confirmed، templateeditor
۱۱٬۱۲۹
ویرایش
آستان قدس رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها
ویکی سازی
(تمیز کاری) |
(ویکی سازی) |
||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
===در عصر قاجار=== | ===در عصر قاجار=== | ||
[[پرونده:Resized 291526 543.jpg|بندانگشتی|آثار حمله روس‌ها به گنبد [[حرم امام رضا(ع)]]]] | [[پرونده:Resized 291526 543.jpg|بندانگشتی|آثار حمله روس‌ها به گنبد [[حرم امام رضا(ع)]]]] | ||
[[پرونده:92332 534.jpg|بندانگشتی|آثار حمله روس‌ها به حرم امام رضا(ع)]] | [[پرونده:92332 534.jpg|بندانگشتی|آثار حمله روس‌ها به [[حرم امام رضا(ع)]]]] | ||
در دوران [[فتحعلی شاه قاجار]] (حکومت: ۱۲۱۲-۱۲۵۰ق) ساختمان «صحن جدید» آغاز شد و در روزگار [[محمد شاه]] (حکومت: ۱۲۵۰-۱۲۶۴ق) ادامه یافت و در زمان [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصر الدین شاه]] (حکومت: ۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) به پایان رسید و ایوان آن طلاکاری شد. ایوان و سردر شمالی صحن عتیق معروف به «ایوان شاه عباسی» هم به تصریح کتیبه‌ای که بر آن قرار دارد، در ایام محمدشاه مرمت شده است. «توحید خانه مبارکه» نیز در زمان نیابت تولیت عضدالملک در ۱۲۷۶ق مرمت گشته است. وی در ۱۲۷۵ق دستور داد روی نقاشی‌ها و کاشی‌های نفیس حرم را آیینه‌کاری کنند. [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] نیز دستور داد ازاره دیوار تا بالای ایوان ناصری و سقف مقرنس آن را با خشت‌های طلا بپوشانند. از همین رو، این ایوان معروف به «ایوان ناصری» گردید. در ایام [[مظفرالدین شاه]] (حکومت: ۱۳۱۳-۱۳۲۴ق) نیز هر ۲ صحن جدید و عتیق تعمیر شدند. کتیبه‌ای که در سمت راست دیوار داخلی ایوان و سردرِ غربی صحنِ عتیق به خط نستعلیق نوشته شده، بر این معنی تصریح دارد. در ۱۳۳۰ق ارتش روسیه تزاری به بهانه حفظ جان رعایای خود و ایجاد امنیت و آرامش در مشهد و متفرق کردن کسانی که با آرایش نظامی به طرفداری از [[محمدعلی شاه]] (شاه برکنارشده) در آستانه مقدسه تحصن کرده بودند، گنبد را گلوله‌باران کرد و خرابی‌هایی پدید آورد.<ref>خراسانی، ۶۳۳-۶۳۵</ref> پس از چندی [[حسین‌میرزا نیرالدوله]] والی [[خراسان]] آن خرابی‌ها را با کمک اشخاص نیکوکار مرمت کرد. | در دوران [[فتحعلی شاه قاجار]] (حکومت: ۱۲۱۲-۱۲۵۰ق) ساختمان «صحن جدید» آغاز شد و در روزگار [[محمد شاه]] (حکومت: ۱۲۵۰-۱۲۶۴ق) ادامه یافت و در زمان [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصر الدین شاه]] (حکومت: ۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) به پایان رسید و ایوان آن طلاکاری شد. ایوان و سردر شمالی صحن عتیق معروف به «ایوان شاه عباسی» هم به تصریح کتیبه‌ای که بر آن قرار دارد، در ایام محمدشاه مرمت شده است. «توحید