کاربر:Gholampour/صفحه تمرین4

سید محمدتقی مدرسی

از مراجع تقلید شیعه
اطلاعات فردی
نام کامل	سید محمدتقی مدرسی
تاریخ تولد	سال ۱۳۶۴ق/ سال ۱۹۴۵م
زادگاه	کربلا
خویشاوندان سرشناس	میرزای شیرازی سید محمد شیرازی
اطلاعات علمی
استادان	سید محمد شیرازی
شاگردان	حسن الصفار
تألیفات	من هدی القرآن
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
وبگاه رسمی	https://fa.almodarresi.com/

سید محمدتقی مدرسی

جایگاه

سید محمدتقی مدرسی از اندیشمندان، محققان و نویسندگان شیعی ایرانی‌-عراقی در عالم اسلامی است که در جوانی، در کمتر از ۳۰ سالگی، به درجه اجتهاد رسید. فرج‌الله قاسمی، از پژوهشگران علوم سیاسی، مدرسی را از لحاظ هواداران و مقلدان، جزو مراجع طراز اول کنونی عراق ذکر کرده است.

رساله وی برای نخستین‌بار در سال ۱۴۲۳ق منتشر شد. غلامرضا جلالی از پژوهشگران علوم و فلسفه اسلامی، سید محمدتقی مدرسی را از شخصیت‌های شناخته‌شده جهان اسلام و صاحب آثار بسیاری دانسته است.

فعالیت‌ها

مدرسی در کشورهای مختلفی همچون عراق، کویت و ایران به فعالیت‌های مختلفی پرداخته است. برپایی نشست‌ها، برنامه‌ها و مراسم‌های متفاوت و همچنین سخنرانی در جلسات و مناسبت‌های متعدد دینی از دیگر فعالیت‌های وی بوده است. او در اواخر دهه ۶۰ میلادی (۱۹۶۶م) به همراه دایی‌اش، سید محمد شیرازی، سازمان عَمَل اسلامی را در عراق تأسیس کرد که با نظام وقت عراق مبارزه می‌کرد. در سال ۱۳۴۹ش (اوائل دهه ۸۰ میلادی) به دلیل صدور حکم اعدام برای مدرسی، مجبور به ترک عراق و هجرت به کشور کویت شدند.

وی در دهه ۱۳۹۰ق/ ۱۹۷۰م، جنبش مبلغان طلایه‌دار در کویت را با حمایت سید محمد شیرازی،‌ تأسیس کرد که پایگاه آن مدرسه رسول الاعظم بود که تفسیر جدیدی از اعتقادات و فقه ارائه می‌کرد.

پس از ورود به کویت و تأسیس مدرسه رسول اعظم(ص) توسط سید محمد شیرازی، مدرسی نیز از ظرفیت‌های این مدرسه جهت آگاهی‌بخشی به مردم استفاده کرد و در جلسات نیز به فعالیت‌های خود علیه رژیم وقت عراق ادامه داد. در ادامه مجله «الشهید» را به زبان عربی به چاپ رساند که از نوید‌دهندگان انقلاب اسلامی ایران در پیش از انقلاب و نیز مؤیدان آن بعد از انقلاب اسلامی بود. پس از انقلاب اسلامی، به ایران مهاجرت کرد و در تهران مستقر شد. در این راستا، حوزه علمیه حضرت قائم را در این شهر تأسیس کرد که شعبه‌هایی در سوریه، جمهوری تانزانیا و آذربایجان نیز دارد. همچنین مدارس دیگری در افغانستان و مشهد نیز دایر کرد. در این مدارس، ۱۲۰۰ طلبه از ۳۵ کشور جهان به تحصیل پرداختند که اکنون این طلاب به‌عنوان نیروهای فعال دینی فارغ‌التحصیل و در کشورهای مختلف درحال انجام وظیفه‌اند.

حوزه‌های علمیه را در عراق، ایران، سوریه تأسیس کرد. همچنین در زینبیه سوریه،‌ کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس نیز مدارس علمیه دایر کرده است.

ارتباط زنده با کنفرانس سازمان ملل

نشریه الهدی پس از بازگشتش به کربلا، ایجاد شد؛ گاهنامه عاشورا به مناسبت دهه اول محرم، همه ساله در ده شماره منتشر؛ همچنین فصلنامه البصائر که به مسائل فکری و فرهنگی کشورهای اسلامی می‌پردازد؛ شبکه تلویزیونی الهدی که در شهر کربلا تأسیس شد؛ شبکه ماهواره‌ای اهل‌بیت(ع) به مدیریت برادرش سید هادی مدرسی که در دفاع از امت اسلامی و اهل‌بیت(ع).

