Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
سید نعمت‌الله جزایری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش جزیی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| وب‌گاه رسمی =}} | | وب‌گاه رسمی =}} | ||
'''سید | '''سید نعمت‌الله جزایری '''(۱۰۵۰-۱۱۱۲ق) مشهور به '''محدث جزایری'''، از علمای [[شیعی]] قرن یازدهم و دوازدهم و سرسلسله خاندان [[سادات جزایری]] است که نسبش به [[امام کاظم|امام کاظم (ع)]] می‌رسد. سید نعمت الله شاگرد عالمانی همچون [[علامه مجلسی]]، [[آقا جمال خوانساری]]، [[ملا محسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] و [[شیخ حر عاملی]] بود. سید نعمت‌الله را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند. [[الانوار النعمانیة]]، [[قصص الانبیاء جزایری|قصص الانبیاء]] و کتاب کشکولی [[زهر الربیع|زَهر الربیع]] از آثار مشهور او است. او از علمای طرازِ اول مسلک [[اخباری]] محسوب می‌شود. | ||
==نسب، تولد، درگذشت== | ==نسب، تولد، درگذشت== | ||
سید نعمت الله جزایری سرسلسله خاندان [[سادات جزایری]] است که سه قرن در منطقه [[خوزستان ]]، به ویژه [[شوشتر]]، خدمات علمی و دینی ارائه می‌کردند.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة‌البلدان، ۱۳۶۷ـ۱۳۶۸ش.، ج۱، ص۷۰۳ـ ۷۰۵؛ جزایری، ۱۳۹۷، ج۱، ص۲۲.</ref> نسب آنان به [[عبدالله بن موسی بن جعفر]]، فرزند [[امام کاظم|امام کاظم (ع)]]، می‌رسد.<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۵؛ اعرجی، مناهل الضرب، ۱۳۷۷ش، ص۴۹۸ـ ۴۹۹.</ref> به نوشته سید | سید نعمت الله جزایری سرسلسله خاندان [[سادات جزایری]] است که سه قرن در منطقه [[خوزستان ]]، به ویژه [[شوشتر]]، خدمات علمی و دینی ارائه می‌کردند.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة‌البلدان، ۱۳۶۷ـ۱۳۶۸ش.، ج۱، ص۷۰۳ـ ۷۰۵؛ جزایری، ۱۳۹۷، ج۱، ص۲۲.</ref> نسب آنان به [[عبدالله بن موسی بن جعفر]]، فرزند [[امام کاظم|امام کاظم (ع)]]، می‌رسد.<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۵؛ اعرجی، مناهل الضرب، ۱۳۷۷ش، ص۴۹۸ـ ۴۹۹.</ref> به نوشته سید نعمت‌الله او در ۱۰۵۰ در روستای [[صباغیه|صَباغیه ]] از جزایر [[بصره ]]، محلی میان [[دجله ]] و [[فرات ]]، به دنیا آمد.<ref>جزایری، کشف الاسرار، ۱۴۰۸ق، ج۱، مقدمه موسوی جزائری، ص۱۵؛ جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۲.</ref> | ||
بزرگ‌ترین فرزندِ پسرِ او، [[سید نورالدین جزایری|سید نورالدین ]] بود که نسبت بیشتر سادات جزایری به وی می‌رسد، از این رو آنان به [[سادات نوریه]] نیز مشهورند.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ص۳۵۵.</ref> برخی از فرزندان و نوادگان او در شوشتر ماندند و برخی در [[هند]]، [[نجف ]] و جاهای دیگر ساکن شدند. | بزرگ‌ترین فرزندِ پسرِ او، [[سید نورالدین جزایری|سید نورالدین ]] بود که نسبت بیشتر سادات جزایری به وی می‌رسد، از این رو آنان به [[سادات نوریه]] نیز مشهورند.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ص۳۵۵.</ref> برخی از فرزندان و نوادگان او در شوشتر ماندند و برخی در [[هند]]، [[نجف ]] و جاهای دیگر ساکن شدند. | ||
سید | سید نعمت‌الله در ۱۱۱۱ق برای [[زیارت|زیارت ]] به [[مشهد]] رفت و در راه بازگشت به شوشتر، در [[خرم آباد]] بیمار شد و در [[پلدختر]] درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد. وفات وی را در ۲۳ شوال ۱۱۱۲ق ذکر کرده‌اند.<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۶؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۵؛ خوانساری، روضات‌الجنات، ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲، ج۸، ص۱۵۹.</ref> | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
سید نعمت الله در پنج سالگی به مکتب رفت و [[قرآن]] را ختم کرد و قصاید و اشعار بسیاری فراگرفت .<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۳.</ref> سپس به آموختن [[صرف ]] و [[نحو]] همت گماشت و برای ادامه تحصیل به [[هویزه|هُوَیزه ]] رفت.<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۴.</ref> | سید نعمت الله در پنج سالگی به مکتب رفت و [[قرآن]] را ختم کرد و قصاید و اشعار بسیاری فراگرفت .<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۳.</ref> سپس به آموختن [[صرف ]] و [[نحو]] همت گماشت و برای ادامه تحصیل به [[هویزه|هُوَیزه ]] رفت.<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۴.</ref> | ||
*'''شیراز''' | *'''شیراز''' | ||
