کاربر ناشناس
علی بن عیسی اربلی: تفاوت میان نسخهها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Smnazem جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''ابوالحسن علی بن عیسی هَکّاری'''<small>(۶۲۰ تا ۶۲۵-۶۹۲)</small>، مشهور به '''بهاءالدین اِرْبِلی''' [[محدث|محدّث]]، مورّخ، ادیب و شاعر [[شیعه|شیعی]] قرن هفتم. از مشهورترین آثار وی [[کشف الغمة فی معرفة الائمة]]، از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]] است. | '''ابوالحسن علی بن عیسی هَکّاری'''<small>(۶۲۰ تا ۶۲۵-۶۹۲)</small>، مشهور به '''بهاءالدین اِرْبِلی''' [[محدث|محدّث]]، مورّخ، ادیب و شاعر [[شیعه|شیعی]] قرن هفتم می باشد. | ||
از مشهورترین آثار وی [[کشف الغمة فی معرفة الائمة]]، از منابع معتبر در شرح حال [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]](ع) است. | |||
==ولادت و نسب== | ==ولادت و نسب== | ||
بهاءالدین اِرْبِلی در [[ | |||
بهاءالدین اِرْبِلی در اربل(اربیل) در شمال [[عراق]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، ج۳، ص۶۶۱</ref> تاریخ دقیق تولّد او معلوم نیست؛ ولی بیشتر قرائن گویای آن است که وی بین سالهای ۶۲۰ تا ۶۲۵ق به دنیا آمده است. تنها کسی که تاریخ ولادت او را به صراحت ۶۲۵ دانسته [[ابن حبیب حلبی]] (درگذشته ۷۷۹ق) است.<ref>ج ۱، ص۱۶۱</ref> پدرش [[فخرالدین عیسی]]، معروف به ابن جِجْنی حاکم [[اربل]] و نواحی آن بود و در ۶۶۴ در همانجا درگذشت.<ref>ابن فُوَطی، ۱۹۶۵، ج۴، قسم۳، ص۲۷۴ـ ۲۷۵</ref> | |||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
خط ۹۵: | خط ۱۰۰: | ||
==جامعیت در علوم مختلف== | ==جامعیت در علوم مختلف== | ||
با توجه به استادان اربلی، جامعیت وی در علوم مختلف معلوم میشود. او را از مشاهیر [[علم نحو]] و عربیت، <ref> صدر، ص۱۳۰</ref> شاعر و کاتب دیوان، <ref> صفدی، ج۲۱، ص۳۷۹</ref> مورّخ، ادیب و | با توجه به استادان اربلی، جامعیت وی در علوم مختلف معلوم میشود. او را از مشاهیر [[علم نحو]] و عربیت، <ref> صدر، ص۱۳۰</ref> شاعر و کاتب دیوان، <ref> صفدی، ج۲۱، ص۳۷۹</ref> مورّخ، ادیب و [[فقیه]]، <ref> ابن حبیب ج۱، ص۱۶۱</ref> محدّثی صدوق، [[ثقه]] و مذکور در سند اجازات <ref> حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۴۳؛ مجلسی، ج۱، ص۱۰، ۲۹</ref> دانستهاند. به گفته [[فضل بن روزبهان شافعی]]، اربلی ـ به اتفاق جمیع [[امامیه]] ـ از بزرگان علما و در نقل مطالب امین است.<ref> شوشتری، ج۱، ص۲۹</ref> | ||
اربلی بیتردید از شاعران و نثرنویسان بزرگ | اربلی بیتردید از شاعران و نثرنویسان بزرگ ''[[قرن هفتم]]'' [[قمری]] است. نثر او در آثارش ممتاز و استوار است. وی در نوجوانی شعر میسروده<ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۲۴۶</ref> و در بیشتر ابواب و فنون شعر عرب طبع آزمایی کرده است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمه، مقدمه جبوری، ص۲۴؛ بهاءالدین اربلی، کشف الغمّه، ج۱، ص۲۷۰ـ۲۷۱؛ بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۱۱۱، ۱۶۶، ۲۴۶ ـ۲۴۷، ۳۸۸، ۴۲۱ـ۴۲۴؛ امینی، ج۵، ص۴۴۴ـ۴۴۵</ref> | ||
اربلی علاوه بر اینکه قصائدی در مدح [[اهل بیت(ع)]] سروده، از راویان شعر [[حضرت علی(ع)]] نیز بوده است.<ref> امینی، ج۲، ص۲۶</ref> قدرت شاعری او را میتوان در ابیاتی که بالبداهه سروده و نیز در نشستهای ادبی او با [[جوینی]]، [[ابن صلایا]] و دیگران یافت.<ref> اربلی، التذکره الفخریه، ص۸۵ ـ۸۶؛ بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۱۵۳ـ۱۵۴، ۱۶۱ـ۱۶۲، ۱۶۶، ۲۰۴، ۲۴۲، ۳۸۰، ۳۸۹</ref> | اربلی علاوه بر اینکه قصائدی در مدح [[اهل بیت(ع)]] سروده، از راویان شعر [[حضرت علی(ع)]] نیز بوده است.<ref> امینی، ج۲، ص۲۶</ref> قدرت شاعری او را میتوان در ابیاتی که بالبداهه سروده و نیز در نشستهای ادبی او با [[جوینی]]، [[ابن صلایا]] و دیگران یافت.<ref> اربلی، التذکره الفخریه، ص۸۵ ـ۸۶؛ بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۱۵۳ـ۱۵۴، ۱۶۱ـ۱۶۲، ۱۶۶، ۲۰۴، ۲۴۲، ۳۸۰، ۳۸۹</ref> | ||
