قواعد الاحکام (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''قَواعدُ الاَحکام فی مَعرفَةِ الحَلالِ وَ الحَرام''' یا '''قواعد الاحکام''' کتابی به زبانی عربی و تألیف [[علامه حلی]] (۷۲۶ق) است که در زمینه [[فقه فتوایی]] به رشته تحریر درآمده است. مسئله محور بودن، دقت در دسته‌بندی مسائل شرعی، بیان ساده و روان، توجه نمودن به تمام [[ابواب فقه]] از جمله خصوصیات این کتاب به شمار می‌آید.

قواعدالاحکام به تقاضای [[محمد بن حسن حلی|فخر المحققین]] (۷۷۱ق) فرزند علامه حلی نگاشته شد. در پایان کتاب نیز وصیت کامل و مهمی از مؤلف برای فرزندش وجود دارد. این کتاب در زمان [[صفویان|حکومت صفویه]] مبنای قانون اداره کشور بر اساس احکام اسلامی بوده است. شرح‌ها و حاشیه‌های متعددی بر این کتاب نگاشته شده است. همچنین داشتن یک دوره کامل ترجمه فارسی از جمله خصوصیات این کتاب به شمار می‌رود.

قَواعدُ الاَحکام فی مَعرفَةِ الحَلالِ وَ الحَرام معروف به قواعد الاحکام از کتاب‌های [[فقه فتوایی]]<ref>علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۳.</ref> شیعه است، که تمام ابواب فقه از [[طهارت]] تا [[دیه انسان|دیات]] را در خود جای داده است. این کتاب به گفته [[آقابزرگ تهرانی]] از باارزش‌ترین کتب فقهی بعد از [[شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام (کتاب)|کتاب شرائع الاسلام]] اثر [[محقق حلی]] (م۶۷۶ق) به شمار می‌رود.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۱۷.</ref> علامه حلی این کتاب را در مدت ده سال تألیف کرد و آن را محور تدریس خود در [[حوزه علمیه بغداد]] قرار داد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۴۰۴.</ref> قواعد الاحکام در ادوار مختلف مورد توجه علماء و بزرگان [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] بوده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۱۷.</ref> [[محقق کرکی]] این کتاب را در تألیف و نحوه نگارش کتابی بی‌بدیل دانسته است.<ref>علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴.</ref> همچنین به نقل منابع تاریخی، قواعد الاحکام توسط [[اسماعیل اول صفوی|شاه اسماعیل]] به‌عنوان قانون حل و فصل مسائل حکومتی و دینی در عصر صفویه برگزیده شده است.<ref>صداقت، «روحانیت و تعامل با حکومت در حقوق اساسی عصر صفویه» ،ص۱۰.</ref>

ابی منصور حسن بن یوسف بن مطهر معروف به علامه حلی از علماء [[قرن هشتم قمری]] به شمار می‌رود که به اذعان بسیاری از علما در معقول و منقول صاحب نظر بوده و آثار علمی متعددی از خود به جای گذاشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به [[مختلف الشیعة فی احکام الشریعة (کتاب)|المختلف]] و [[تذکرة الفقهاء (کتاب)|التذکرة]] و [[منتهی المطلب]] اشاره کرد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۹۷.</ref> در فضل و کمال و رعایت آداب اخلاقی نیز کسی را همتای او ندانسته‌اند.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۲۷۰.</ref>

[[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|کتاب الذریعه]]، ۳۵ شرح برای کتاب قواعدالاحکام معرفی کرده است<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج، ۱۴، ص ۱۷–۲۳.</ref> که مهمترین از آن‌ها عبارتند از:

ترجمه فارسی قواعد الاحکام توسط محمد بن ابی عبدالله -مشهور- به حاجی (م۷۳۲ق)، شش سال بعد از رحلت علامه حلی به رشته تحریر درآمد. این کتاب در بردارنده یک دوره کامل ترجمه از کتاب قواعدالاحکام است.<ref>محمد بن محمد بن ابی عبدالله، ترجمه فارسی قواعدالاحکام، ۷۳۲ق، ص۱۸۸.</ref>

علی‌بن محمد قاشی (کاشی) حلّی، ملقب به نصیرالدین الأعتراضیه، رساله‌ای فقهی مشتمل بر بیست اعتراض در تعریف طهارت از کتاب قواعد الأحکام علامه حلّی نگاشته است که هم‌اکنون فقط بخش‌هایی از این رساله در بین کتاب‌های فقهی موجود است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref>

* نسخه موجود در [[کتابخانه آیت‌الله حائری|کتابخانه فیضیه قم]] - ایران: این نسخه توسط محمد بن بنی نصر در سال (۷۱۷ق) نگاشته شد.<ref>علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۷۶.</ref>