سید نعمت الله به همراه برادرش سید نجم الدین، و عموزاده‌اش سید عزیزالله به [[شیراز]] سفر کرد که از مراکز علمی آن روزگار بود و در مدرسه منصوریه ساکن شد.<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۷؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ص۲۸.</ref> سید | سید نعمت الله به همراه برادرش سید نجم الدین، و عموزاده‌اش سید عزیزالله به [[شیراز]] سفر کرد که از مراکز علمی آن روزگار بود و در مدرسه منصوریه ساکن شد.<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۷؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ص۲۸.</ref> سید نعمت‌الله نه سال در [[شیراز]] اقامت کرد و در این مدت به تکمیل دانش خود در ادبیات، علوم عقلی و نقلی پرداخت. در آنجا زندگی بر او تنگ آمد، به درخواست خانواده‌اش، به زادگاهش بازگشت.<ref> جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۹ـ۳۱۲.</ref> | ||
*'''اصفهان''' | *'''اصفهان''' | ||
اشتیاق به تحصیل موجب سفر مجدد او به [[شیراز]] شد، اما پس از یک ماه، به علت فوت پدرش و آتش گرفتن مدرسه منصوریه، به [[اصفهان ]] رفت و چهار سال نزد [[علامه مجلسی]] (متوفی ۱۱۱۰) به تحصیل حدیث و علوم دینی پرداخت.<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۱۲.</ref> میرزا تقی دولت‌آبادی در نزدیکی حمام [[شیخ بهایی]]، مدرسه‌ای ساخت و از سید نعمت الله خواست که در آنجا تدریس کند. سید | اشتیاق به تحصیل موجب سفر مجدد او به [[شیراز]] شد، اما پس از یک ماه، به علت فوت پدرش و آتش گرفتن مدرسه منصوریه، به [[اصفهان ]] رفت و چهار سال نزد [[علامه مجلسی]] (متوفی ۱۱۱۰) به تحصیل حدیث و علوم دینی پرداخت.<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۱۲.</ref> میرزا تقی دولت‌آبادی در نزدیکی حمام [[شیخ بهایی]]، مدرسه‌ای ساخت و از سید نعمت الله خواست که در آنجا تدریس کند. سید نعمت‌الله هشت سال در این مدرسه به تدریس علوم دینی، تألیف و همکاری با مجلسی در نگارش و تدوین [[بحارالانوار]] مشغول شد.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۳؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۰.</ref> | ||
*'''عتبات عالیات''' | *'''عتبات عالیات''' | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
*'''هویزه''' | *'''هویزه''' | ||
در پی حوادث سیاسی سال ۱۰۷۹ق {{یادداشت|در این سال حسین پاشا، حاکم [[بصره ]]، بر [[سلطان محمد عثمانلو]]، وزیر [[بغداد]]، شورش کرد. سلطان محمد لشکری را برای جنگ با وی روانه [[بصره]] ساخت. حاکم بصره به [[جزایر]] رفت و در آنجا به دفاع از خود پرداخت، اما پس از چهار ماه مقاومت و محاصره جزایر، سرانجام لشکریان بغداد او را شکست دادند و او به سوی [[هندوستان ]] گریخت. مردم جزایر، که از یاران پاشا بودند، از بیم جان به [[هویزه]] و شهرهای مجاور گریختند.}} مردم جزایر مجبور به نقل مکان به هویزه و دیگر شهرهای مجاور شدند، سید | در پی حوادث سیاسی سال ۱۰۷۹ق {{یادداشت|در این سال حسین پاشا، حاکم [[بصره ]]، بر [[سلطان محمد عثمانلو]]، وزیر [[بغداد]]، شورش کرد. سلطان محمد لشکری را برای جنگ با وی روانه [[بصره]] ساخت. حاکم بصره به [[جزایر]] رفت و در آنجا به دفاع از خود پرداخت، اما پس از چهار ماه مقاومت و محاصره جزایر، سرانجام لشکریان بغداد او را شکست دادند و او به سوی [[هندوستان ]] گریخت. مردم جزایر، که از یاران پاشا بودند، از بیم جان به [[هویزه]] و شهرهای مجاور گریختند.}} مردم جزایر مجبور به نقل مکان به هویزه و دیگر شهرهای مجاور شدند، سید نعمت‌الله نیز در میان آنان بود. [[سید علی بن مولی خلف موسوی فلاحی]] (درگذشته ۱۰۸۸ق)، از سادات [[مشعشعیان]]، از او استقبال کرد.<ref> جزایری، الانوار النعمانیة، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۱۸ـ۳۱۹؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۰ـ۱۰۱.</ref> سیدعلی آثار علمی فراوانی داشته است. [[افندی اصفهانی]] مدعی است بسیاری از مطالب علمی کتاب‌های سید نعمت الله از آثار سید علی گرفته شده است.<ref>افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۸۰.</ref> سید علی احترام زیادی برای سیدنعمت‌الله قائل بود و تا زمان مرگش با او در ارتباط بود.<ref>جزایری، مسکن الشجون، نسخه خطی، ص۳۷.</ref> | ||
*'''اصفهان''' | *'''اصفهان''' | ||