همچنین تشکیل مراکز اسلامی در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی برای نشر فرهنگ اسلامی و آموزه‌های اهل‌بیت(ع) تأسیس شده است.

در همین راستا، مراکز انتشاراتی متعددی نیز جهت چاپ کتاب‌های اسلامی، تأسیس شده است همچون دار المرکز الثقفی، انتشارات مدرسی، انتشارات بقیع، انتشارات محبان الحسین(ع).

همچنین شماری مسجد، درمانگاه و مراکز پزشکی، صندوق قرض الحسنه در شهرهای بغداد و کربلا در جهت گسترش فرهنگ اسلامی-شیعی در کشور عراق تأسیس کرده است.

سید محمدتقی مدرسی در اجلاس بین ادیان که در ۱۱ آذر ۱۳۹۳ش/۲۰۱۴م در واتیکان برگزار شده بود و رهبران مذهبی همچون پاپ فرانسیس رهبر کلیسای کاتولیک واتیکان و نماینده شیخ الازهر نیز در آن حضور داشتند، شرکت کرد.

وی همچنین در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۹۹ش، در کنفرانس سازمان ملل با عنوان «رهبران ادیان در جهان: ایمان و محیط زیست» به نمایندگی از مسلمانان در حضور رهبران مذاهب جهان که در ایسلند به میزبانی نخست‌وزیر این کشور و در حضور بزرگان و رهبران دینی جهان برگزار شده بود، بیاناتی را از طریق پخش زنده ایراد کرد.

وی در حج سال ۱۳۸۶ش در مکه، توسط فرد مجهولی مورد سوء قصد قرار گرفت که به وی آسیبی نرسید و فرد مهاجم، موفق به فرار شد و مأموران امنیتی عربستان،‌ نتوانستند او را دستگیر کنند.

آثار سید محمدتقی مدرسی در قالب نرم‌افزار

زندگی و زیست علمی

سید محمدتقی مدرسی در سال ۱۳۶۴ق/ ۱۹۴۵م در کربلا به دنیا آمد. گرچه نشریه گلستان قرآن، سال تولد وی را ۱۳۶۶ق ذکر کرده است.

پدرش سید محمدکاظم مدرسی از فقهای شیعه کربلا و مشهد بود. پدربزرگ او، سید محمدباقر مدرسی از اصحاب میرزای شیرازی و از یاری کنندگان شیخ فضل‌الله نوری در تهران بود که در حرم امام رضا(ع) مدفون است. میرزای شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو، از اجداد مادری اوست. سید محمد شیرازی، نیز دایی‌ اوست.

مدرسی پس از طی دوران کودکی، در حالی که هنوز به هشت‌سالگی نرسیده بود، به فراگیری علوم حوزوی پرداخت و درس‌های مقدماتی را از اساتیدی همچون سید حسن شیرازی، محمد شاهرودی، شیخ جعفر رشتی، محمد کرباسی و پدرش سید محمدکاظم مدرسی در حوزه علمیه کربلا استفاده کرد. درس‌های خارج فقه و اصول و مباحث اجتهادی را از استادانی چون سید محمد شیرازی و شیخ یوسف خراسانی بیارجمندی، استفاده کرد. محمد هاجری احسایی از فقهای منطقه قطیف و احساء عربستان، نیز یکی از اساتید وی بوده است.

تدریس و شاگردان

مدرسی،‌ درحالی که کمتر از سی سال داشت به تدریس خارج فقه پرداخت و از سال ۱۴۰۹ق در هجرت و همچنین پس از سقوط صدام و بازگشت به عراق، تدریس خارج فقه‌اش در کربلا ادامه دارد. شیخ نمر (متوفای ۱۳۹۴ش) روحانی شیعه اهل عربستان و منتقد حکومت آل سعود که با حکم دادگاه سعودی اعدام شد و حسن الصفار عالم شیعی ساکن عربستان، امام جمعه قطیف و از رهبران شیعیان عربستان، از شاگردان وی بودند.

حضور در واتیکان به همراه پاپ در اجلاس ادیان جهان در سال ۲۰۱۴م

آثار

مدرسی کتاب‌های متعددی در زمینه‌های فقه، اصول تفسیر قرآن،‌ تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع)، منطق، عرفان به نگارش درآورد.

