۱۶٬۶۵۸
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة''' معروف به '''لُمعه''' مجموعهای کامل از [[فقه]] [[امامیه]]، اثر [[شهید اول|محمد بن مکی جزینی عاملی]] (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی و | '''اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة''' معروف به '''لُمعه''' مجموعهای کامل از [[فقه]] [[امامیه]]، اثر [[شهید اول|محمد بن مکی جزینی عاملی]] (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و همه [[ابواب فقهی]] را دربردارد. نویسنده آن را به تقاضای سران حکومت [[سربداران]] خراسان نوشته است تا منبعی برای احکام فقهی و حکومتی آنها باشد. لمعه از مشهورترین کتابهای شهید اول است و بر آن شرحهای متعددی نوشته شده است که معروفترین آنها [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیة]] اثر [[شهید ثانی]] است که متن درسی حوزههای علمیه [[شیعه]] است. | ||
== | == تبیین جایگاه کتاب == | ||
کتاب اللمعة الدمشقیة دربردارندۀ یک دوره از مهمترین مباحث فقهی است که به سبک [[فقه فتوایی]] نوشته شده و گاهی نیز به صورت بسیار مختصر، مباحث استدلالی در آن دیده میشود و به دلیل اختصار و تعابیر روان همراه با نظم و ترتیب از جایگاه خاصی برخوردار است. از زمان نگارش این کتاب، [[فقها]] توجه خاص به آن داشته و در تألیفات خود به آن استناد نمودهاند. این کتاب، یکی از منابع درسی طلاب شیعه در [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] محسوب میگردد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۳.</ref> | کتاب اللمعة الدمشقیة دربردارندۀ یک دوره از مهمترین مباحث فقهی است که به سبک [[فقه فتوایی]] نوشته شده و گاهی نیز به صورت بسیار مختصر، مباحث استدلالی در آن دیده میشود و به دلیل اختصار و تعابیر روان همراه با نظم و ترتیب از جایگاه خاصی برخوردار است. از زمان نگارش این کتاب، [[فقها]] توجه خاص به آن داشته و در تألیفات خود به آن استناد نمودهاند. این کتاب، یکی از منابع درسی طلاب شیعه در [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] محسوب میگردد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۳.</ref> | ||
شهید اول در این کتاب، ابتدا احکام هر باب را ذکر نموده و پس از آن مسائلی که با این احکام ارتباط داشته و سپس [[مستحب|مستحبات]] و [[مکروه|مکروهات]] را بیان نموده است و چنان که در پایان کتاب آمده است نظریات مشهور از فقها در آن ذکر شده است.{{مدرک}} | شهید اول در این کتاب، ابتدا احکام هر باب را ذکر نموده و پس از آن مسائلی که با این احکام ارتباط داشته و سپس [[مستحب|مستحبات]] و [[مکروه|مکروهات]] را بیان نموده است و چنان که در پایان کتاب آمده است نظریات مشهور از فقها در آن ذکر شده است.{{مدرک}} | ||
==تاریخچه نگارش | ==تاریخچه نگارش == | ||
=== نویسنده === | === نویسنده === | ||
{{اصلی|شهید اول}} | {{اصلی|شهید اول}} | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
=== داستان تألیف در زندان === | === داستان تألیف در زندان === | ||
مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه [[شام]] محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب ''مختصر النافع'' تألیف [[محقق اول]]، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> بر اساس نگاشته [[رضا مختاری]] پژوهشگر و تراجمنگار، این داستان برای اولین بار در کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|اَمل الآمل]] نوشته [[حر عاملی]] آمده<ref>حر عاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۸۳.</ref> و سپس به کتابهای دیگر راه یافته است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکردهاند، بلکه مؤلف خود در اجازهای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است.<ref> مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> چنانکه شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است.<ref>الشهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> | مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه [[شام]] محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب ''مختصر النافع'' تألیف [[محقق اول]]، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> بر اساس نگاشته [[رضا مختاری]] پژوهشگر و تراجمنگار، این داستان برای اولین بار در کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|اَمل الآمل]] نوشته [[حر عاملی]] آمده<ref> حر عاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۸۳.</ref> و سپس به کتابهای دیگر راه یافته است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکردهاند، بلکه مؤلف خود در اجازهای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است.<ref> مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> چنانکه شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است.<ref>الشهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> | ||
=== علت تألیف === | === علت تألیف === | ||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
از کتاب [[طهارت]] تا [[جهاد]]، قسمت عبادات است و سایر قسمتها با یکدیگر آمیخته شدهاند. از کتاب شرکة تا [[نکاح]]، قسمت معاملات است، و کتابهای [[حدود]]، [[قصاص]]، [[دیه|دیات]]، قضاء و شهادت، قسمت احکام و بقیۀ کتابها قسمت ایقاعات است. | از کتاب [[طهارت]] تا [[جهاد]]، قسمت عبادات است و سایر قسمتها با یکدیگر آمیخته شدهاند. از کتاب شرکة تا [[نکاح]]، قسمت معاملات است، و کتابهای [[حدود]]، [[قصاص]]، [[دیه|دیات]]، قضاء و شهادت، قسمت احکام و بقیۀ کتابها قسمت ایقاعات است. | ||
== | == شرحها و حاشیهها== | ||
[[پرونده:الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه.jpg|150px|بندانگشتی|چپ|شرح لمعه اثر شهید ثانی]] | [[پرونده:الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه.jpg|150px|بندانگشتی|چپ|شرح لمعه اثر شهید ثانی]] | ||
بر کتاب لمعه | بر کتاب لمعه شرحهایی نوشته شده است گروهی از آنها دارای نام مستقلی هستند و گروهی با نام شرح یا حاشیه مشهور شدهاند. | ||
=== شروح دارای نام مستقل === | === شروح دارای نام مستقل === | ||
# [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة]]، تألیف [[شهید ثانی]] (متوفای ۹۶۶ق) که معروفترین شرح لمعه است. | # [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة]]، تألیف [[شهید ثانی]] (متوفای ۹۶۶ق) که معروفترین شرح لمعه است. | ||
# | # توضیح المشکلات، از محمدشفیع بن محمدحسین (اواسط قرن ۱۳). | ||
# | # التحفة الغرویة (شرح کتاب میراث)، از شیخ خضر بن سلال آل خدام عفکاوی (متوفای ۱۲۵۵ق) | ||
# | # کشف النقاب، از مسیح بن محمدسعید تهرانی. | ||
# | # المذاهب القدسیة، الانوار الغرویة، الشریعة النبویة، از محمدجواد بن تقی مشهور به ملا کتاب احمدی (زنده در ۱۲۶۷). از این کتاب با هر سه عنوان یاد شده است. | ||
# [[التحفة الرضویة]]، از [[سید محمد بن معصوم رضوی مشهدی]] (متوفای ۱۲۵۵ق). | # [[التحفة الرضویة]]، از [[سید محمد بن معصوم رضوی مشهدی]] (متوفای ۱۲۵۵ق). | ||
# | # الخیارات، شرح مبسوط استدلالی بر بعضی از مسائل بیع از شیخ [[علی بن جعفر کاشفالغطاء]] (متوفای ۱۳۵۳ق). | ||
# | # الدرة الغریة، از [[ملا عبدالکریم بن محمدباقر سلماسی]] (متوفای ۱۲۸۰ق). | ||
# | # العدة النجفیة، از شیخ محمدرضا نجف پدر [[محمد طه نجف|شیخ محمد طه]]. | ||
# | # الغرة الغرویة، از ملا علی. | ||
# | # المنحة السنیة، از [[سید محمد بن هاشم هندی]] (متوفای ۱۳۲۳ق). | ||
# | # المواهب العلیة، از میرزا ابوتراب قزوینی حائری. | ||
# | # الدرة الحائریة، از علینقی بن حسن طباطبایی (متوفای ۱۲۸۹ق). | ||
# | # النجعة فی شرح اللمعة، از [[محمدتقی شوشتری]] (متوفای ۱۴۱۶ق).<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۸، ۱۴، ۱۶، ۲۲ و ۲۳؛ امین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۲۵۵.</ref> | ||
=== | === شرحهای بدون نام === | ||
# حاشیه بر لمعه، تألیف بعض اصحاب، در سال ۹۳۲ نوشته شده است.. | # حاشیه بر لمعه، تألیف بعض اصحاب، در سال ۹۳۲ نوشته شده است.. | ||
# شرح خطبه اللمعة الدمشقیة، از شیخ احمد بن صالح آل طعانی بحرانی (متوفای ۱۳۱۵ق). | # شرح خطبه اللمعة الدمشقیة، از شیخ احمد بن صالح آل طعانی بحرانی (متوفای ۱۳۱۵ق). | ||
# شرح لمعه، از سید حسن بن محمدباقر، ملقب به حاج آقا امیر (متوفای ۱۳۸۰ق). | # شرح لمعه، از سید حسن بن محمدباقر، ملقب به حاج آقا امیر (متوفای ۱۳۸۰ق). | ||
# شرح لمعه، از سید محمدرضا بن سید محمدمهدی بحرالعلوم. | # شرح لمعه، از سید محمدرضا بن سید محمدمهدی بحرالعلوم. | ||
# شرح لمعه، از شیخ سلیمان بن احمد آل | # شرح لمعه، از شیخ سلیمان بن احمد آل عبدالجبار قطیفی (متوفای ۱۲۷۰ق). | ||
# شرح لمعه، از شیخ علی بن حسین خنقانی. | # شرح لمعه، از شیخ علی بن حسین خنقانی. | ||
# شرح لمعه، از سید علی بن ابیشبانه بحرانی (متوفای ۱۱۲۱ق). | # شرح لمعه، از سید علی بن ابیشبانه بحرانی (متوفای ۱۱۲۱ق). | ||
# شرح لمعه، از شیخ علی بن محمود طبسی (متوفای ۱۳۷۵ق). | # شرح لمعه، از شیخ علی بن محمود طبسی (متوفای ۱۳۷۵ق). | ||
# شرح لمعه، از شیخ معزالدین تونی. | # شرح لمعه، از شیخ معزالدین تونی. | ||
# شرح لمعه، از آقا مهدی بن [[ | # شرح لمعه، از آقا مهدی بن [[محمدابراهیم کلباسی]] (متوفای ۱۲۹۲ق). | ||
# شرح لمعه، از میرزا علی بن محمد بن حسین سلطان العلماء حسینی. | # شرح لمعه، از میرزا علی بن محمد بن حسین سلطان العلماء حسینی. | ||
# شرح لمعه، از سید محمد معروف به قیصر (متوفای | # شرح لمعه، از سید محمد معروف به قیصر (متوفای ۱۲۵۵ق).<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۶، ۱۳ و ۱۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۴۱.</ref> | ||
=== نظم و شعر لمعه === | === نظم و شعر لمعه === | ||
# | # التحفة القوامیة، سید قوامالدین محمد بن محمدمهدی سیفی قزوینی.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۴۹۰. ج۳، ص۴۶۲.</ref> | ||
# | # الهدایة المهدیة، از عبدالکریم جرجانی (زنده در ۱۳۰۴ق). | ||
# لؤلؤ الاحکام و نخبة الاحکام، از شیخ علی بن محمدجعفر شریعتمدار استرآبادی.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۴، ص۹۲.</ref> | # لؤلؤ الاحکام و نخبة الاحکام، از شیخ علی بن محمدجعفر شریعتمدار استرآبادی.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۴، ص۹۲.</ref> | ||
# کنز الدر الایتام. | # کنز الدر الایتام. |
ویرایش