جزایری، پس از چند ماه اقامت در [[هویزه]]، عازم [[اصفهان ]] شد اما در میانه راه به [[شوشتر]] رفت و به درخواست مردم این منطقه در آنجا اقامت کرد. حاکم وقت شوشتر، فتحعلی خان، که از طرف دولت [[صفویه|صفوی ]] (حکومت: حدود ۹۰۶ـ۱۱۳۵) به حکومت این منطقه گمارده شده بود، در بزرگداشت سید نعمت الله تلاش زیادی نمود و در کنار [[مسجد جامع اصفهان|مسجد جامع ]] برای وی خانه‌ای درنظر گرفت و مسئولیت تمام امور شرعی شوشتر، از جمله تدریس علوم دینی، تولیت مسجد جامع و [[امامت جمعه]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]]، را به او واگذار کرد.<ref> جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۳ـ۷۴؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۱.</ref> | جزایری، پس از چند ماه اقامت در [[هویزه]]، عازم [[اصفهان ]] شد اما در میانه راه به [[شوشتر]] رفت و به درخواست مردم این منطقه در آنجا اقامت کرد. حاکم وقت شوشتر، فتحعلی خان، که از طرف دولت [[صفویه|صفوی ]] (حکومت: حدود ۹۰۶ـ۱۱۳۵) به حکومت این منطقه گمارده شده بود، در بزرگداشت سید نعمت الله تلاش زیادی نمود و در کنار [[مسجد جامع اصفهان|مسجد جامع ]] برای وی خانه‌ای درنظر گرفت و مسئولیت تمام امور شرعی شوشتر، از جمله تدریس علوم دینی، تولیت مسجد جامع و [[امامت جمعه]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]]، را به او واگذار کرد.<ref> جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۳ـ۷۴؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۱.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
*'''اصفهان''' | *'''اصفهان''' | ||
سید | سید نعمت‌الله در [[اصفهان ]] نزد این استادان به تحصیل علوم دینی پرداخت: | ||
#[[علامه مجلسی]]<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۳.</ref> که از مشایخ مهم او بود.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۸.</ref> او سه اجازه به سید | #[[علامه مجلسی]]<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۳.</ref> که از مشایخ مهم او بود.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۸.</ref> او سه اجازه به سید نعمت‌الله داد که مبسوط‌ترین آنها در پایان نسخه‌ای از [[نهج البلاغه ]]، به خط خود مجلسی نوشته شده است.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۵۷ـ ۱۶۳.</ref> | ||
#محمدباقر بن محمدمؤمن خراسانی معروف به [[محقق سبزواری ]]؛ متوفی ۱۰۹۰).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۳؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۶۳.</ref> | #محمدباقر بن محمدمؤمن خراسانی معروف به [[محقق سبزواری ]]؛ متوفی ۱۰۹۰).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۳؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۶۳.</ref> | ||
#آقاجمال فرزند [[آقاحسین خوانساری ]] ([[محقق خوانساری ]]؛ متوفی ۱۰۹۹).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۸۱؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۷۹.</ref> | #آقاجمال فرزند [[آقاحسین خوانساری ]] ([[محقق خوانساری ]]؛ متوفی ۱۰۹۹).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۸۱؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۷۹.</ref> | ||
# [[فیض کاشانی ]] (متوفی ۱۰۹۱)<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۸۴؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، ص۱۳۰؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۵.</ref> سید | # [[فیض کاشانی ]] (متوفی ۱۰۹۱)<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۸۴؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، ص۱۳۰؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۵.</ref> سید نعمت‌الله جزایری از ملازمان و شاگردان خاص او بود.<ref>جزایری، التحفة السنیة، نسخه خطی، ص۳۳۹.</ref> | ||
#[[شیخ حر عاملی]] (متوفی ۱۱۰۴)<ref> جزایری، غایه المرام، نسخه خطی، ج۱، ص۳۶۱؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۰۲ـ۲۰۳.</ref> جزایری بخشی از احادیث را نزد وی خوانده و او را به [[انصاف]] ستوده است. حرّ عاملی اذعان می‌کرده که اشکالاتِ گونه‌ای از [[قیاس ]]، از جمله [[قیاس منصوص العلة|قیاسِ منصوص العله ]] و [[قیاس اولویت|اولویت ]]، را از سید | #[[شیخ حر عاملی]] (متوفی ۱۱۰۴)<ref> جزایری، غایه المرام، نسخه خطی، ج۱، ص۳۶۱؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۰۲ـ۲۰۳.</ref> جزایری بخشی از احادیث را نزد وی خوانده و او را به [[انصاف]] ستوده است. حرّ عاملی اذعان می‌کرده که اشکالاتِ گونه‌ای از [[قیاس ]]، از جمله [[قیاس منصوص العلة|قیاسِ منصوص العله ]] و [[قیاس اولویت|اولویت ]]، را از سید نعمت‌الله آموخته است.<ref>جزایری، غایه المرام، نسخه خطی، ج۱، ص۳۶۱.</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
شاگردان سید | شاگردان سید نعمت‌الله جزایری پرشمارند. [[سید عبدالله جزایری]]، نوه او، در [[تذکره شوشتر]]<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۱۵۷ـ۱۶۳.</ref> و [[محمد جزایری ]] در [[نابغه فقه و حدیث (کتاب)|کتاب نابغه فقه و حدیث]]،<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۵۲ـ۳۲۶.</ref> به ترتیب الفبا، نام آنان را ذکر کرده‌اند، از جمله آنانند: | ||