خط ۱۰۷: | خط ۱۱۲: | ||
آثار اربلی عبارتند از: | آثار اربلی عبارتند از: | ||
{{اصلی|کشف الغمة فی معرفة الائمة}} | {{اصلی|کشف الغمة فی معرفة الائمة}} | ||
# [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّه فی معرفه الائمّه]] در شرح حال [[پیامبر اسلام]]، [[حضرت خدیجه]]، [[حضرت فاطمه]] و [[امامان شیعه|امامان دوازده گانه علیهم السلام]] است. | # [[کشف الغمة فی معرفة الائمة |کشف الغمّه فی معرفه الائمّه]] در شرح حال [[پیامبر اسلام]](ص)، [[حضرت خدیجه]](س)، [[حضرت فاطمه]](س) و [[امامان شیعه|امامان دوازده گانه علیهم السلام]] است. | ||
#[[التذکره الفخریه]] که به گفته اربلی<ref> ص۴۸ـ۴۹</ref> آن را به درخواست فخرالدین [[منوچهر بن ابی الکرم همدانی]] نایب [[عطاملک جوینی]] تألیف کرده است<ref> ابن فوطی، مجمع الا´داب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۳، ص۴۱۹ـ۴۲۰</ref> و بیشتر به اشعار معاصران و نوپردازان نظر دارد. به گفته [[ابن فوطی]]<ref> مجمع الاداب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۳، ص۴۱۹</ref> تاریخ تألیف کتاب ۶۷۱ بوده است. اربلی در التذکره الفخریه غنا و اصوات مغنّیان را بررسی کرده و در هر باب مقدمهای به اسلوب ترسّل و مسجّع آورده که از ویژگیهای نثر آن دوران حکایت دارد<ref> مقدمه، ص۱۳</ref> این کتاب علاوه بر مقدمه شامل هشت باب در معانی غنایی و توصیف طبیعت و مدح و فخریات است. | #[[التذکره الفخریه]] که به گفته اربلی<ref> ص۴۸ـ۴۹</ref> آن را به درخواست فخرالدین [[منوچهر بن ابی الکرم همدانی]] نایب [[عطاملک جوینی]] تألیف کرده است<ref> ابن فوطی، مجمع الا´داب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۳، ص۴۱۹ـ۴۲۰</ref> و بیشتر به اشعار معاصران و نوپردازان نظر دارد. به گفته [[ابن فوطی]]<ref> مجمع الاداب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۳، ص۴۱۹</ref> تاریخ تألیف کتاب ۶۷۱ بوده است. اربلی در التذکره الفخریه غنا و اصوات مغنّیان را بررسی کرده و در هر باب مقدمهای به اسلوب ترسّل و مسجّع آورده که از ویژگیهای نثر آن دوران حکایت دارد<ref> مقدمه، ص۱۳</ref> این کتاب علاوه بر مقدمه شامل هشت باب در معانی غنایی و توصیف طبیعت و مدح و فخریات است. | ||
# [[رسالة الطیف]]، <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷؛ کحّاله، ج۷، ص۱۶۳</ref> این کتاب از آثار گرانبهای اربلی است و دربرگیرنده اخبار و اشعار شاعران جاهلی، [[اسلام]] و برخی معاصران مؤلف، و نیز خود او است که بخشی از این ابیات در دیگر کتابها یافت نمیشود. مؤلف در این کتاب راه «[[طیف الخیال]]» [[سید مرتضی|علم الهدی]] را پیموده و به برخی ابیات [[بحتری|بُحتری]] و [[ابوتمام|ابوتمّام]] اشاره کرده است. او میان اسلوب «مقامه نویسی» و طیف الخیال جمع بسته و نیم نگاهی نیز به رساله [[الغفران]] [[ابوالعلاء معری|ابوالعلاء مَعرّی]] داشته است. اربلی مانند [[سید مرتضی|سید مرتضی]] که نقدی علمی به کار بسته و اقوال آمِدی را رد کرده و از ابوتمّام و بحتری دفاع نموده، رفتار نکرده و با ذوقی شاعرانه کتاب را تألیف کرده است.<ref>مقدمه جبوری، ص۳۲ـ۳۵</ref> | # [[رسالة الطیف]]، <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷؛ کحّاله، ج۷، ص۱۶۳</ref> این کتاب از آثار گرانبهای اربلی است و دربرگیرنده اخبار و اشعار شاعران جاهلی، [[اسلام]] و برخی معاصران مؤلف، و نیز خود او است که بخشی از این ابیات در دیگر کتابها یافت نمیشود. مؤلف در این کتاب راه «[[طیف الخیال]]» [[سید مرتضی|علم الهدی]] را پیموده و به برخی ابیات [[بحتری|بُحتری]] و [[ابوتمام|ابوتمّام]] اشاره کرده است. او میان اسلوب «مقامه نویسی» و طیف الخیال جمع بسته و نیم نگاهی نیز به رساله [[الغفران]] [[ابوالعلاء معری|ابوالعلاء مَعرّی]] داشته است. اربلی مانند [[سید مرتضی|سید مرتضی]] که نقدی علمی به کار بسته و اقوال آمِدی را رد کرده و از ابوتمّام و بحتری دفاع نموده، رفتار نکرده و با ذوقی شاعرانه کتاب را تألیف کرده است.<ref>مقدمه جبوری، ص۳۲ـ۳۵</ref> |