خانه مبارکه» نیز در زمان نیابت تولیت عضدالملک در ۱۲۷۶ق مرمت گشته است. وی در ۱۲۷۵ق دستور داد روی نقاشی‌ها و کاشی‌های نفیس حرم را آیینه‌کاری کنند. [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] نیز دستور داد ازاره دیوار تا بالای ایوان ناصری و سقف مقرنس آن را با خشت‌های طلا بپوشانند. از همین رو، این ایوان معروف به «ایوان ناصری» گردید. در ایام [[مظفرالدین شاه]] (حکومت: ۱۳۱۳-۱۳۲۴ق) نیز هر ۲ صحن جدید و عتیق تعمیر شدند. کتیبه‌ای که در سمت راست دیوار داخلی ایوان و سردرِ غربی صحنِ عتیق به خط نستعلیق نوشته شده، بر این معنی تصریح دارد. در ۱۳۳۰ق ارتش روسیه تزاری به بهانه حفظ جان رعایای خود و ایجاد امنیت و آرامش در مشهد و متفرق کردن کسانی که با آرایش نظامی به طرفداری از [[محمدعلی شاه]] (شاه برکنارشده) در آستانه مقدسه تحصن کرده بودند، گنبد را گلوله‌باران کرد و خرابی‌هایی پدید آورد.<ref>خراسانی، ۶۳۳-۶۳۵</ref> پس از چندی [[حسین‌میرزا نیرالدوله]] والی [[خراسان]] آن خرابی‌ها را با کمک اشخاص نیکوکار مرمت کرد. | ||
===در عصر پهلوی=== | ===در عصر پهلوی=== | ||
[[پرونده:Shrine-of-Imam-Reza.jpg|بندانگشتی|حرم امام رضا(ع) در دهه ۵۰]] | [[پرونده:Shrine-of-Imam-Reza.jpg|بندانگشتی|[[حرم امام رضا(ع)]] در دهه ۵۰]] | ||
پس از روزگار قاجار تعدادی از بناهای آستان قدس و خود ضریح مرمت گردید و ساختمانهای نوینی بنیاد شد. در سال‌های ۱۳۴۲-۱۳۴۴ش که فضای حرم از سمت «بالاسر مبارک» توسعه یافت، سقف مسجد بالاسر را نیز که فرسوده شده بود، برداشتند و پس از ایجاد سقف مسجد بالاسر را نیز که فرسوده شده بود، برداشتند و پس از ایجاد سقف بتونی، دیگرباره آن را کاشی‌کاری و تزیین کردند. ضلع شمالی حرم نیز توسعه یافت و به رواق «دارُالشُّکر» متصل شد. محراب قدیمی این مسجد که در ضلع جنوبی قرار داشت، بر اثر توسعه و تعمیرات از آنجا برداشته شد و به موزه انتقال یافت. از اقدامات دیگری که در این دوره انجام گرفت، ایجاد ساختمان بزرگ موزه و کتابخانه و ساختمان اداری و توسعه خیابانهای اطراف حرم و ایجاد فضای سبز را می‌توان ذکر کرد. | پس از روزگار قاجار تعدادی از بناهای آستان قدس و خود ضریح مرمت گردید و ساختمانهای نوینی بنیاد شد. در سال‌های ۱۳۴۲-۱۳۴۴ش که فضای حرم از سمت «بالاسر مبارک» توسعه یافت، سقف مسجد بالاسر را نیز که فرسوده شده بود، برداشتند و پس از ایجاد سقف مسجد بالاسر را نیز که فرسوده شده بود، برداشتند و پس از ایجاد سقف بتونی، دیگرباره آن را کاشی‌کاری و تزیین کردند. ضلع شمالی حرم نیز توسعه یافت و به رواق «دارُالشُّکر» متصل شد. محراب قدیمی این مسجد که در ضلع جنوبی قرار داشت، بر اثر توسعه و تعمیرات از آنجا برداشته شد و به موزه انتقال یافت. از اقدامات دیگری که در این دوره انجام گرفت، ایجاد ساختمان بزرگ موزه و کتابخانه و ساختمان اداری و توسعه خیابانهای اطراف حرم و ایجاد فضای سبز را می‌توان ذکر کرد. | ||