#[[ابوالحسن بن محمد زمان بن عنایت الله تستری]] (متوفی ۱۱۴۳).<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۱۵۷؛ جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۲۳؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۵۲ـ۲۵۳.</ref> | #[[ابوالحسن بن محمد زمان بن عنایت الله تستری]] (متوفی ۱۱۴۳).<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۱۵۷؛ جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۲۳؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۲۵۲ـ۲۵۳.</ref> | ||
#[[ابوالقاسم بن محمد مرعشی شوشتری ]].<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۱۵۸ـ ۱۵۹.</ref> | #[[ابوالقاسم بن محمد مرعشی شوشتری ]].<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۱۵۸ـ ۱۵۹.</ref> | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
#[[فتح الله بن علوان کعبی دورقی|فتح الله بن علوان کعبی دَوْرَقی ]] (متوفی ۱۱۳۰).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۵۸.</ref> | #[[فتح الله بن علوان کعبی دورقی|فتح الله بن علوان کعبی دَوْرَقی ]] (متوفی ۱۱۳۰).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۵۸.</ref> | ||
#[[محمدهادی بن سید محمد مرعشی تستری]] (متوفی ۱۱۳۷).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۸۹.</ref> | #[[محمدهادی بن سید محمد مرعشی تستری]] (متوفی ۱۱۳۷).<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۸۹.</ref> | ||
#[[یعقوب بن ابراهیم بختیاری حویزی]] (متوفی ۱۱۵۰)، که نخست در شیراز و سپس در شوشتر نزد | #[[یعقوب بن ابراهیم بختیاری حویزی]] (متوفی ۱۱۵۰)، که نخست در شیراز و سپس در شوشتر نزد سیدنعمت‌الله به تحصیل علم پرداخت .<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۹۲.</ref> | ||
#[[محمد بن علی نجار شوشتری]] (متوفی ۱۱۴۰ یا ۱۱۴۱) که از شاگردان بزرگ سید | #[[محمد بن علی نجار شوشتری]] (متوفی ۱۱۴۰ یا ۱۱۴۱) که از شاگردان بزرگ سید نعمت‌الله بود و از طرف او به [[امامت جماعت ]] نیز منصوب شد،<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۳۰۱.</ref> در علوم شرعی، به ویژه [[تجوید]] و [[تفسیر]] مهارت داشت و کتاب [[مجمع التفاسیر]] از آثار اوست.<ref> جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۱۷۸؛ جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۱۶۱؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۳۰۴.</ref> او یادداشت‌های تفسیری سید نعمت‌الله را نیز در کتابی با عنوان [[عقود المرجان ]] گردآوری کرده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۳۷۲ش، ص۷۰۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۳۰۵.</ref> | ||
==روش علمی؛ اخباری میانه‌رو== | ==روش علمی؛ اخباری میانه‌رو== | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
==تألیفات و آثار علمی == | ==تألیفات و آثار علمی == | ||
کتاب ها، رساله‌ها و حواشی به جامانده از سید نعمت الله جزایری فراوان است، چنانکه وی را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۶؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۴۶.</ref> او بر بسیاری از کتاب‌ها و متون حدیثی شرح و حاشیه نگاشته است.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۴.</ref> با مراجعه به تعدادی از این آثار می‌توان دریافت که هدف عمده جزایری، منابع حدیثی و در واقع نقدی بر آرای [[مجتهدان]] اصولی بوده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید: جزایری، لوامع الانوار، نسخه خطی، ص۵؛ جزایری، انیس الوحید، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۶.</ref> شرح‌ها و حاشیه‌نویسی‌ها در آغاز به صورت یادداشت‌هایی بوده که سید | کتاب ها، رساله‌ها و حواشی به جامانده از سید نعمت الله جزایری فراوان است، چنانکه وی را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۶؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۴۶.</ref> او بر بسیاری از کتاب‌ها و متون حدیثی شرح و حاشیه نگاشته است.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۴.</ref> با مراجعه به تعدادی از این آثار می‌توان دریافت که هدف عمده جزایری، منابع حدیثی و در واقع نقدی بر آرای [[مجتهدان]] اصولی بوده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید: جزایری، لوامع الانوار، نسخه خطی، ص۵؛ جزایری، انیس الوحید، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۶.</ref> شرح‌ها و حاشیه‌نویسی‌ها در آغاز به صورت یادداشت‌هایی بوده که سید نعمت‌الله بر کتاب‌های مختلف نگاشته سپس آنها را به قلم خود یا شاگردانش بازنویسی و مدون کرده است.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۴.</ref> جزایری همچنین بر کتاب‌هایی چون [[تفسیر بیضاوی ]]، [[قاموس اللغة]] [[فیروزآبادی]] و کتاب‌های چهارگانه حدیث که در ایام تحصیل خوانده و آنها را استنساخ کرده بود، نیز حاشیه نوشته است.<ref>شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۰.</ref> | ||
