز|عمر بن عبدالعزیز اموی]]،<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۵، ص۱۷۸ و ۱۷۹؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۱.</ref> [[سفاح عباسی|سفاح]]<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۳۵۷.</ref> و  [[مأمون عباسی]]<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۷ و ۳۸.</ref> آن را به فرزندان فاطمه برگرداندند. [[متوکل عباسی]] (حکومت: ۲۳۲-۲۴۷ق) دستور بازگرداندن فدک را به وضعیت قبل از دستور مأمون صادر کرد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۸.</ref>
فدک، در دوران [[بنی‌امیه|امویان]] و [[بنی‌عباس|عباسیان]] نیز در دست خُلفا بود. البته در برخی دوران‌ها به فرزندان فاطمه رسید:
# دوران خلافت [[عمر بن عبدالعزیز|عمر بن عبدالعزیز اموی]]،<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۵، ص۱۷۸ و ۱۷۹؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۱.</ref>
# دوران [[سفاح عباسی]].<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۳۵۷.</ref>
# دوران [[مهدی عباسی]].<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۳۵۷.</ref> البته بنا بر برخی منابع، امام کاظم(ع) فدک را از مهدی عباسی مطالبه کرد، اما مهدی عباسی از بازگردان آن خودداری نمود. <ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۴۹.</ref>
# دوران خلافت [[مأمون عباسی]].<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۷ و ۳۸.</ref>
 
[[متوکل عباسی]] (حکومت: ۲۳۲-۲۴۷ق) دستور بازگرداندن فدک را به وضعیت قبل از دستور مأمون صادر کرد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۸.</ref> به گفته مجلسی کوپائی در کتاب فدک از غصب تا تخریب، بیشتر کتاب‌های تاریخی ماجرای فدک را بعد از متوکل ذکر نکرده‌اند.<ref>مجلسی کوپائی، فدک از غصب تا تخریب، ۱۳۸۸ش، ص۱۳۹.</ref>
 
[[دعبل بن علی خزاعی|دِعبِل خُزاعی]] (درگذشت ۲۴۶ق) پس از برگرداندن فدک به اولاد فاطمه(س) شعری سرود که مصرع اول آن چنین است:
{{شعر2|عرض=75
| اَصْبَحَ وَجْهُ الزَّمانِ قَدْ ضَحِکاً |بِرَدَّ مَأْموُنُ هاشِمَ فَدَکاً
|ترجمه= برچهره زمان لبخند شادی نشست، آنگاه که مأمون فدک را به [[بنی‌هاشم]] برگردانید.<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۲۳۹.</ref>}}


==آثار به‌جای مانده از فدک==
==آثار به‌جای مانده از فدک==