===در عصر جمهوری اسلامی=== | ===در عصر جمهوری اسلامی=== | ||
[[پرونده:حرم_امام_رضا.jpg|بندانگشتی|تصویری از حرم امام رضا(ع)]] | [[پرونده:حرم_امام_رضا.jpg|بندانگشتی|تصویری از [[حرم امام رضا(ع)]]]] | ||
پس از تأسیس جمهوری اسلامی ایران، تغییراتی در ابنیه آستان قدس پدید آمد و ساختمانهای جدیدی بنیاد گردید. در ۱۳۵۸ش، رواق «پشت سر» را حدود ۱۸ متر توسعه دادند و سال بعد گسترش ۲ ضلع «پیش رو» و «پایین پا» جمعاً به مساحت ۳۶ مـ ۲ به انجام رسید و پایین پا ۷۰/۱ متر تعریض شد. از کارهای این دوره، ساختمان مجدد بستها و ایجاد بست طبرسی، ساختمان [[دانشگاه علوم اسلامی رضوی]]، بنای ۲ صحن جمهوری اسلامی و قدس، آغاز بنای جدید کتابخانه و موزه، و بنای رواقی موسوم به «دارالولایه» را می‌توان نام برد. | پس از تأسیس جمهوری اسلامی ایران، تغییراتی در ابنیه آستان قدس پدید آمد و ساختمانهای جدیدی بنیاد گردید. در ۱۳۵۸ش، رواق «پشت سر» را حدود ۱۸ متر توسعه دادند و سال بعد گسترش ۲ ضلع «پیش رو» و «پایین پا» جمعاً به مساحت ۳۶ مـ ۲ به انجام رسید و پایین پا ۷۰/۱ متر تعریض شد. از کارهای این دوره، ساختمان مجدد بستها و ایجاد بست طبرسی، ساختمان [[دانشگاه علوم اسلامی رضوی]]، بنای ۲ صحن جمهوری اسلامی و قدس، آغاز بنای جدید کتابخانه و موزه، و بنای رواقی موسوم به «دارالولایه» را می‌توان نام برد. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
در روزگار [[قاجاریان]] نیز کتابخانه مورد توجه و استفاده بوده است. در ۱۳۴۲-۱۳۴۴ش بناهای قدیمی واقع در ضلع شرقی موزه را جمع کردند. و به جای آن تالاری برای موزه در ۳ طبقه بنا نهادند، این ساختمان از جنوب به صحن موزه، و از غرب به کتابخانه پیوسته، و ضلع شمالی آن پشت ساختمانهای صحن جدید واقع بود که از آن راهی به صحن جدید گشوده بودند. این ساختمان را بعداً برچیدند و فضای آن را به محوطه صحن امام افزودند. | در روزگار [[قاجاریان]] نیز کتابخانه مورد توجه و استفاده بوده است. در ۱۳۴۲-۱۳۴۴ش بناهای قدیمی واقع در ضلع شرقی موزه را جمع کردند. و به جای آن تالاری برای موزه در ۳ طبقه بنا نهادند، این ساختمان از جنوب به صحن موزه، و از غرب به کتابخانه پیوسته، و ضلع شمالی آن پشت ساختمانهای صحن جدید واقع بود که از آن راهی به صحن جدید گشوده بودند. این ساختمان را بعداً برچیدند و فضای آن را به محوطه صحن امام افزودند. | ||
====در زمان پهلوی==== | ====در زمان پهلوی==== | ||