برخی از کتاب‌های او به این شرح است: | برخی از کتاب‌های او به این شرح است: | ||
#[[الانوار النعمانیة فی معرفة النشأة الانسانیة]]؛ گاه به اشتباه آن را انوار نعمانی معرفی کرده‌اند.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۴۷.</ref> این کتاب در شرح احوالات آدمی از پیش از تولد تا پس از مرگ است که در سه باب به این ترتیب تدوین شده است. در احوال پیش از تولد، از تولد تا وفات و احوال پس از مرگ و عالم آخرت. کتاب مؤخره‌ای نیز دارد که سید | #[[الانوار النعمانیة فی معرفة النشأة الانسانیة]]؛ گاه به اشتباه آن را انوار نعمانی معرفی کرده‌اند.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۴۷.</ref> این کتاب در شرح احوالات آدمی از پیش از تولد تا پس از مرگ است که در سه باب به این ترتیب تدوین شده است. در احوال پیش از تولد، از تولد تا وفات و احوال پس از مرگ و عالم آخرت. کتاب مؤخره‌ای نیز دارد که سید نعمت‌الله جزایری<ref>جزایری، الانوار النعمانیة، ج۴، ص۳۰۲ـ۳۲۶.</ref> در آن به شرح احوال زندگانی استادان و مشایخ خود پرداخته است. | ||
#[[انیس الوحید فی شرح التوحید]]؛ شرحی است بر کتاب التوحید ابن بابویه، مشهور به [[شیخ صدوق|شیخ صدوق ]] (متوفی ۳۸۱). جزایری در کتاب [[زهر الربیع ]] از آن با نام انیس الفرید یاد کرده است.<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۷.</ref> | #[[انیس الوحید فی شرح التوحید]]؛ شرحی است بر کتاب التوحید ابن بابویه، مشهور به [[شیخ صدوق|شیخ صدوق ]] (متوفی ۳۸۱). جزایری در کتاب [[زهر الربیع ]] از آن با نام انیس الفرید یاد کرده است.<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۷.</ref> | ||
#[[جواهر الغوالی فی شرح عوالی اللئالی]]؛ شرحی است بر [[عوالی اللئالی ]] [[ابن ابی‌جمهور احسائی]] (متوفی ح ۹۰۷).<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۲۵۴ـ۲۵۵؛ جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۵.</ref> سید نعمت الله از این کتاب با عنوان مدینة الحدیث یاد کرده است.<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۷.</ref> موضوع این کتاب دو جلدی شرح روایات فقهی از [[طهارت]] تا [[دیات]] است.<ref> جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۵۴.</ref> | #[[جواهر الغوالی فی شرح عوالی اللئالی]]؛ شرحی است بر [[عوالی اللئالی ]] [[ابن ابی‌جمهور احسائی]] (متوفی ح ۹۰۷).<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۲۵۴ـ۲۵۵؛ جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۵.</ref> سید نعمت الله از این کتاب با عنوان مدینة الحدیث یاد کرده است.<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۷.</ref> موضوع این کتاب دو جلدی شرح روایات فقهی از [[طهارت]] تا [[دیات]] است.<ref> جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۵۴.</ref> | ||
#[[حاشیه شرح جامی بر کافیه]]؛ در نحو، جزایری <ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۷.</ref> آن را حاشیه مدونه علی شرح الجامی نامیده است. آقابزرگ طهرانی<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۵۷، ج۱۴، ص۳۱.</ref> از این کتاب با عنوان الحاشیة علی الجامی و شرح الکافیة یاد کرده است. | #[[حاشیه شرح جامی بر کافیه]]؛ در نحو، جزایری <ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۳۷.</ref> آن را حاشیه مدونه علی شرح الجامی نامیده است. آقابزرگ طهرانی<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۵۷، ج۱۴، ص۳۱.</ref> از این کتاب با عنوان الحاشیة علی الجامی و شرح الکافیة یاد کرده است. | ||
#[[حواشی امل الامل ]] [[حر عاملی|شیخ حر عاملی ]]؛ این حواشی متضمن شرح احوال تعدادی از دانشمندان معاصر جزایری است که در کتاب امل الامل ذکر نشده‌اند. بر اساس این کتاب و کتاب‌های رجالی دیگر، [[آقابزرگ طهرانی]] سید | #[[حواشی امل الامل ]] [[حر عاملی|شیخ حر عاملی ]]؛ این حواشی متضمن شرح احوال تعدادی از دانشمندان معاصر جزایری است که در کتاب امل الامل ذکر نشده‌اند. بر اساس این کتاب و کتاب‌های رجالی دیگر، [[آقابزرگ طهرانی]] سید نعمت‌الله جزایری را در شمار عالمان رجالی و تذکره‌نویسان ذکر کرده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، مصفی المقال، ۱۳۳۷ش، ص۴۸۳ـ۴۸۴.</ref> | ||