مقالهٔ اصلی: من هدی القرآن (کتاب)

من هدی القرآن یکی از کتاب‌های تفسیری است که در ۱۸ جلد به تحریر درآمد. شروع نوشتن این کتاب از سال ۱۳۹۸ق/ ۱۳۵۶ش آغاز و ۱۱ سال طول کشید تا در سال ۱۴۰۹ق نگاشته شد. در سال ۱۳۷۷ش، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، این کتاب را به فارسی با نام «تفسیر هدایت» نیز چاپ کرد. مدرسی، این کتاب در یکی از مساجد کشور کویت آغاز کرد.

مهم‌ترین کتاب اوست.

این کتاب را تفسیری تربیتی و تحلیلی و به روش قرآن به قرآن و جدا از جدل و اسرائیلیات ذکر کرده‌اند.

مؤلف در آغاز و پایان این کتاب به روش، منابع و مآخذ این تفسیر و پس از آن به‌صورت مختصر، مباحثی درباره علوم قرآنی را اشاره کرده است. سپس به ترتیب سوره‌ها، آیات را به چند بخش تقسیم و به مباحث تفسیری آن همچون فضیلت، شأن نزول، مضامین سوره و ... پرداخته است. وی در این کتاب به جنبه‌های تدبری و تعقلی تفسیر که از خود آیات استنباط شده تکیه کرده است.

مقالهٔ اصلی: فهرست آثار سید محمدتقی مدرسی

برخی دیگر از کتاب‌های وی بدین شرح است:

• المنطق الاسلامی؛
• الفکر الاسلامی، درباره جهان‌بینی اسلامی و عقائد؛
• العرفان الاسلامی؛
• التاریخ الاسلامی؛
• المجتمع الاسلامی؛
• موسوعة التشریع الاسلامی؛
• سلسلة قدوة و اسوة (سیره چهارده معصوم)؛
• مستقبل الثورة الاسلامیة؛
• عاشورا امتداد حرکة الانبیاء؛
• فاطمة الزهراء علیها السلام قدوة الصدیقین؛
• سلسلة الوجیز فی الفقه الاسلامی، مجموعه‌ای از سلسله کتاب‌های کوچک فقهی است که ،نخستین کتاب وی بود که در سال ۱۴۱۲ق.
• الفقه الاسلامی، حاشیه بر یک دوره فقه کامل است که مشتمل بر کتاب العروة الوثقی و بخش‌هایی از کتاب مهذب الاحکام است که در چهار جلد منتشر کرد.
• التشریع الاسلامی، مجموعه‌ای که در ده جلد، مباحث اصولی و مبانی استنباط را بیان کرده است.

مجموعه آثار سید محمدتقی مدرسی نیز به تعداد ۱۴۱ عنوان کتاب در ۱۸۵ جلد کتاب فارسی و عربی، در موضوعات مختلف قرآنی، فقهی، اصولی و ... به‌صورت نرم‌افزار، توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در سال ۱۳۹۲ش منتشر شده است.

دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها

سید محمدتقی مدرسی، دغدغه‌ها و نظراتی برای جامعه اسلامی و همین‌طور پاسخ‌هایی برای این نگرانی‌ها، ذکر کرده است. به باور مدرسی، حکومت در اسلام سکولار نیست که دین را از سیاست جدا کند؛ بلکه ماهیت دینی دارد و بر اساس قوانین اسلامی اداره می‌شود. وی بر این باور است که منشأ مشروعیت مرجعیت و قوانین در اسلام، خداوند است، ملت از جانب خداوند مجاز است که خارج از حوزه ای که احکام شرعی بر آن حاکم است از طریق کارگزاران و نمایندگان خود اعمال اختیار کند؛ اما در حوزه شرع که نیاز به تشریع فقهی دارد، این کار فقیه است که شرایط را احراز می کند. وی در پژوهش خود در زمینه رهبری اسلامی، با انتقال فقیه از حوزه فتوا به حوزه رهبری، بر آن است که فاصله بین فقیه و ملت را پر کند.