در ۱۳۵۳ش در ضلع شرقی صحن امام، ساختمان جدیدی برای کتابخانه، خزانه و موزه با بیش از ۰۰۰‘۱۰ مترمربع زیربنا در ۵ طبقه ساخته شد. ۲ طبقه این بنا پایینتر از سطح زمین و ۳ طبقه دیگر بالاتر از سطح زمین است. هر طبقه از آن دارای ۰۰۰‘۲ مترمربع زیربناست. یکی از ۲ طبقه زیرین به خزانه آستانه، و دیگری به مخزن کتاب‌های خطی و تالار نمایشگاه اختصاص یافته است. دیوارهای این ۲ قسمت دارای درهای ایمنی ویژه و دیوارهای بتونی است. در طبقه هم کف، تالار موزه واقع است. طبقه اول دارای ۲ سالن مطالعه مجزا برای آقایان و بانوان است. این بخش نیز دارای بالابَرِ ویژه کتاب و خدمات لازم است. در طبقه دوم، مخزن کتاب واقع است، و بخشی از آن نیز به سازمان اداری کتابخانه اختصاص داده شده است. در سراسر این ساختمان، تجهیزات ویژه‌ای برای نگاهداری کتاب و اشیاء نفیس موزه مانند تأسیسات ایمنی، تلویزیون مداربسته، وسایل آتش‌نشانی و دستگاه‌های تهویه و حرارت مرکزی و دستگاه ویژه تنظیم حرارت برای محیط نفیس نیز تدابیری به کار رفته است. این قرآنها و کتاب‌ها در ویترین‌های گوناگون قرار گرفته است تا در معرض دید باشد. | در [[سال ۱۳۵۳ هجری شمسی|۱۳۵۳ش]] در ضلع شرقی صحن امام، ساختمان جدیدی برای کتابخانه، خزانه و موزه با بیش از ۰۰۰‘۱۰ مترمربع زیربنا در ۵ طبقه ساخته شد. ۲ طبقه این بنا پایینتر از سطح زمین و ۳ طبقه دیگر بالاتر از سطح زمین است. هر طبقه از آن دارای ۰۰۰‘۲ مترمربع زیربناست. یکی از ۲ طبقه زیرین به خزانه آستانه، و دیگری به مخزن کتاب‌های خطی و تالار نمایشگاه اختصاص یافته است. دیوارهای این ۲ قسمت دارای درهای ایمنی ویژه و دیوارهای بتونی است. در طبقه هم کف، تالار موزه واقع است. طبقه اول دارای ۲ سالن مطالعه مجزا برای آقایان و بانوان است. این بخش نیز دارای بالابَرِ ویژه کتاب و خدمات لازم است. در طبقه دوم، مخزن کتاب واقع است، و بخشی از آن نیز به سازمان اداری کتابخانه اختصاص داده شده است. در سراسر این ساختمان، تجهیزات ویژه‌ای برای نگاهداری کتاب و اشیاء نفیس موزه مانند تأسیسات ایمنی، تلویزیون مداربسته، وسایل آتش‌نشانی و دستگاه‌های تهویه و حرارت مرکزی و دستگاه ویژه تنظیم حرارت برای محیط نفیس نیز تدابیری به کار رفته است. این قرآنها و کتاب‌ها در ویترین‌های گوناگون قرار گرفته است تا در معرض دید باشد. | ||
====پس از انقلاب اسلامی==== | ====پس از انقلاب اسلامی==== | ||
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران | پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، تصمیم گرفته شد ساختمان جدیدی برای کتابخانه که به صورت روزافزونی توسعه می‌یابد احداث گردد. به همین منظور ساختن کتابخانه جدیدی در حدفاصل مقابل خیابانهای طبرسی و بالاخیابان، واقع در ضلع شمالی فلکه حضرت، در زمینی به مساحت ۰۰۰‘۱۲ مترمربع، با ۳ طبقه ساختمان آغاز گردید. این کتابخانه گنجایش یک میلیون کتاب را خواهد داشت. | ||
====تعداد کتاب‌ها==== | ====تعداد کتاب‌ها==== | ||
تعداد کتب آستان قدس مطابق آمار ۱۳۶۴ش از این قرار است: | تعداد کتب آستان قدس مطابق آمار ۱۳۶۴ش از این قرار است: | ||