#[[حواشی نهج البلاغة]]، که شرح مختصر جزایری است بر [[نهج البلاغه]]<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۶؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۴.</ref> و آن را الحواشی الضافیة و الموازین الوافیة نامیده است.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۶۲.</ref> | #[[حواشی نهج البلاغة]]، که شرح مختصر جزایری است بر [[نهج البلاغه]]<ref>جزایری، تذکره شوشتر، کتابفروشی صافی، ص۷۶؛ شوشتری، تحفة العالم، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۴.</ref> و آن را الحواشی الضافیة و الموازین الوافیة نامیده است.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۶۲.</ref> | ||
#[[ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار (کتاب)|ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار]]، در سه جلد: جلد نخست در حالات [[محمد(ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و [[علی(ع)|امیرالمؤمنین (ع)]]، جلد دوم در احوال [[فاطمه(س)|حضرت زهرا (س)]] و [[امام حسن(ع)|امام دوم ]] تا [[امام حسن عسکری (ع)|امام یازدهم ]] و جلد سوم در شرح احوال [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام دوازدهم (عج)]].<ref> جزایری، زهر الربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۰۸؛ افندی اصفهانی، ریاض العلما، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۲۵۵؛ جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۵؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۶۳ـ۶۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۳۱۶.</ref> | #[[ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار (کتاب)|ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار]]، در سه جلد: جلد نخست در حالات [[محمد(ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و [[علی(ع)|امیرالمؤمنین (ع)]]، جلد دوم در احوال [[فاطمه(س)|حضرت زهرا (س)]] و [[امام حسن(ع)|امام دوم ]] تا [[امام حسن عسکری (ع)|امام یازدهم ]] و جلد سوم در شرح احوال [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام دوازدهم (عج)]].<ref> جزایری، زهر الربیع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۰۸؛ افندی اصفهانی، ریاض العلما، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۲۵۵؛ جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۵؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۶۳ـ۶۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۳۱۶.</ref> | ||
#[[زهر الربیع فی الطرائف و الملح و المقال البدیع|زَهْر الربیع فی الطرائف و الملح و المقال البدیع ]]، که جُنگ مانندی است در بیان مطالب گوناگون ادبی، نکات تفسیری و شرح احوال پاره‌ای از مشایخ و استادان . این کتاب یکی از آثار مشهور جزایری است .<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۶۶.</ref> [[عبدالله جزایری ]] <ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۵.</ref> پس از ذکر نام کتاب، به اشتمال آن بر مطایبات و هزلیات اشاره کرده و آن را از این جهت قابل حک و اصلاح دانسته است . | #[[زهر الربیع فی الطرائف و الملح و المقال البدیع|زَهْر الربیع فی الطرائف و الملح و المقال البدیع ]]، که جُنگ مانندی است در بیان مطالب گوناگون ادبی، نکات تفسیری و شرح احوال پاره‌ای از مشایخ و استادان . این کتاب یکی از آثار مشهور جزایری است .<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۶۶.</ref> [[عبدالله جزایری ]] <ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۵.</ref> پس از ذکر نام کتاب، به اشتمال آن بر مطایبات و هزلیات اشاره کرده و آن را از این جهت قابل حک و اصلاح دانسته است . | ||
#شرح [[صحیفه سجادیه]] ؛ | #شرح [[صحیفه سجادیه]] ؛ سیدنعمت‌الله جزایری بر کتاب صحیفه مجموعاً سه شرح نگاشته است. نخست شرحی که به [[شرح کبیر]] معروف شده است .دوم شرح مختصر که در واقع تنقیح و خلاصه‌ای از شرح نخستین است که پس از تألیف آن، شرح کبیر مهجور گشت . شرح مختصر با عنوان [[نور الانوار فی شرح کلام خیرالاخیار]] شناخته می‌شود. مؤلف در ۱۰۷۸، یعنی در ۲۸ سالگی، در خرّم آباد از تألیف آن فارغ شد.<ref>جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۲۸.</ref> سوم شرح ملحقات صحیفه است، با عنوان [[النکت الطریفة فی شرح ملحقات الصحیفة|النُکت ُالطریفة فی شرح ملحقات الصحیفة]]. | ||
