بخل: تفاوت میان نسخه‌ها

|تراز=چپ

|عنوان={{عربی|اندازه=80%|«وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَّهُم ۖ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ ۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»}}

}}

بخل به معنای خودداری از خرج کردن و بخشیدن<ref>نراقی، معراج السعاده، ۱۳۴۸ق، ص۶۱۰.</ref> در شرایطی است که [[عقل]] بخشیدن را پسندیده بداند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۲۹۹.</ref> بخل از رذائل اخلاقی دانسته شده که در مقابل [[سخاوت]] است.<ref>دلیری، «بیماری بخل و درمان آن در آموزه‌های دینی»، ص۱۳۱.</ref> برخی پژوهشگران معتقدند که بخل دو ضد دارد؛ یکی سخاوت و دیگری اسراف.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۳۰۰.</ref>

عده‌ای از [[تفسیر قرآن|مفسران قرآن]]، معنای بخل را گسترده‌تر از معنای عرفی آن گرفته و معتقدند که هر چیزی که به مردم نفع برساند و شخص از بخشیدن آن خودداری کند، مصداق بخل خواهد بود.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۹۶.</ref> بر این اساس عدم رعایت آداب اخلاقی همچون [[سلام|سلام کردن]]، [[صداقت]] و [[اخلاص]] را نیز نوعی بخل دانسته‌اند.<ref>طارمی، «[https://rch.ac.ir/article/Details/6058 بخل]»، ص۴۴۱.</ref> برخی محققان با اشاره به اینکه واژه بخل مراتب مختلفی است، معتقدند که واژه بخل در قرآن به‌معنای لغوی خود آمده است؛<ref>طارمی، «[https://rch.ac.ir/article/Details/6058 بخل]»، ص۴۴۱.</ref> به‌گونه‌ای که هم شامل نعمت‌های مادی و هم معنوی همچون عِلم می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۸۶.</ref>

به‌گفته مفسران قرآن، واژه بخل در قرآن به‌معنای خودداری از پرداخت حقوق واجب، به‌ویژه [[زکات]] به کار رفته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۴۹؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۹۶.</ref> مستند این نظریه، وعده دوزخ و عذاب شدیدی است که در برخی آیات<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۸۰؛ سوره نساء، آیه ۳۷.</ref> به افراد بخیل داده شده است.<ref>طارمی، «[https://rch.ac.ir/article/Details/6058 بخل]»، ص۴۴۰.</ref> در [[حدیث|روایات]] زیادی از واژه شُح به معنای بخل استفاده شده است؛ اما در برخی موارد، شح به معنای مراتب بالای بخل به‌کار رفته‌است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۳۰۰.</ref>