وی در خصوص معضل عقب ماندگی جهان اسلام معتقد است که کشورهای اسلامی چاره‌ای جز فعالیت یکپارچه و ریشه‌ای ندارند، تا بتوانند پایه‌ای قوی و مستحکم برای ساختن آینده ملت و جامعه، ایجاد کنند؛ زیرا از نظر وی، آینده مرفه برای ملت، نیازمند جنبش‌های تمدنی است که بنیان‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه را اصلاح کند. به گفته مدرسی، وضعیت کنونی جوامع اسلامی، دچار عمیق‌ترین انحراف است و شباهت زیادی به وضعیت شبه جزیره عربستان قبل از اسلام دارد.

همچنین از نظر مدرسی، حجاب زن مسلمان در این زمانه، به شمشیر کشیده‌شده در برابر ظلم و فساد تبدیل شده است و اگر زن مسلمانی به طور مستمر آن را حمل کند برای مستکبران نا امیدی و شکست است. حجاب چیزی نیست که بر اراده زن تحمیل شود، بلکه یکی از قوانینی است که با ماهیت تکوینی او سازگار است و اصلاً نمی تواند با نقش اجتماعی او منافات داشته باشد.

به باور سید محمدتقی مدرسی، در بین مسلمانان اندیشه‌های فلسفی التقاطی که مرکب از اندیشه‌های اسلامی و اندیشه‌های فلسفی بشری بود، رواج پیدا کرد. او فلسفه اسلامی اصطلاحی را ، ترکیبی از فلسفه مکتب اسکندریه، افلاطون، آرای شیخ اشراق و فرهنگ مسیحی دانسته است که در آن زمان به آن باور داشتند.

از نظر مدرسی، یکی از موانع قیام برای برپایی عدل، افرادی هستند که دارایی یا موقعیت آن‌ها در خطر است. گاه این موانع در درون جبهه مقاومت است و آن را دچار سستی می‌کند. شهوات و مطامع نیز اراده اصلاح را سست می‌کند. صلح امام حسن(ع) با معاویه، نتیجه رفتار شهوت‌مآبانه برخی مدعیان عدالت و بی‌اراده بودن آ‌ن‌ها در برابر معاویه بود. همچنان که در عهد عباسیان نیز بسیاری از شیعیان که زمانی انقلابی هم بودند و حتی برخی از آن‌ها که بستگان خود را توسط حکومت از دست داده بودند، در مدت زمان کمی تسلیم پیشنهادهای مادی شدند و گفته شده که برخی از آن‌ها جاسوسی امام کاظم(ع) و موجب به شهادت رسیدن او شدند.

مدرسی، مختار ثقفی را دعوت کننده به سوی امام سجاد(ع) دانسته و به نظر او، در تاریخ دلایل فراوانی جهت ارتباط مختار با امام سجاد وجود دارد به حدی که وی از زندگی امام آگاه بود. وی همچنین کیفیت کشتن ابن‌زیاد، عمرسعد، حرمله و سجده شکر امام سجاد(ع) و برخی قضایای دیگر در این قضیه را نشانه ارتباط مختار با امام و شیعه حقیقی بودن او برشمرده است.

سید مدرسی درباره ابوحنیفه یکی از ائمه چهارگانه مذاهب اهل‌تسنن، معتقد است که وی به عدالت امام صادق(ع) معترف بود و مردم را جهت دادن نذر پول به امام عادل، به طرف او هدایت کرده است و به نظر وی دل‌های امت‌های اسلامی تا این حد با اهل‌بیت شیعه، همراه بود.

سید محمدتقی مدرسی، واضح‌ترین ویژگی منافقان را ریاست‌طلبی و دستیابی به مرکز رهبری امت اسلامی دانسته و تظاهر به اخلاص، زهد و اسلام آن‌ها را نیز در راستای همین هدف ذکر کرده است. وی در ادامه توصیه کرده که چاره‌ای نیست جز بیداری کامل، جهت شناخت منافقان، تا امت اسلامی در آینده از وجود آن‌ها در امان باشند.