#[[غایة المرام فی شرح تهذیب الاحکام ]]؛ شرح [[تهذیب الاحکام ]] [[شیخ طوسی]] است . این شرح مختصری است از شرح دیگر مؤلف که در ایام جوانی بر تهذیب با عنوان [[مقصود الانام فی شرح تهذیب الاحکام ]] نگاشته بود.<ref> جزایری، غایة المرام، نسخه خطی، ج۱، ص۱.</ref> این کتاب حاوی یک دوره [[فقه استدلالی]] است و اطلاعاتی از حوزه‌های دانش‌های اسلامی، مانند [[حدیث]]، [[رجال ]]، [[اصول فقه ]] و [[عقاید]]، را در خود جای داده است. در این کتاب، آرا و فتاوی فقهی و اصولی [[علامه مجلسی]]، با عنوان شیخنا المعاصر آمده است. | #[[غایة المرام فی شرح تهذیب الاحکام ]]؛ شرح [[تهذیب الاحکام ]] [[شیخ طوسی]] است . این شرح مختصری است از شرح دیگر مؤلف که در ایام جوانی بر تهذیب با عنوان [[مقصود الانام فی شرح تهذیب الاحکام ]] نگاشته بود.<ref> جزایری، غایة المرام، نسخه خطی، ج۱، ص۱.</ref> این کتاب حاوی یک دوره [[فقه استدلالی]] است و اطلاعاتی از حوزه‌های دانش‌های اسلامی، مانند [[حدیث]]، [[رجال ]]، [[اصول فقه ]] و [[عقاید]]، را در خود جای داده است. در این کتاب، آرا و فتاوی فقهی و اصولی [[علامه مجلسی]]، با عنوان شیخنا المعاصر آمده است. | ||
#[[کشف الاسرار فی شرح الاستبصار]]؛ حاوی مطالب علمی عمده‌ای در [[فقه ]]، [[حدیث]] و [[علم رجال|رجال ]] است . مقدمه کتاب نیز بخشی از دیدگاه‌های مؤلف را منعکس کرده است.<ref> جزایری، کشف الاسرار، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶ـ۹۳.</ref> | #[[کشف الاسرار فی شرح الاستبصار]]؛ حاوی مطالب علمی عمده‌ای در [[فقه ]]، [[حدیث]] و [[علم رجال|رجال ]] است . مقدمه کتاب نیز بخشی از دیدگاه‌های مؤلف را منعکس کرده است.<ref> جزایری، کشف الاسرار، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶ـ۹۳.</ref> | ||
#[[مقامات النجاة فی شرح اسماء الحسنی ]]؛ به ترتیب حروف الفبا تا حرف ضاد اسمای حسنا را شرح کرده است. این کتاب بر مشرب عرفانی نگاشته شده و حاوی اقوال بسیاری از بزرگان و مشایخ [[تصوف ]]، چون [[ذوالنون مصری ]]، [[رابعه عدویه ]]، [[مجدالدین بغدادی ]] و [[ابن عربی|محیی الدین ابن عربی ]]، است.<ref> جزایری، مقامات النجاة، نسخه خطی، ص۱۲۹، ۱۶۲، ۲۵۴، ۳۲۳.</ref> برخی از دیدگاه‌های صوفیان را نیز نقد کرده است. [[علامه مجلسی]] به سبب محتوای صوفیانه، جزایری را از ادامه تألیف آن بازداشته است.، جزایری خود در کتاب [[زهرالربیع ]] به مورد مشابهی از این توصیه علامه مجلسی اشاره کرده است.<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۴۵.</ref> | #[[مقامات النجاة فی شرح اسماء الحسنی ]]؛ به ترتیب حروف الفبا تا حرف ضاد اسمای حسنا را شرح کرده است. این کتاب بر مشرب عرفانی نگاشته شده و حاوی اقوال بسیاری از بزرگان و مشایخ [[تصوف ]]، چون [[ذوالنون مصری ]]، [[رابعه عدویه ]]، [[مجدالدین بغدادی ]] و [[ابن عربی|محیی الدین ابن عربی ]]، است.<ref> جزایری، مقامات النجاة، نسخه خطی، ص۱۲۹، ۱۶۲، ۲۵۴، ۳۲۳.</ref> برخی از دیدگاه‌های صوفیان را نیز نقد کرده است. [[علامه مجلسی]] به سبب محتوای صوفیانه، جزایری را از ادامه تألیف آن بازداشته است.، جزایری خود در کتاب [[زهرالربیع ]] به مورد مشابهی از این توصیه علامه مجلسی اشاره کرده است.<ref>جزایری، زهرالربیع، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۴۵.</ref> | ||
#[[النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین (کتاب)|النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین]]، این کتاب در حکم تکمله‌ای بر کتاب ریاض الابرار یاد شده <ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۳۷۵ـ۳۷۶.</ref> و بارها منتشر شده است .<ref>مشار، ج۶، ستون ۶۳۰.</ref> [[نورالدین جزایری]]، فرزند مؤلف، نیز این کتاب را با عنوان [[تحفة الاولیاء]] به فارسی ترجمه کرده است.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۶۱؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۲۲ـ۴۲۳.</ref> | #[[النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین (کتاب)|النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین]]، این کتاب در حکم تکمله‌ای بر کتاب ریاض الابرار یاد شده <ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۷۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۳۷۵ـ۳۷۶.</ref> و بارها منتشر شده است .<ref>مشار، ج۶، ستون ۶۳۰.</ref> [[نورالدین جزایری]]، فرزند مؤلف، نیز این کتاب را با عنوان [[تحفة الاولیاء]] به فارسی ترجمه کرده است.<ref>جزایری، الاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۶۱؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۲۲ـ۴۲۳.</ref> | ||
#[[هدیة المؤمنین و تحفة الراغبین]]، رساله فقهی مختصری در احکام [[طهارت ]] و [[صلاه]] است.<ref>جزایری، هدیة المؤمنین، نسخه خطی، ص۲؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۳۱ـ۱۳۳.</ref> سید | #[[هدیة المؤمنین و تحفة الراغبین]]، رساله فقهی مختصری در احکام [[طهارت ]] و [[صلاه]] است.<ref>جزایری، هدیة المؤمنین، نسخه خطی، ص۲؛ جزایری، نابغه فقه و حدیث، ۱۴۱۸ق، ص۱۳۱ـ۱۳۳.</ref> سید نعمت‌الله جزایری در آغاز این کتاب از آموزه اصولیان در تقسیم مکلفان به [[مجتهد]] و [[مقلد]] و نیز جایز نبودن [[تقلید از میت]] انتقاد کرده است. شیوه نگارش این کتاب به نقل روایت نزدیک‌تر است تا به شیوه‌های متعارف در تحریر مسائل شرعی. | ||
===تفسیر رویدادها با گفتمان دینی=== | ===تفسیر رویدادها با گفتمان دینی=== | ||
سید | سید نعمت‌الله کتابی با عنوان [[مسکن الشجون فی حکم الفرار من الطاعون|مُسکن الشُجُون فی حکم الفرار من الطاعون]] نوشته که در آن به شرح بیماری طاعون و شیوع آن در [[بغداد]]، [[جزایر]] و [[هویزه ]] پرداخته است. این واقعه در ۱۱۰۲ق در [[شام ]]، [[آسیای صغیر]] و [[عراق ]] و بخش‌های جنوب شرقی [[ایران ]] رخ داد که عده بسیاری بر اثر آن درگذشتند. او در این کتاب علل وقوع و راه‌های پیشگیری از این بیماری را از منظر دینی و با نگاه ادیبانه خود بررسی کرده است.<ref>جزایری، مسکن الشجون، نسخه خطی، ص۶۳.</ref> | ||
آرای جزایری در باب طاعون نمونه آشکار تفسیر دینی رویدادهاست. این گفتمان دینی امکانات تازه‌ای را در ادبیات مرگ ابداع کرده است.{{مدرک}} | آرای جزایری در باب طاعون نمونه آشکار تفسیر دینی رویدادهاست. این گفتمان دینی امکانات تازه‌ای را در ادبیات مرگ ابداع کرده است.{{مدرک}} | ||
==همنشینی با حاکمان== | ==همنشینی با حاکمان== | ||
سید | سید نعمت‌الله با عالمان و نیز حاکمان مناسبات خوبی داشت. او را، به سبب همنشینی زیاد با سلاطین، نکوهش کرده‌اند.<ref>بَحْرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، ص۱۱۱.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
* جزایری، عبداللّه بن نورالدین، التحفة السنیة فی شرح نخبة المحسنیة، نسخه خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، ش۲۲۶۹. | * جزایری، عبداللّه بن نورالدین، التحفة السنیة فی شرح نخبة المحسنیة، نسخه خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، ش۲۲۶۹. | ||
* جزایری، عبداللّه بن نورالدین، تذکره شوشتر، اهواز، کتابفروشی صافی، بی‌تا. | * جزایری، عبداللّه بن نورالدین، تذکره شوشتر، اهواز، کتابفروشی صافی، بی‌تا. | ||
* جزایری، عبداللّه بن نورالدین، نابغه فقه و حدیث: سید | * جزایری، عبداللّه بن نورالدین، نابغه فقه و حدیث: سید نعمت‌الله جزائری، قم ۱۴۱۸ق. | ||
* | *جزایری،نعمت‌الله بن عبدالله، الانوار النعمانیة، بیروت ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، زهرالربیع، ج۱، بیروت، دارالجنان، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۴م. | ||
*جزایری، | *جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، زهرالربیع، ج۲، بیروت، مؤسسه البلاغ، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، غایة المرام فی شرح تهذیب الاحکام، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش۷۷۰۳ـ۷۷۰۴. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، کشف الاسرار فی شرح الاستبصار، چاپ طیب موسوی جزائری، قم، ۱۴۰۸ق. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، لوامع الانوار فی شرح عیون الاخبار، نسخه خطی کتابخانه آیت اللّه مرعشی نجفی، ش۲۱۶. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، مسکن الشجون فی حکم الفرار من الطاعون، نسخه خطی کتابخانه آیت اللّه مرعشی نجفی، ش۳۴۴۲. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، مقامات النجاة، نسخه خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ش ۳۴۹۶. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، نورالبراهین او انیس الوحید فی شرح التوحید، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۷ق. | ||
* جزایری، | * جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، هدیة المؤمنین و تحفة الراغبین، نسخه خطی کتابخانه آیت آللّه مرعشی نجفی، ش ۳۹۰۱. | ||
* خوانساری، محمدباقر بن زين‌العابدين، روضات‌الجنات فى احوال‌العلماء والسادات، چاپ اسدالله اسماعيليان، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲. | * خوانساری، محمدباقر بن زين‌العابدين، روضات‌الجنات فى احوال‌العلماء والسادات، چاپ اسدالله اسماعيليان، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲. | ||
* شوشتری، عبداللطیف بن ابی‌طالب، تحفة العالم، ذیل التحفة، چاپ صمد موحد، تهران، ۱۳۶۳ش. | * شوشتری، عبداللطیف بن ابی‌طالب، تحفة العالم، ذیل التحفة، چاپ صمد موحد، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||