مدرسی بر این باور است که خمس از احکامی است که در قرآن ذکر شده و رسول خدا آن را در موضوع غنائم جنگی و نه در دیگر موضوعات به اجرا درآورد. دلیل عدم اجرا در باقی موارد شاید برگشت به عدم سوددهی مواردی چون معادن، سنگ‌ها و اشیای دریایی در آن زمان داشته است. یا اینکه رسول الله ضرورتی برای اجرای آن نمی‌دید؛ چون خمس به ایشان بازمی‌گشت و وی آن را موقت به تأخیر انداخت. این تأخیر موقت را امام علی(ع) و دیگر ائمه نیز تا زمان حکومت امویان که شرایط سیاسی سخت بود،‌ نیز اجرا کردند؛ زیرا در زمان امویان، جلب و جمع‌آوری اموال از وظایف سلطان بود که هرکس دیگری که با آن‌ها رقابت می‌کرد به‌عنوان فرد متمرد از قانون، مخالف حاکمیت و در فکر توطئه و جمع‌آوری سلاح تحت تعقیب قرار می‌گرفت. اما آزادی نسبی در عصر عباسیان، به ائمه اجازه داد تا به‌طور غیرعلنی، اقدام به جمع‌آوری خمس نمایند. احادیث وارده از پیامبر و ائمه مبنی بر حلیت خمس نیز ناظر به همین مسئله است؛ زیرا تا چیزی واجب نباشد، حلیت آن معنایی ندارد. لذا ائمه به دلیل شرایط سیاسی از عدم جمع‌آوری خمس، آن را بر شیعیان خود حلال کردند تا اموال شیعیان تزکیه و پاک باشد و نسل آنان تطهیر شود. لذا فقها حلیت خمس از طرف ائمه را حمل بر حکم موقت کردند، چون احکام خمس در اختیار ائمه معصومین است.

به گفته مدرسی، دلیل اینکه مادر بعضی از ائمه شیعه، کنیز و موالی بودند این بود که نیت ائمه این بود که می‌خواستند با این عمل،‌ اختلاف‌هایی را که بین موالی و سایر مسلمانان رخ داده از بین ببرند و بین آن‌ها عدالت برقرار کنند. ثانیا خداوند ائمه را از بهترین ارحام برگزید که ممکن است آن رحم برای یک زن عرب باشد و یا یک زن غیر عرب. خداوند به نژاد توجهی ندارد؛ بلکه صلاحیت‌ها را درنظر می‌گیرد، برای همین مادران ائمه از نژادهای مختلف هستند و این مسئله پیوند نژادی، ارتباط بین ائمه و مسلمانان تأثیر زیادی داشته است.

ازنظر سید محمدتقی مدرسی، طبق آیه ۳۸ سوره شوری، برخی محققان معتقدند که بر حاکم شرع واجب است که از مشاوره دیگران بهره ببرد. به اعتقاد او، شورا باعث تضمین آزادی رأی و حق انتخاب است و همچنین نصیحت حاکم توسط مردم نیز از مصادیق شورا است.

مدرسی، در تفسیر آیه ۱۷ سوره مریم، دلیل کناره‌گیری حضرت مریم از کاهنان معبد و جداسازی خود از آن‌ها به وسیله پوشش و مانعی را، جهت عبادت خالصانه ذکر کرده است. وی همچنین محتمل دانسته که بهتر بودن نماز زن در منزل نسبت به مکان‌های دیگر از مدلول‌های آیه است.

از دیدگاه مدرسی، دلیل پرستش گوساله از طرف بنی‌اسرائیل این بود که قوم حضرت موسی(ع)، خلق‌و‌خوی بت‌پرستی خود را حتی با وجود پیروی از حضرت موسی(ع) و مبارزه با فرعون، حفظ کرده بود و این تحولات سیاسی بر فرهنگ آن‌ها تأثیری نگذاشته بود.

سید محمدتقی مدرسی، در سخنرانی هفتگی خود در شهر کربلا، ظهور برخی مشکلات جهان مانند کرونا و آتش‌سوزی جنگل‌های استرالیا را به دوری جهان از راه حق و عدم پیروی از اوامر الهی نسبت داد و از پیروان تمام ادیان خواست که به سوی خدا کنند و با فساد در جهان مبارزه کنند. وی گم‌کردن راه حکمت در مدیریت جهانی توسط بشر را یکی از دلایل گرفتاری و مشکلات متعدد دانسته است که از مصادیق آن، چیزی است که امروزه به آن معامله قرن (طرح صلح بین فلسطین و رژیم اشغالگر قدس، که این کشور در ازای گرفتن امتیاز فراتر از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و پیوستن بخش‌هایی از فلسطین به خاک خود، این کشور را به رسمیت می‌شناسد.) گفته می‌شود که بسیاری از کشورهای جهان اسلام با آن مخالفت کرده‌اند و مصلحت هیچ طرفی را رعایت نکرده است. همچنین مدرسی در پاسخ به استفتائی، خرید کالا از شرکت‌های پشتیبان رژیم صهیونیستی را نیز جائز ندانست.